Μου προκαλούσε πάντα ενδιαφέρον η εικόνα πολιτών που διαβάζουν στα όρθια τους τίτλους των εφημερίδων στα περίπτερα και σχολιάζουν τα γραφόμενα. Παλιά συνήθεια, πολύ πριν την εμφάνιση του internet, όταν η θέαση των εφημερίδων προκαλούσε το ενδιαφέρον των περαστικών και στέκονταν για λίγο. Από κει ξεκινούσαν τα πρώτα πολιτικά κουτσομπολιά και τα αυτοσχέδια… λαϊκά δικαστήρια με θεματολογία την επικαιρότητα, όπως την «πάσαρε» ο τότε Τύπος.
Πάντα υπήρχαν (και συνεχίζουν να κυκλοφορούν) εφημερίδες οι οποίες εξαντλούν το ενδιαφέρον τους στο πρωτοσέλιδο και αυτές συνήθως είναι οι κιτρινιάρικες (όπως ονομάζονται) φυλλάδες που ντρέπεσαι ακόμα και να τις ακουμπήσεις για να μην λερώσεις τα χέρια σου από την ιδεολογικοπολιτική μπόχα που αναδύουν…
Είναι δυστυχώς ένα σύνηθες καθημερινό παράδειγμα θέασης.
Η θέαση παρακολουθεί την πραγματικότητα σε κάθε έκφανση της ζωής. Από την άλλη, η υπερβολική έκθεση στη θέαση, έχει μετατραπεί σε πολύπλοκο θέμα και… θέαμα των άλλων, το οποίο απλώνεται και στα «προσωπικά δεδομένα», που τόσο πολύ έχουν εισχωρήσει στη σημερινή πραγματικότητα, όπως και στη διάσταση της προστασίας τής ανθρώπινης υπόστασης. Η δημόσια θέαση γίνεται η β ι τ ρ ί ν α, που αποκαλύπτει ή αποκρύβει την πραγματικότητα της ζωής εκείνου που προβάλει ακόμη και τις λεπτομέρειές της· ωστόσο, υπάρχουν και οι αθέατες πλευρές. Εκείνες που παραμένουν υπόγειες και εκκολάπτονται στο σκοτάδι, στη ρυπαρότητα και στη διαπλοκή, για να δημιουργήσουν την «άλλη», την παράλληλη, μα αόρατη πραγματικότητα…
Να το επαναλάβω: διανύουμε την εποχή όπου η θέαση, ως στάση ζωής, έχει επιβληθεί! Αποδεχόμαστε κάτι, μόνο αφού το δούμε με τα μάτια μας. Αυτή είναι και η αιτία που μας ξεφεύγουν όσα συμβαίνουν εν κρυπτώ…
Η θέαση, ειδικά η τηλεοπτική, είναι εκείνη που επιβάλει τα σύγχρονα θ έ σ φ α τ α.
Μου κάνει εντύπωση π.χ. ότι η εργασία των μουσικών, που εργάζονται τις νύχτες, αποτυπώνεται τηλεοπτικά με την, σεξιστικής άποψης, ημίγυμνης γυναικείας πασαρέλας, τους καπνούς, το πιοτό και το πάσης φύσεως ξεφάντωμα! Αυτή είναι η συνήθης θέαση, εικόνα, βίντεο, όταν η είδηση έχει να κάνει με τη νυχτερινή μουσική διασκέδαση· θαρρείς και ο «κόσμος» τής μουσικής, στο σύνολό του, έχει σχέση με την κραιπάλη, την αισθητική φτήνια και το είδος προβολής τής μιντιακής αντίληψης πάνω στο θέμα…
Πολλά παρόμοια παραδείγματα δηλώνουν πως η θέαση δεν λέει πάντα την αλήθεια· ακόμα και η θέαση των στατιστικών μετρήσεων, των ραδιοφωνικών ακροαματικοτήτων και των τηλεοπτικών θεαματικοτήτων, των πωλήσεων δίσκων, καθώς και των υπέρογκων αμοιβών ποδοσφαιριστών-μπασκετμπολιστών-τραγουδιστών-δημοφιλών ηθοποιών στον χώρο τού θεάματος κ.ά. Είναι ένα παιχνίδι τής κυρίως καθοδηγούμενης αγοράς, που στηρίζεται αποκλειστικά στη θέαση και τη δύναμή της να επιβάλλει προϊόντα. Όχι πως ό,τι γίνεται θέαμα είναι πλάνη και ψέμα, αλλά η παρέμβαση της δυνατότητας για θέαση και η στοιχείο επιρροής, είναι το… θείο «δώρο» τής α γ ο ρ ά ς.
Βιώσαμε την εποχή της ιατρικής θέασης· κατά την πρώτη περίοδο του κορονοϊού βλέπαμε ολημερίς νοσοκομεία-μπουκαλάκια-αίματα-ενέσεις-θαλάμους-εντατικές-γιατρούς-βοηθητικά καροτσάκια-ιατρικά εργαστήρια κλπ. Ένα… υπερθέαμα νόσησης με πολύ θανατικό (όπως δυστυχώς συνέβη και στην πραγματικότητα) που βάρυνε και απειλούσε ακόμα περισσότερο τη συλλογική διάθεση. Δεν θα μπορούσε η θέαση να αδιαφορήσει για το γεγονός, αλλά, παράλληλα σκέφτομαι πως, υπάρχει και η άλλη πλευρά, η οποία σ υ ν υ π ά ρ χ ε ι με το έρεβος και ονομάζεται ελπίδα για ζωή…
Η θέαση εστιάζει την καθημερινή της κάμερα ανάλογα με τη βαρύτητα των γεγονότων. Περάσαμε από την περίοδο του #Μe Τoo και των ποικίλων σεξιστικών και βίαιων πράξεων, στη δυναμική μεταδοτικότητα της Όμικρον. Προηγήθηκε η περίοδος των πυρκαγιών και εκείνη των άμοιρων προσφύγων που θαλασσοδέρνονται, ζουν και πεθαίνουν με τραγικό τρόπο. Η εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία, οι παρανοϊκές ανατιμήσεις, τα Ενεργειακά και τώρα η… ψύχωση των εκλογών.
Η θέαση ακολουθεί τα τεκταινόμενα, ενώ δύσκολα εστιάζει την προσοχή της στις επιστημονικές τεχνολογικές-ιατρικές-διαστημικές ανακαλύψεις. Δεν φωτίζει την αδήριτη ανάγκη για την κλιματική προστασία, για τη διάσωση του Πλανήτη! Εξακολουθεί να περιορίζεται στα καλλιτεχνικά δρώμενα, υποστηρίζοντας βεβαίως όσα η αγορά ξεχωρίζει με βάση τις πωλήσεις και την κατανάλωση, αδιαφορώντας σχεδόν για όσα πολιτιστικά θέματα υπάρχουν πίσω από τη βιτρίνα.
Βιβλία-δίσκοι-εικαστικά-ταινίες-εκθέσεις-θεατρικές παραστάσεις, νέοι μουσικοί-ποιοτικές ορχήστρες-έρευνες κλπ, μια αλυσίδα από δημιουργικές δράσεις μένουν στο σκοτάδι, με αποτέλεσμα να συρρικνώνονται και πολλές φορές να καταλήγουν αδίκως στο π ε ρ ι θ ώ ρ ι ο και στην ανυποληψία…
Η δημιουργική θέαση, το περισσότερο φως, η ανάδειξη των πολιτιστικών αξιών, ξεπερνώντας το σκοτεινό περιβάλλον που μας περικλείει, είναι το ζητούμενο και ο στόχος.
Ο κόσμος αναζητά το φως! Επιθυμεί τη θέαση της… υπαρκτής πραγματικότητας· εκείνης που είναι θ ε μ έ λ ι ο τής ανάπτυξης του πνεύματος και της γνώσης…
Όμως, πολύ αμφιβάλλω αν κάτι μπορεί να αλλάξει στο εντέχνως άτεχνο τοπίο της ζωής…
* Ο Νότης Μαυρουδής είναι κιθαριστής – συνθέτης
