Ηλικιακός ρατσισμός. Είναι δύσκολο να πεις με απόλυτο τρόπο ποιες ηλικιακές ομάδες αφορά.
Θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί, και όχι αδίκως, ότι στρέφεται κατά βάση ενάντια στους ηλικιακά μεγαλύτερους. Η τεχνολογία προχωρά με ρυθμούς απερίγραπτους. Αλλάζει τη ζωή και τις συνήθειες μας με τρόπο απόλυτο, και κυρίως με ταχύτητα ιλιγγιώδη. Το κάνει στην εργασία, στην κοινωνική συναναστροφή και σε κάθε πτυχή της καθημερινότητας. Διακρίνοντας κατά συνέπεια τα άτομα με βάση τη δυνατότητα προσαρμογής τους. Άλλη φυσικά αυτή της «Gen Z», που έμαθε να διαβάζει τα παραμύθια της στο tablet, και άλλη αυτή των γενιών που η τεχνολογική επανάσταση τους «βρήκε» σε αρκετά πιο ώριμη αλλά κατά συνέπεια και πιο «δύσκαμπτη» συγκυρία.
Η δική μου, όμως, προσωπική σκοπιά, μπορεί με σιγουριά να αποτυπώσει και την αντίπερα όχθη. Που παύει να λαμβάνει ως κριτήριο «ισχύος» την προσαρμοστικότητα στην τεχνολογική εξέλιξη, την εκπαιδευτική, τεχνική ή άλλη επάρκεια με όρους σύγχρονων δεδομένων, την φρέσκια ματιά για τις προκλήσεις της εποχής. Αλλά σε μία συντηρητική κοινωνία, που προχώρησε στην πρώιμη Μεταπολίτευση σε μία ραγδαία κοινωνική, οικονομική, θεσμική και πολιτική μεταστροφή, σε αντίθεση με τη στασιμότητα των πρόσφατων πολυσύνθετων κρίσεων, οι πρωταγωνιστές της πρώτης χρεώνουν σε αυτούς της δεύτερης το έλλειμμα «σπιρτάδας», δραστηριοποίησης, κινητικότητας, πρωτοβουλίας. Αλλά και έλλειμμα βιωμάτων, εμπειρίας, τριβής με μία άλλη πιο «ζωηρή» πραγματικότητα.
Η τέλεια αντίφαση. Την ώρα που αναζητούμε ως κοινωνία σε όλες της εκφάνσεις της καθημερινότητας μας το «νέο», άφθαρτο, καινούριο, διαφορετικό, απαγκιστρωμένο από δεσμεύσεις, στερεοτυπικά κατάλοιπα και δογματισμούς, που θα αποτελέσει κινητήρια δύναμη υγειών συγκρούσεων και προόδου, την ίδια ώρα αποδεικνύουμε την αταλάντευτη αντιδραστικότητα μας σε κάθε τι που θα μας βγάλει από τις νόρμες της συνήθειας. Είναι η ίδια άρνηση μεταρρύθμισης, αλλαγής που βλέπουμε και σε κάθε προσπάθεια ρήξης με τις παθογένειες του σήμερα. Ο φόβος της εξέλιξης, η ανασφάλεια της μετάβασης.
Όποια από τις δύο πτυχές έκφρασης στοιχείων ηλικιακού ρατσισμού και αν αντιλαμβάνεται καθένας ως την πλέον συνήθη ή κραταιά, ένα είναι σίγουρο. Πως η δεδομένη ύπαρξη του, διαμορφώνει υποδόρια συνθήκες διαγενεακής αντιπαράθεσης σε όλες τις κοινωνικές και ευρύτερες διεργασίες.
Εκεί όμως βρίσκεται και η πρόκληση. Στην εποχή της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, του αυτοματισμού, της τεχνητής νοημοσύνης, αλλά και της διάρρηξης της κοινωνικής συνοχής, της φτωχοποίησης και του ελλείμματος συλλογικής εμπιστοσύνης, σε συνθήκες που απαιτούν το «εμείς» και το «μαζί», να αντιληφθούμε ότι το ζητούμενο δεν είναι ποια γενιά θα επικρατήσει. Αλλά πώς η μετάβαση δεν θα αφήσει κανέναν πίσω. Και αν αναλωθούμε στον διαγενεακό διαξιφισμό, θα μείνουμε πίσω όλοι πολύ πριν το συνειδητοποιήσουμε πραγματικά.
Αντί αυτού, λοιπόν, διαγενεακή αλληλεγγύη. Γιατί εξάλλου το «νέο» δεν είναι ποτέ ηλικιακό. Είναι η δύναμη να προσαρμόζεσαι και να προχωράς. Και αυτό θέλει μαζί, φρεσκάδα και εμπειρία.
Άρθρο στην εφημερίδα «Βήμα» – 25/02/2023
* Ο Μανώλης Χριστοδουλάκης είναι μέλος του Πολιτικού Συμβουλίου του ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής και υποψήφιος βουλευτής Ανατολικής Αττικής
