- Δεν ελπίζω τίποτα. Δεν φοβάμαι τίποτα. Είμαι λέφτερος.
(Νίκος Καζαντζάκης) - Η ελευθερία ενός ατόμου πρέπει να φτάνει ως το σημείο που δεν παραβιάζει την ελευθερία των άλλων.
(John Stuart Mill) - Η ελευθερία δεν αξίζει τίποτα αν δεν συμπεριλαμβάνει την ελευθερία να κάνεις λάθη.
(ΜαχάτμαΓκάντι) - Όσο υπάρχει κράτος δεν υπάρχει ελευθερία. Όταν υπάρχει ελευθερία, δεν υπάρχει κράτος.
(Βλαδίμηρος Ίλιτς Λένιν)
Επέλεξα να καταθέσω προσωπικές σκέψεις σε αυτό το σημείωμα μια και το… ζητά η επίμονα συμβολική ημερομηνία τής 28ης Οκτωβρίου για τη χώρα μας.
Ξεκίνησα λοιπόν με τέσσερα αποφθέγματα που έγραψαν-είπαν-έμειναν στην ιστορία, από ξεχωριστές προσωπικότητες της παγκόσμιας σκέψης. Γνωρίζουμε πως υπάρχουν πλήθος παρόμοιων ρήσεων που ορίζουν την έννοια της Ελευθερίας· ας περιοριστούμε σε αυτές.
Έχω επανειλημμένως ασχοληθεί με τη σημασιολογία της και κάθε φορά διαπιστώνω πως η έννοιά της περιέχει έναν ατελείωτο κατάλογο ερωτημάτων και διευκρινήσεων. Ιστορικά, οι μεγάλες επαναστάσεις-ανατροπές έγιναν με τη σημαία της Ελευθερίας· στο όνομα τής… ελευθερίας και των τόσων παραγώγων της, σε σημείο που, πολλές φορές καταλήγουν στο αντίθετο της σημασίας της…
Ο καθένας μας θα έχει διαπιστώσει πως συνήθως αναζητάμε κάτι που δεν έχουμε, κάτι που είναι μεγάλη ανάγκη να το αποκτήσουμε· η συνείδηση της έλλειψης σημαντικών στοιχείων, αναγκαίων για την επιβίωση του ανθρώπου και της κοινωνίας, δημιουργεί την ανάγκη διεκδίκησης και κατάκτησής τους· συνήθως, το να παλεύεις για να κατακτήσεις την Ελευθερία, προϋποθέτει θυσίες με πολύ αίμα!
Για να είμαι πιο σαφής, την κοινωνική Ελευθερία την αναζητάμε όταν δεν είμαστε ελεύθεροι· όταν τα ατομικά δικαιώματα έχουν καταπατηθεί, όταν η διαπλοκή έχει δηλητηριάσει τους Θεσμούς, τη Δικαιοσύνη, τις δημοκρατικές δομές, όταν η φτώχεια απλώνεται σε όλο και περισσότερα τμήματα της κοινωνίας, όταν ο πλούτος γίνεται απόλυτα ανάλγητος κι επιθετικός, αναζητώντας να αυξηθεί η ισχύς του με κάθε τρόπο.
Είναι ίσως φυσικό, για ιστορικούς λόγους, οι χώρες που βρίσκονται στην ΕΕ να απολαμβάνουν δικαιώματα και ελευθερίες περισσότερο από άλλες, τελείως απροστάτευτες. Οι αγώνες των ευρωπαϊκών λαών, έχουν διαμορφώσει εν μέρει, δημοκρατίες με αρκετές κοινωνικές ελευθερίες και δικαιώματα σεβαστά. Γι’ αυτό και μπόρεσαν να αναπτυχθούν χρησιμοποιώντας και το τεράστιο εργαλείο τής σύγχρονης τεχνολογίας. Στις περισσότερες απ’ αυτές τις χώρες, μέχρι και πριν την οικονομική κρίση τού 2008 και τον πόλεμο στην Ουκρανία, το αίτημα για καλύτερες συνθήκες ζωής και κοινωνικής Ελευθερίας, δεν ήταν τόσο επιτακτικό και επείγον αφού η κατάσταση ήταν αρκετά βελτιωμένη.
Εάν σκεφτούμε τη χώρα μας πώς ήταν μετά τον εμφύλιο, με την τότε κατάσταση διάλυσης, χάους και ένδειας, ό λ α ήταν στο τραπέζι· πάνω απ’ όλα τα δικαιώματα για ελεύθερη και δημοκρατική χώρα!
Δόθηκαν πολλοί αγώνες για να κατακτηθεί αυτό το σημαντικό αίτημα!
Το βαθύτερο νόημα της Ελευθερίας υπήρξε ο πρώτιστος στόχος όχι μόνο της κοινωνίας, αλλά και τής Λογοτεχνίας, των μελοποιήσεων, της θεατρικής Τέχνης, κλπ. Ο σοφός και πάντα επίκαιρος «Ύμνος εις την Ελευθερία» των Σολωμού-Μάντζαρου, από το μακρινό 1823 (που ως Εθνικός Ύμνος υιοθετήθηκε το 1865) συνδέει όλους μας, σχεδόν… αταβιστικά, με λέξεις που προσφέρουν ευκαιρία αναστοχασμού και συνειδητοποίησης εννοιών.
Στην εποχή μας, παρ’ όλη τη σχετική διαμόρφωση ελευθεριών και ομαλών συνθηκών ζωής στη χώρα μας, καλούμαστε να συνεχίσουμε με δράσεις και πείσμα, για να διορθωθούν τα πολλά κενά και οι τρύπες, συνθήκες που πολλές φορές, μας σέρνουν προς τα πίσω, σε α ν α χ ρ ο ν ι σ τ ι κ έ ς εποχές, που, συχνά αμαυρώνουν και ακυρώνουν τις τόσες συλλογικές κατακτήσεις. Εποχές κατά τις οποίες η θρησκοληψία, τυφλή και οπισθοδρομική, ασκούσε τη δική της εξουσία, οι μιλιταριστικές κι απάνθρωπες ιδεολογίες απόλυτου σκοταδισμού που μας έσυραν σε περιπέτειες, οι συμμαχίες με τους ισχυρούς τού Ψυχρού Πολέμου, οι πλάνες και οι ψευδαισθήσεις προοδευτικών οραμάτων, που εξελίχθηκαν και μεταβλήθηκαν σε αποστεωμένα «δόγματα», τα οποία απέτυχαν παταγωδώς σε ό,τι αφορά την Ελευθερία και τα δικαιώματα…
Είναι αναγκαία η βαθύτερη κατανόηση των ελευθεριών! Σε εποχή που είμαστε ελεύθεροι, για να δρούμε καθημερινά, σε πολλές των περιπτώσεων, μεταβάλλουμε την Ελευθερία στο αντίθετό της.
Η α σ υ δ ο σ ί α, μαζί με αρκετή διαφθορά, επηρεάζουν την καθημερινότητα· η ανυπακοή στους νόμους, μαζί με τη διαπλοκή, η εγκληματικότητα, οι βιαιοπραγίες και τα τραγικά τους επακόλουθα σε διάφορες μορφές, μας θλίβουν και μας ταλανίζουν!!!
Οφείλουμε να ανασυντάξουμε συλλογικά και ατομικά τον ορισμό τής Ελευθερίας. Να ξαναβρούμε στόχους, που είναι χρήσιμοι και επωφελείς, για τον πολιτισμό και τη δικαιοσύνη, όπως συμβουλεύουν από παλιά οι πνευματικοί μας ταγοί…
* Ο Νότης Μαυρουδής είναι κιθαριστής – συνθέτης
