Ανάλυση The Guardian: Οι ήττες της Ρωσίας στην Ουκρανία αλλάζουν τις ισορροπίες στη μετασοβιετική Κεντρική Ασία

Oι βαριές ήττες των δυνάμεων της Ρωσίας στη βορειοανατολική Ουκρανία μπορεί να αποτελέσουν καμπή στη μάχη του Κιέβου να διώξει τους εισβολείς, αλλά ίσως προκαλέσουν και ευρύτερες συνέπειες στην ευρύτερη περιοχή για τη Μόσχα, τα όρια των δυνατοτήτων της οποίας γίνονται πλέον ορατά από άλλες πρώην χώρες της ΕΣΣΔ στην κεντρική Ασία, σημειώνει ο Guardian.
«Η δύναμη της ρωσικής σημαίας έχει μειωθεί σημαντικά και το σύστημα ασφαλείας στον πρώην σοβιετικό χώρο φαίνεται να έχει σπάσει», δήλωσε ο Λόρενς Μπρόερς (Laurence Broers) της βρετανικής δεξαμενής σκέψης Chatham House.
Με τον πόλεμο να μαίνεται στα μέτωπα της Ουκρανίας αυτή την εβδομάδα ξέσπασαν φονικές συγκρούσεις στα σύνορα της Αρμενίας με το Αζερμπαϊτζάν, που βομβάρδισε πόλεις με τις δύο πλευρές να αλληλοκατηγορούνται για «προκλήσεις».
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις αναλυτών το Αζερμπαϊτζάν – το οποίο υποστηρίζει με θέρμη η Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν – αποφάσισε να δοκιμάσει τις αντιδράσεις της Ρωσίας, που πασχίζει να τα βγάλει πέρα στα μέτωπα της Ουκρανίας και παραδοσιακά υποστήριζε την Αρμενία, μετά την κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ, στην κόντρα για τα διαφιλονικούμενα εδάφη με το Μπακού.
«Το Αζερμπαϊτζάν αισθάνεται αρκετά σίγουρο σε αυτή τη γεωπολιτική συγκυρία, και ιδιαίτερα αυτή τη στιγμή κατά τη διάρκεια της ουκρανικής αντεπίθεσης», λέει ο Τομ ντε Βάαλ (Tom de Waal), ανώτερος συνεργάτης του Carnegie Europe. «Οι κινήσεις του φαίνεται να στοχεύουν απόλυτα τη Ρωσία όσο και την Αρμενία, δοκιμάζοντας τη δέσμευση της Ρωσίας να υπερασπιστεί την Αρμενία».
Η Ρωσία είπε ότι μεσολάβησε για κατάπαυση του πυρός και οι δύο αντιμαχόμενες πλευρές συμφώνησαν στην ανάπτυξη ρωσικής ειρηνευτικής δύναμης ως μέρος μιας εκεχειρίας για τον τερματισμό του πολέμου το 2020.
Η Αρμενία ζήτησε στρατιωτική υποστήριξη από τον Οργανισμό της Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας, ένα κυριαρχούμενο από τη Ρωσία αμυντικό σύμφωνο, αλλά η Μόσχα εμφανίζεται απρόθυμη να παρέμβει άμεσα. «Η Ρωσία είναι σαφώς διστακτική, τόσο επειδή έχει απλώσει τις δυνάμεις υπερβολικά στην Ουκρανία, αλλά και γιατί δεν θέλει να εμπλακεί σε μάχη με το Αζερμπαϊτζάν αυτή τη στιγμή», εκτιμά ο Ντε Βάαλ.

Νέο μέτωπο με Κιργιστάν – Τατζικιστάν;
Συγκρούσεις, όμως, ξέσπασαν χθες το πρωί και στα σύνορα Κιργιστάν – Τατζικιστάν, που είχαν ως αποτέλεσμα το θάνατο ενός συνοροφύλακα και τον τραυματισμό άλλων πέντε στο Τατζικιστάν.
Και μολονότι το περιστατικό δεν συνδέεται άμεσα με τον πόλεμο στην Ουκρανία και αν και η Ρωσςία είχε παραδοσιακά καλές σχέσεις με αμφότερες τις χώρες, αναλυτές θεωρούν ότι η εισβολή που διέταξε ο Πούτιν στην Ουκρανία άλλαξε εντελώς τις ισορροπίες ισχύος σε μια περιοχή, που ήταν επί χρόνια πεδίο σύγκρουσης της ρωσικής, κινεζικής και δυτικής επιρροής και έφεραν πλέον τη Μόσχα σε θέση άμυνας.

Αλλάζουν οι ισορροπίες ισχύος στην κεντρική Ασία
Όταν στις αρχές του χρόνου ένα κύμα διαδηλώσεων συγκλόνισε το Καζακστάν, o Πούτιν ενέκρινε την ανάπτυξη δυνάμεων του Οργανισμού της Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας υπό τη Ρωσία, μια αποστολή που στάθηκε αρκετή για να στηρίξει τον πρόεδρο της χώρας, Κασίμ-Γιομάρτ Τοκάγεφ (Kassym-Jomart Tokayev)
Με τον Τοκάγεφ υποχρεωμένο στο Κρεμλίνο, τις ρωσικές δυνάμεις να περιφρουρούν την ειρήνη μεταξύ Αζερμπαϊτζάν και Αρμενίας και τη Μόσχα να συγκεντρώνει δυνάμεις στα σύνορα με την Ουκρανία ο Πούτιν φαινόταν να ασκεί τη μεγαλύτερη παρά ποτέ επιρροή στον πρώην σοβιετικό χώρο. Αλλά τα πράγματα άλλαξαν στη διάρκεια του πολέμου στην Ουκρανία και ειδικά μετά την αιφνιδιαστική προέλασή της τις τελευταίες ημέρες, που ανέτρεψε τα πολεμικά σχέδια του Κρεμλίνου.
«Γινόμαστε μάρτυρες της κατάρρευσης της φήμης της Ρωσίας ως εγγυήτριας ασφαλείας, κάτι που συμβαίνει τόσο σε υλικό επίπεδο με τη μαζική συγκέντρωση δυνάμεων στην Ουκρανία, αλλά και στο υποκειμενικό επίπεδο της φήμης των ρωσικών εγγυήσεων ασφαλείας», λέει ο Μπρόερς.
Η εισβολή στην Ουκρανία ανησύχησε συμμάχους της Μόσχας στην ευρύτερη περιοχή, αλλά τους ενθάρρυνε παράλληλα να υιοθετήσουν μια σκληρότερη στάση έναντι της Ρωσίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το Καζακστάν, που προσπάθησε να κρατήσει ουδέτερη στάση στο ουκρανικό αρνούμενο να αναγνωρίσει την ανεξαρτησία των λεγόμενων «Λαϊκών Δημοκρατιών του Ντονέτσκ και του Λουχάνσκ» και υποσχόμενο να μη βοηθήσει τη Ρωσία να παρακάμψει τις διεθνείς κυρώσεις. Η στάση του εξόργισε πολλούς στη Μόσχα, όπως ο πρώην πρόεδρος της Ρωσίας, Ντμίτρι Μεντβέντεφ (Dmitry Medvedev), που αποκάλεσε το Καζακστάν «τεχνητό κράτος» σε ανάρτηση, που αργότερα απέσυρε.

Μετά από αυτά Καραδοκεί η Κίνα
Αλλά ενώ στο Καζακστάν διατηρούν επιφυλάξεις έναντι της στάσης της Ρωσίας, άλλοι καραδοκούν για να αναπληρώσουν το κενό. Χθες Τετάρτη επισκέφθηκε τη χώρα ο πρόεδρος της Κίνας Σι Τζινπίνγκ (Xi Jinping) στο πρώτο του ταξίδι στο εξωτερικό από την έναρξη της πανδημίας και με μια δήλωσή του πέταξε εμμέσως και σπόντα στο Κρεμλίνο: «Θα συνεχίσουμε να υποστηρίζουμε αποφασιστικά το Καζακστάν στην προάσπιση της ανεξαρτησίας, της κυριαρχίας και της εδαφικής του ακεραιότητας», δήλωσε.
Σήμερα και αύριο Παρασκευή ο Σι Τζινπίνγκ θα μετάσχει μαζί με τον Βλαντίμιρ Πούτιν, τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και τους ηγέτες Ινδίας και Πακιστάν μεταξύ άλλων στη σύνοδο κορυφής του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (Shanghai Cooperation Organisation) στη Σαμαρκάνδη του Ουζμπεκιστάν, μια ευκαιρία για τον Ρώσο πρόεδρο να δείξει ότι υπάρχουν μεγάλες δυνάμεις που αντιμετωπίζουν με συμπάθεια τη χώρα του.
Αλλά, όπως σημειώνει ο Guardian, η σύνοδος συνιστά και μια ευκαιρία για τις χώρες της περιοχής να υπογραμμίσουν ότι μολονότι η Ρωσία παραμένει ισχυρός περιφερειακός παίκτης, η ισορροπία ισχύος έχει αλλάξει. «Πολλές χώρες της κεντρικής Ασίας βλέπουν ότι η Ρωσία τους χρειάζεται τώρα περισσότερο παρά ποτέ και προσπαθούν να πάρουν όσα μπορούν», λέει ο Τεμούρ Ουμάροφ (Temur Umarov) του Carnegie Endowment for International Peace.

• Διαβάστε την πλήρη ανάλυση της αρθρογράφου Shaun Walker της βρετανικής εφημερίδας The Guardianμε τίτλο «Former Soviet states eye opportunities as Russia struggles in Ukraine» στα αγγλικά, πατώντας ΕΔΩ