Νίκος Τσούλιας*: Αποδόμηση της δημόσιας εκπαίδευσης ή σχολείο δημιουργικό;

Ο νεοφιλελευθερισμός στη χώρα μας αγκαλιά με τον βαθύ συντηρητισμό απλώνεται παρά το γεγονός ότι οδηγεί σε αδιέξοδα. Η αποδόμηση της δημόσιας εκπαίδευσης γίνεται παντού: στα νηπιαγωγεία, στο Ολοήμερο σχολείο, στην επαγγελματική εκπαίδευση, στο πανεπιστήμιο.

Η θεσμοθέτηση ισοτιμίας διπλωμάτων των κολεγίων με τα πανεπιστημιακά πτυχία, η επέκταση μεταγυμνασιακής κατάρτισης, η θεωρία του αγέννητου παιδιού, η εξίσωση της κατάρτισης με την επαγγελματική εκπαίδευση συνθέτουν ένα μωσαϊκό ακραία αγοραίου αλλά και σκοταδιστικού εκπαιδευτικού μοντέλου.

Πορεία σχεδόν δύο αιώνων των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων με συνεχείς μεταρρυθμίσεις, με νόμους απανωτούς, με αγώνες κοινωνικούς και εκπαιδευτικούς, με διαρκείς και έντονες αξιολογήσεις, με συγκρίσεις με διεθνή πρότυπα και με τα ξένα πανεπιστήμια σβήνεται με τον πιο σκληρό κομματικό τρόπο από την κυβέρνηση της Ν.Δ. Το ερώτημα είναι συγκεκριμένο. Έχει ποτέ πληγεί η πανεπιστημιακή εκπαίδευση στην μακρόχρονη ιστορική της διαδρομή σε τέτοιο βαθμό – και μάλιστα με θεσμικό τρόπο;

Στις σημερινές οικονομίες της πληροφορίας, η θεσμική εκπαίδευση καλείται να αλλάξει την καταστατική της θέση και να πάρει πιο δεσπόζουσα μορφή για τη δημιουργία των αυριανών κοινωνιών της μάθησης. Απαιτείται διαρκής μεταρρυθμιστική εκπαιδευτική πολιτική, προκειμένου το εκπαιδευτικό μας σύστημα να ανταποκρίνεται αποτελεσματικά σε έναν κόσμο, που εξελίσσεται όλο και πιο γρήγορα, με σταθερό στόχο την κοινωνική πρόοδο.

Είναι αδήριτη ανάγκη μια δημοκρατική πολιτική που προκρίνει τις καινοτομίες και την εξωστρέφεια: την ευρωπαϊκή διάσταση της εκπαίδευσης, τη σεξουαλική αγωγή, τη διαπολιτισμική εκπαίδευση, την περιβαλλοντική εκπαίδευση, την αισθητική αγωγή.

Σήμερα που οξύνονται τα κοινωνικά προβλήματα και οι αντιανθρώπινες συμπεριφορές, μόνο ένα δημιουργικό σχολείο μπορεί να συνεργήσει στην προαγωγή μιας ορθολογικής και δίκαιης κοινωνίας.

Είναι αναγκαία η διαμόρφωση προγράμματος αντισταθμιστικής εκπαίδευσης προσαρμοσμένου στις τοπικές συνθήκες, για να αμβλυνθούν οι πολλαπλές ανισότητες στους μαθητές. Οφείλουμε να αναφερόμαστε σε όλους τους μαθητές και στους άριστους και σε όσους πλήττονται από τις πολλαπλές ανισότητες, για να εκπαιδεύονται όλοι, έτσι ώστε να έχουν δημιουργική κοινωνική και επαγγελματική εξέλιξη.

Η πιο σκληρή αντιεκπαιδευτική πολιτική της ηγεσίας του Υπουργείου Παιδείας ήταν η εγκατάλειψη των σχολείων στη διάρκεια της πανδημίας αλλά και στο ότι δεν αναγνώρισε ποτέ το «μαθησιακό κενό» των μαθητών «σα να μη συνέβη τίποτα». Αλαζονεία, αυταρχισμός, απαξίωση ήταν ο πολιτική της κυβέρνησης της Ν.Δ. απέναντι στο μεγαλύτερο πρόβλημα των τελευταίων 50 χρόνων λειτουργίας της θεσμικής εκπαίδευσής μας: των για δύο χρόνια κλειστών σχολείων!

Είναι ανάγκη για ένα σχολείο του Πολιτισμού και της Παιδείας, της Τέχνης και της Αγωγής, γιατί έτσι προάγεται η πνευματική ελευθερία και η αγωνιστική κουλτούρα για τη ζωή, εξανθρωπίζεται ο πολίτης, και διαμορφώνει συνειδήσεις αλληλεγγύης, αλληλοσεβασμού, κατανόησης και ανεκτικότητας σε καθετί διαφορετικό και οικολογικές αντιλήψεις πολιτικής δράσης για την κοινωνία και το φυσικό περιβάλλον.

Η χειραφέτηση από κάθε μορφή εξουσίας και εξάρτησης συνάπτεται με το αυτεξούσιο και την αυτο-πραγμάτωση του ανθρώπου, στοιχεία καθοριστικά σε κάθε μορφωτική επιλογή. Η προώθηση της συλλογικότητας, συνδέεται με την καλλιέργεια των ανθρώπινων σχέσεων, της κοινωνικής συμπερίληψης και της πνευματικότητας κάθε ανθρώπου.

Το Σχολείο οφείλει να καλλιεργεί την παιδευτική απόλαυση της μάθησης και τη χαρά της γνώσης. Να κάνει όμορφη και δημιουργική τη ζωή των μαθητών ενισχύοντας τα όνειρά τους και τις φιλοδοξίες τους μέσα από μια αγωνιστική και αισιόδοξη στάση για τη ζωή. Να διαμορφώνει ισχυρή προσωπικότητα στους μαθητές για να αντιμετωπίζουν τις πολλαπλές προκλήσεις των καιρών μας και να έχουν κριτική στάση απέναντι στην ανούσια υποκουλτούρα της πληροφοριόσφαιρας και στον εμπορευματοποιημένο τρόπο ζωής.

* Ο Νίκος Τσούλιας, πρώην πρόεδρος της Ομοσπονδίας Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης (ΟΛΜΕ) και νυν Γραμματέας του Τομέα Παιδείας του ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής

Πατήστε εδώ και δείτε τα 236 προηγούμενα άρθρα του Νίκου Τσούλια