Μάνος Κρανίδης*: Οι προοπτικές και σύγχρονες τάσεις του του κατασκευαστικού κλάδου

Σήμερα, ο κατασκευαστικός κλάδος στην Ελλάδα εξελίσσεται ξανά στη φάση μια έκτακτης συνθήκης. Από το 2010 και μετά, πορεύεται πρώτα στη φάση της μεγάλης ύφεσης και μνημονίων, μετά της πανδημίας και τώρα της ενεργειακή κρίσης, πληθωρισμού και ακρίβειας. Οι μεγάλες δυσκολίες των ετών του μνημονίου συνεχίσθηκαν τα προηγούμενα έτη από μια τάση πιο δυνατής ενεργοποίησης στον κατασκευαστικό κλάδο.
Τα δημόσια έργα επεκτάθηκαν αφού το νέο πιο αυστηρό πλαίσιο υλοποίησης οδήγησε στην εξασφάλιση των πόρων και στην υποχρεωτική ρευστότητα για την έγκαιρη εξόφληση των αναδόχων. Τα ιδιωτικά έργα δειλά δειλά επανήλθαν, ειδικά μέσα και στην πανδημία αφού επανήλθε δυναμικά η ζήτηση για σύγχρονες κατοικίες ενεργειακής κλάσης Α και για νέες επενδύσεις στην αγορά ακινήτων όπως στον τομέα του τουρισμού. Οι εναπομένουσες τεχνικές και κατασκευαστικές εταιρείες, από το σάρωμα της εποχής του μνημονίου, επανήλθαν δριμύτερες και πλέον το 2022 έχουν την απαραίτητη δομή για να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις τις νέας εποχής.
Σήμερα οι προοπτικές και τάσεις των κατασκευών στην Ελλάδα είναι θετικές. Οι δημόσιες υποδομές έχουν μεγάλη ανάγκη νέων κατασκευών και αναβάθμισης. Οι οδικές υποδομές απαιτούν αναβάθμιση ενώ δρομολογούνται νέα συγκοινωνιακά έργα.  Οι κτιριακές υποδομές (σχολεία, νοσοκομεία, κλπ) έχουν μεγάλες ανάγκες κτιριακής και ενεργειακής αναβάθμισης και υπάρχουν πολλά σχετικά έργα που είτε υλοποιούνται είτε πρέπει να υλοποιηθούν. Επίσης σχετικά υπάρχει μια διάχυτη θετική πολιτική βούληση για την μεγάλη άμεση ανάγκη εκσυγχρονισμού των δημοσιών υποδομών όλων των τύπων. Άλλωστε τα τελευταία έτη έχει δρομολογηθεί και υλοποιείται ένα ευρύ πρόγραμμα δημοσίων υποδομών όλων των τύπων (ΜΕΤΡΟ, οδικά, κτιριακά, ΣΔΙΤ, ΑΠΕ, κλπ.) Η χρηματοδότηση είναι εφικτή και υπαρκτή αφού τόσο τα δημόσια οικονομικά των περισσότερων φορέων της πολιτείας έχουν βελτιωθεί, οι προϋπολογισμοί τους είναι βελτιωμένοι, η δυνατότητα δανεισμού είναι καλύτερη. Άλλωστε και η σημερινή νομοθεσία επιβάλλει την εξασφάλιση των πόρων για την προκήρυξη ενός τεχνικού έργου. Ενώ τόσο οι μελέτες είναι πλέον πιο ώριμες και πιο σωστά εκπονημένες.
Οι ιδιωτικές υποδομές επίσης έχουν μεγάλη ανάγκη νέων κατασκευών και αναβάθμισης. Άλλωστε τα ακίνητα έτους κατασκευής άνω της 20ετίας, έχουν την τιμητική τους στην ελληνική αγορά ακινήτων, αφού αποτελούν ένα σημαντικό τμήμα του υφιστάμενου κτιριακού όγκου. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία από το συνολικό κτιριακό απόθεμα στην χώρα των 5 εκατ. κτιριακών μονάδων, κατασκευάστηκε το 85% περίπου μέχρι το 2000 και περίπου 60% πριν το 1980. Άρα γίνεται αντιληπτό πόσο σημαντική είναι η τάση κατασκευής νεόδμητων ακινήτων και η πλήρης ανακαίνιση ενεργειακή αναβάθμιση του μεγαλύτερου ποσοστού των κτιρίων και ακινήτων της χώρας. Ειδικά την εποχή της ενεργειακής κρίσης η ενεργειακή εξοικονόμηση είναι σίγουρα μια ισχυρή τάση για τις ιδιωτικές κατασκευές.
Μάλιστα πρόσφατη οδηγία στην ΕΕ βάσει συγκεκριμένα όρια για την κατάταξη των κτιρίων. Όμως με εκατομμύρια κτίρια παλαιότητας κατασκευής και εκατ. ιδιοκτήτες χωρίς την απαραίτητη εισοδηματική  ή αποταμιευτική δύναμη, είναι πρακτικά πολύ δύσκολο να βρεθούν οι ιδιωτικοί πόροι από τους ιδιοκτήτες και ειδικά από τα φυσικά πρόσωπα και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Συνεπώς πρέπει τόσο το χρονικό διάστημα να επεκταθεί σημαντικά και ταυτόχρονα να επενδυθούν από την πολιτεία και την ευρωπαϊκή ένωση σημαντικοί χρηματοδοτικοί πόροι. Τα προγράμματα τύπου εξοικονομώ οφείλουν να διευρυνθούν και να πολλαπλασιαστούν, τόσο για κύριες κατοικίες όσο και επαγγελματικά κτίρια, καταστήματα, γραφεία και τουριστικά ακίνητα.
Παράλληλά πρέπει να υιοθετηθούν ρηξικέλευθες προτάσεις όπως και αυτή της ΠΟΜΙΔΑ για την υλοποίηση της ενεργειακής αναβάθμισης και ανακαίνισης με επιστροφή φόρου ίση με το 40% της αξίας όλου του έργου, εργασίας και υλικών μέσω της φορολογίας εισοδήματος ΕΝΦΙΑ και κάθε άλλου φόρου προς το Ελληνικό Δημόσιο, Και αυτό γιατί επιτρέπει, με ένα μόνιμο κίνητρο, σε κάθε ιδιοκτήτη,  επαγγελματία και επενδυτή, να αναβαθμίσει ενεργειακά και οικοδομικά το ακίνητο του, με υπεραξία και άμεση απόδοση. Ειδικά δε την εποχή της ραγδαίας ανόδου των τιμών υλικών είναι μια επιβεβλημένη ενέργεια. Άλλωστε το περιορισμένο νομοθετημένο κίνητρο της κυβέρνησης, όπου εκπίπτει μόνο το κόστος υπηρεσιών για ανακαίνισης-ενεργειακή αναβάθμιση αποδείχθηκε αναποτελεσματικό με ελάχιστη συμμετοχή.
Θετικό το γεγονός ότι σε επίπεδο ΑΕΕΑΠ και μεγάλων τεχνικών και κατασκευαστικών ομίλων τα τελευταία έτη υλοποιείται ένα σημαντικό πρόγραμμα επενδύσεων σε ακίνητα και κτίρια διαφορετικών τύπων. Οι επενδύσεις αφορούν κατοικίες, γραφείο πράσινα κτίρια, ξενοδοχεία, εμπορικής χρήσης αλλά και δημόσια ακίνητα μέσω συμμετοχής σε ΣΔΙΤ και σχετικούς διαγωνισμούς. Εννοείται βέβαια ότι όλες οι σύγχρονες κατασκευές είναι ενεργειακής κλάσης Α και τύπου LEED σε πολλές περιπτώσεις, σημείο επίσης θετικό αφού δημιουργείται μια νέα ισχυρή τάση κατασκευών κορυφαίας ποιότητας και λειτουργίας. Ενώ βέβαια συνεχίζεται σταθερά η επένδυση σε έργα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, τάση που θα αυξηθεί με την ενεργειακή κρίση. Παράλληλα εμβληματικές, και μεγαλύτερου εύρους, αναπτύξεις, με χαρακτηριστική αυτή του Ελληνικού επιταχύνουν την υλοποίηση τους και εκτός της άμεσης σημαντικής ωφέλειας τους (νέες θέσεις εργασίας, τζίρος, ΑΕΠ, κλπ.) έχουν μια ευρεία δευτερογενή επιρροή με την δημιουργία ισχυρού επενδυτικού κλίματος εμπιστοσύνης στην Ελληνική Οικονομία και την τοποθετούν υψηλά στο διεθνές στερέωμα της σημαντικής ρευστότητας για επενδύσεις. Η Ελλάδα έχει βελτιωθεί και πρέπει να παραμείνει προορισμός επενδύσεων αξίας σε παγκόσμιο επίπεδο.
Το Δημόσιο έχει ένα σημαντικό εργαλείο εν’ υπνώσει που οφείλει επιτέλους να ενεργοποιήσει για την ενίσχυση του κατασκευαστικού και τεχνικού κλάδου αλλά και αγοράς ακινήτων, τα χιλιάδες δημόσια αναξιοποίητα δημόσια ακίνητα. Άμεσα πρέπει το πρόγραμμα αξιοποίησης του να επιταχυνθεί με ουσιαστική δράση είτε στέγαση φορέων του Δημοσίου, μίσθωση ή παραχώρηση τους και μεταβίβαση τους. Να παραμένουν κενά χιλιάδες δημόσια ακίνητα είναι πραγματικά ένα μεγάλο διαχρονικό πρόβλημα και οφείλει να λυθεί τώρα.
Εν κατακλείδι, οι προοπτικές και τάσεις του κατασκευαστικού κλάδου είναι θετικές με μεγάλο εμπόδιο και αβεβαιότητα την ενεργειακή κρίση και αύξηση κόστους. Όμως υπάρχει η εμπειρία και ικανότητα των εταιρειών, στελεχών, επαγγελματικών και επιστημόνων του κλάδου να ανταπεξέλθουν επιτυχημένα. Επίσης οι εκατ. ιδιοκτήτες αντιλαμβάνονται την σπουδαία σημασία της ακίνητης περιουσίας και θέλουν να επενδύσουν σε αυτή αρκεί να βρεθούν οι χρηματικοί πόροι. Κλειδί η πολιτεία να σταθεί σταθερά δίπλα, ουσιαστικά για τα απλά και σύνθετα ζητήματα και με πρακτικές λύσεις σε θέματα γραφειοκρατίας, νομοθετικού πλαισίου, κινήτρων, νέων έργων και χρηματοδότησης. Ισχύς εν τη ενώσει, αυτό είναι το ζητούμενο και το μεγάλο στοίχημα για να γίνουν οι θετικές προοπτικές πραγματικότητα.

* Ο Μάνος Κρανίδης είναι Πολιτικός Μηχανικός ΕΜΠ, MSc, CEO «KRAMA PROPERTY», Γραμματέας Ενημέρωσης ΠΟΜΙΔΑ, Δημοτικός Σύμβουλος Χαλανδρίου, Επικεφαλής ΧΑΛΑΝΔΡΙ ΟΡΙΖΟΝΤΑΣ 2023  και υποψήφιος δήμαρχος Χαλανδρίου

Πατήστε εδώ και δείτε τα 17 προηγούμενα άρθρα του Μάνου Κρανίδη