Είναι κάποιες στιγμές που καλό είναι να θυμόμαστε (έως και να αναθεωρήσουμε τη στάση μας) στα σημαντικά σημεία της Ιστορίας. Και μπορεί η λέξη «αναθεώρηση» να περιέχει βαρύ πολιτικό μίγμα για ορισμένους, ωστόσο, θεωρώ πως στον 21ο αιώνα είναι λάθος να φοβόμαστε τις λέξεις όταν αυτές οξειδώνονται… Με λίγα λόγια, οι λέξεις οφείλουν να αναδεικνύουν τη σημασία τους μέσα στην καθημερινότητα, οι οποίες δεν επιδέχονται παραπλανητικές έννοιες· μερικά παραδείγματα: «Ελευθερία», «προοδευτικό», «λαϊκό», «αντιλαϊκό», «καλό», «κακό», «ηθικό», «ανήθικο», «αριστερά», «δεξιά», «δημοκρατία» και άλλες λέξεις-έννοιες που χρειάζονται πάντα περισσότερη εμβάθυνση και στοχασμό!
Ο θάνατος του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ μάς αναγκάζει να γυρίσουμε πίσω τον χρόνο, να αντιληφθούμε την Ιστορία και την αλήστου μνήμης εποχή των «Λαϊκών Δημοκρατιών» της Σοβιετικής Ένωσης!
Και μόνο οι θλιβερές παραποιήσεις των εννοιών «λαϊκών» και «δημοκρατιών», που τόσο εύκολα χρησιμοποιούσαμε και υπερασπιζόμασταν στη νεότητά μας, μάς ωθεί τώρα να ψάχνουμε να βρούμε τι διάολο «λαϊκή δημοκρατία» υπήρξε επί 70+ χρόνια σ’ αυτές τις κατακτημένες και φιμωμένες χώρες από την στρατιωτική μηχανή τής μετεπαναστατικής Ρωσίας; Η πορεία των χωρών αυτών, υπό την σιδηρά κεντρική Κομμουνιστική εξουσία τού Κρεμλίνου επί περιόδου των σφουγγοκωλάριων της νομενκλατούρας και των ηγετών τού δήθεν Σοσιαλιστικού «στρατοπέδου», οδηγήθηκε παράλληλα και στην παταγώδη α π ο τ υ χ ί α τού πάλαι ποτέ ο υ μ α ν ι σ τ ι κ ο ύ Σοσιαλιστικού «οράματος»!
Ο Γκορμπατσόφ ήταν εκείνος που αντιλήφθηκε εγκαίρως τα σημάδια της συσσωρευμένης φθοράς τού συστήματος που υπηρετούσε και προέδρευε, επιχειρώντας διορθωτικές κινήσεις που θα παραχωρούσαν κάποιες ελευθερίες κι ένα καλύτερο και ελπιδοφόρο παρόν σε εκατοντάδες εκατομμύρια κόσμου…
Το εγχείρημα Γκορμπατσόφ δεν μπορούσε να ευδοκιμήσει μέσα στο σκοτεινό περιβάλλον των μυστικών υπηρεσιών που πάντα ήταν ο άυπνος προστάτης τού κεντρικού πυρήνα τού κόμματος-κράτους. Ο ίδιος, όταν αποχώρησε, άφησε την εξουσία ευτυχώς α ν α ί μ α κ τ α σε ένα τοπίο που μύριζε μπαρούτι.
Αμέσως μετά, επήλθαν οι αναμενόμενες κ α τ α ρ ρ ε ύ σ ε ι ς και α π ο κ α θ η λ ώ σ ε ι ς κυβερνήσεων εγκάθετων ηγετών, αλλά και θεωριών, ακόμα και μνημείων που συμβόλιζαν την καταπιεστική κομματική μηχανή.
Αναφέρομαι σε χώρες στην ουσία κατακτημένες, ωστόσο εκεί, μέσα σε μίγμα ακραίων κι αντιφατικών συνθηκών, υπήρξε α ν α μ φ ι σ β ή τ η τ α μια ισχυρή παρουσία δημιουργών στις Τέχνες, τον Πολιτισμό, τις Επιστήμες, την Φιλοσοφία, τον Αθλητισμό, καθώς και πνευματικές καταθέσεις αξιοθαύμαστες κι αναγνωρισμένες από την παγκόσμια συνείδηση.
Έναν τέτοιον κόσμο δεν μπορείς να τον ακυρώσεις· μπορείς όμως να στηλιτεύσεις τους διαστρεβλωτές, παραμορφωτές και καταπιεστές εκείνης της ιστορικής περιόδου των αρχών τού 20ού αιώνα, ιδιαίτερα στην επί Στάλιν εποχή, όταν μετά το έπος της νίκης επί του Ναζισμού, οι αδικημένοι τής ζωής πίστεψαν στη σημαία τού Σοσιαλιστικού οράματος, το οποίο εξελίχθηκε σε επώδυνη διάψευση της ελπίδας, καθώς επικράτησε το χάος.
Ο Σοβιετικός πρόεδρος υπήρξε ο τελευταίος ηγέτης τής μεγάλης… κομμουνιστικής «μητέρας» (κατά την έκφραση των παλαιών αγνών αγωνιστών). Ήταν εκείνος που με τις ενέργειές του συνέβαλε τα μέγιστα στη διάλυση των ψυχρών σχέσεων Δύσης με τις χώρες του Συμφώνου Βαρσοβίας. Κάποιες από τις καινοτόμες πρωτοβουλίες του άνοιξαν τις πόρτες σε ελπίδες βελτίωσης των συνθηκών ζωής των δορυφορικών έως «υποδουλωμένων» κρατών τού Συμφώνου.
Ωστόσο, ας κρατήσουμε τις χρονολογίες· η ΕΣΣΔ, ιδρύθηκε το 1922· διαλύθηκε το 1991…
Από τις 26 Μαρτίου του 2000, ο γενικός δερβέναγας, παντοκράτορας, ηγέτης επί των πάντων στη Ρωσία, ακούει στο όνομα Βλαντιμίρ Πούτιν· ο άλλοτε κρυφός καγκεμπίστας που γεννήθηκε από τα σπλάχνα τού μηχανισμού της πάλαι ποτέ Σοβιετίας…
Δεν ξέρω αν η αναφορά μου αυτή έχει χρώμα φωτεινό ή σκοτεινό· γνωρίζω όμως πως οι προσπάθειες κάποιων χωρών για ανάπτυξη, μέσα από τον συνδυασμό μιας σοσιαλιστικής μορφής κοινωνικής διαχείρισης, με τα πλεονεκτήματα της ελεύθερης οικονομίας τού… υπαρκτού καπιταλισμού, θα ισοδυναμούσε με ιστορικό γεγονός υψίστης σημασίας για την ανθρωπότητα!
Μην ξεχνάμε: Δυτική και Ανατολική Ευρώπη, χώρες της Ασίας, Μέση Ανατολή, Λατινική Αμερική και Η.Π.Α, Αφρικανική Ήπειρος, προσφέρουν, στην πλειοψηφία τους, μίζερη και ανελεύθερη ζωή, πτωχεύοντας όλο και περισσότερο τους πολίτες τους. Ποικίλοι πόλεμοι μαίνονται σε πολλά μέρη. Οι κατακτητικές βλέψεις και πάλι, φτιάχνουν εμπόλεμο κατεστραμμένο τοπίο. Ο Πούτιν, κακοαναθρεμμένο παιδί τού κομματικού μηχανισμού τής πρώην «αυτοκρατορίας» τής ΕΣΣΔ, σμιλευμένος από αυταρχικό κι απολυταρχικό χέρι, εισβάλει και ισοπεδώνει «φίλες-σύμμαχες» χώρες.
Η παγκόσμια ισορροπία περπατάει πάνω σε μια κλωστή.Το ένα ημισφαίριο απειλεί με οικονομικά παιχνίδια (και πυρηνικά όπλα), το άλλο. Το κάθε αύριο θυμίζει σκοτεινό τούνελ με αβέβαιη έξοδο…
Ας ξανασκεφτούμε λέξεις, έννοιες κι ας τους δώσουμε τη σημερινή τους διάσταση. Αναρωτιέμαι:
-Η «Ελευθερία» με την πολυδιάστατη ερμηνεία της έχει άραγε την ίδια ένταση σε Δύση κι Ανατολή; Στις ανεπτυγμένες και υπανάπτυκτες χώρες;
-Πώς την εκλαμβάνουν οι γυναίκες στα Ισλαμικά Θεοκρατικά καθεστώτα;
-Ποια είναι η διαφορά τής «προοδευτικής» πορείας μεταξύ ανεπτυγμένων χωρών και Τρίτου Κόσμου; Ποια πρόοδο αναζητάμε; Τι σημαίνει άραγε «προοδευτικός»; Εκείνος του ’60; Του ’70; Πώς ορίζεται σήμερα η έννοια;
-Σε ποια «ανάπτυξη» στοχεύουμε; Του ανεξέλεγκτου πλούτου των ολίγων ή του κοινωνικού εκπολιτισμού;
Από το παρελθόν εκείνο έμεινε μια κόκκινη ομπρέλα, μόνη και ξεχασμένη…
Οι λέξεις και οι έννοιες δεν πέφτουν από τον ουρανό· ήταν, είναι και θα είναι πάντα δημιούργημα της ανάγκης, απόσταγμα αγώνων, σκέψεων, ιδεών και ιστορικών εποχών.
Ας επανατοποθετηθούμε απέναντι στην ασθμαίνουσα καθημερινότητά μας, σε ό,τι μας περιβάλλει και, εν τέλει, μας ορίζει και μας πονάει…
* Ο Νότης Μαυρουδής είναι κιθαριστής – συνθέτης
