Γιάννης Μαγκριώτης*: Η ιστορία του Πολιτικού Κέντρου

Το Πολιτικό Κέντρο παίζει σημαντικό ρόλο, δεν ήταν όμως ομοιόμορφο, ούτε είχε τις ίδιες επιλογές και συμπεριφορά, από την περίοδο που αρχίζουν να διαμορφώνονται οι διακριτές παραγωγικές και κοινωνικές τάξεις στην χώρα μας, και αποκτούν κομματική και κοινοβουλευτική έκφραση, δηλαδή από τα τέλη του 19^ου αιώνα, μέχρι σήμερα.

Αστική εκσυγχρονιστική, η πρώτη περίοδός του, με Χαρίλαο Τρικούπη και κυρίως με Ελευθέριο Βενιζέλο. Στην συνέχεια χώρος δημοκρατικών πολιτικών παραγόντων, που στηρίχτηκε στην μεταπολεμική Ελλάδα, από τον Βρετανικό και Αμερικάνικο παράγοντα, για να αντιμετωπίσει στον εμφύλιο την κομμουνιστική αριστερά, και να σταθεί ανάχωμα στις δεξιές και δοσιλογικές δυνάμεις, που ήθελαν να καταλάβουν μετεμφυλιακά το κράτος. Αντιδεξιό Δημοκρατικό, στις αρχές της δεκαετίας του 1960, για να διασπαστεί το Καλοκαίρι του 1965, με την δεξιά του πτέρυγα, με επικεφαλής τον Κωσταντίνο Μητσοτάκη, να γίνεται μέρος του βασιλικού πραξικοπήματος, εις βάρος της «Ένωσης Κέντρου» και του κεντρώου δημοκρατικού και αντιδεξιού ηγέτη της, τον  Γεώργιο Παπανδρέου. Αντιχουντικό στο μεγαλύτερο μέρος του, την περίοδο της χούντας και μπροστά σε μεγάλα διλλήματα, για την συνέχειά του.

Οι δύο πετρελαϊκές κρίσεις 1971-1973, προκαλούν μεγάλα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα, πτωχεύσεις υπερχρεωμένων επιχειρήσεων, ανεργία, ένταση της μετανάστευσης, και στασιμοπληθωρισμό. Οι εξελίξεις αυτές συμβάλουν στην ριζοσπαστικοποίηση μεγάλων τμημάτων της κοινωνίας, τα οποία υιοθετούν ισχυρά κοινωνικά, δημοκρατικά και εθνικοανεξαρτησιακά αιτήματα.

Στις πρώτες εκλογές της Μεταπολίτευσης, το  1974, ο χώρος του δημοκρατικού, αντιδεξιού και ριζοσπαστικού κέντρου κατέβηκε με δυο κόμματα: α) Το δημοκρατικό αντιδεξιό, με την «Ένωση Κέντρου», το οποίο συγκέντρωσε και το μεγαλύτερο ποσοστό, κάτι που οφείλεται στον φόβο της επιστροφής στην πολιτική ανωμαλία, την στρατιωτική σύγκρουση με την Τουρκία και στην υποστήριξη από τον ιστορικό τύπο του Κέντρου. β) Το ΠΑΣΟΚ, που εξέφρασε τα δημοκρατικά, προοδευτικά και ριζοσπαστικά τμήματα, των γενεών της Εθνικής Αντίστασης, της Αντίστασης στην χούντα και της Μεταπολίτευσης.

Ο νέος πολιτικός χάρτης, είναι προϊόν του Ψυχρού Πολέμου, της επίδρασης της παγκοσμιοποίησης με το άνοιγμα της οικονομίας, των νέων τεχνολογιών, την άνοδο του εκπαιδευτικού επιπέδου των νέων, εξελίξεις, που αλλάζουν σημαντικά τον παραγωγικό και κοινωνικό ιστό της χώρας, δημιουργώντας τα νέα κοινωνικά μεσοστρώματα. Η ταυτόχρονη ανάπτυξη των ΔΕΚΟ και της δημόσιας διοίκησης, για να καλύψει τις νέες παραγωγικές και κοινωνικές ανάγκες, αλλά και για να απορροφήσει μέρος της ανεργίας, που δημιούργησε η κατάρρευση πολλών ιδιωτικών επιχειρήσεων, δημιούργησαν μεγάλες και συμπαγείς κοινωνικές ομάδες με σημαντικό ρόλο στην οικονομία και το κράτος, οι οποίες διεκδικούσαν τόσο την βελτίωση της κοινωνικής και οικονομικής τους θέσης, όσο και συμμετοχή στην άσκηση της εξουσίας.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου και το ΠΑΣΟΚ, εκφράζουν αυτήν την κοινωνική συμμαχία, και μετά το 1977, όταν η προοπτική της εξουσίας είναι ορατή, απορροφά και το μεγαλύτερο μέρος της εναπομένουσας Ένωσης Κέντρου και των νεότερων στελεχών της, ενώ ένα μέρος, το συντηρητικό, αθροίζεται στην Νέα Δημοκρατία, και προσφέρει την προεδρική πλειοψηφία των 180 βουλευτών, για την εκλογή του Κωσταντίνου Καραμανλή, στο ύψιστο Πολιτειακό αξίωμα.

Η κοινωνική συμμαχία, που στήριξε την πρώτη κυβερνητική περίοδο του ΠΑΣΟΚ, εμφάνισε ρωγμές, λόγω της οριακής ανάπτυξης, σε αντίθεση με την ισχυρή αναδιανεμητική πολιτική, με αυξήσεις μισθών και συντάξεων και την ανάπτυξη του κοινωνικού κράτους, που όμως, δεν συμβάδιζε με ανάλογη ανάπτυξη της παραγωγικότητάς της.

Η βίαιη δημοσιονομική πολιτική του Κωσταντίνου Μητσοτάκη και η επιτάχυνση της Μεταπολίτευσης, μεγέθυναν τις ρωγμές στα μεσαία κοινωνικά στρώματα και στα μεσαία εισοδήματα.

Η δεύτερη κυβερνητική περίοδος του ΠΑΣΟΚ, συμπίπτει, με τον μετασχηματισμό της ΕΟΚ σε ΕΕ, την υιοθέτηση της Κοινής Νομισματικής Πολιτικής, και των δημοσιονομικών κανόνων, του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Είναι η εποχή που η δυναμική της παγκοσμιοποίησης αντιστρέφεται, οι χώρες της ΕΕ χάνουν μέρος της παραγωγικότητας, της ανταγωνιστικότητας και του παραγωγικού δυναμικού τους, το οποίο έχει μεταφερθεί στις χώρες χαμηλού εργατικού κόστους, ανύπαρκτου κοινωνικού κράτους και μηδενικής προστασίας της εργασίας και του περιβάλλοντος.

Η χώρα μας την περίοδο αυτή καλείτε να πετύχει πολλούς ταυτόχρονα στόχους, όπως: Την δημοσιονομική προσαρμογή, τον εκσυγχρονισμό του κράτους, την κατασκευή των αναγκαίων δημόσιων υποδομών, το άνοιγμα των αγορών και την ενίσχυση της παραγωγικότητας της οικονομίας. Οι εξελίξεις αυτές αλλάζουν τον παραγωγικό ιστό της χώρας, χωρίς να αλλάξουν όμως και το παραγωγικό μοντέλο.

Η περίοδος 2004-2009, είναι περίοδος στασιμότητας στην αρχή της και, δημοσιονομικής και παραγωγικής υποχώρησης στο τέλος της, το οποίο συμπίπτει με την χρηματοπιστωτική κρίση που δημιουργείται στις ΗΠΑ και απειλεί την ΕΕ, ιδιαίτερα τις πιο εκτεθειμένες δημοσιονομικά και παραγωγικά χώρες, με χειρότερη την δική μας.

Η δημοσιονομική κρίση που άρχισε να εκδηλώνεται το 2008, μετά την χρηματοπιστωτική κρίση στις ΗΠΑ το Φθινόπωρο του 2007, και αποκαλύφθηκε στα τέλη του 2009, με τα μνημόνια που ακολούθησαν, για να αποφύγουμε την άτακτη χρεωκοπία, συρρίκνωσαν σημαντικά την μεσαία παραγωγική τάξη και τα μεσαία εισοδήματα, αλλάζοντας ταυτόχρονα και τον κομματικό χάρτη της χώρας μας.

Σημείωση: Σε επόμενο άρθρο, θα μιλήσω, για την περίοδο 2019-2023.

* Ο Γιάννης Μαγκριώτης είναι πρώην υφυπουργός Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων του ΠΑΣΟΚ και επικεφαλής της Κίνησης «ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ» και υποψήφιος βουλευτής με το ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής στην Α’ Θεσσαλονίκης

Πατήστε και δείτε και τα 283 προηγούμενα άρθρα του Γιάννη Μαγκριώτη