Νίκος Τσούλιας*: Η Εκπαίδευση θέλει περισσότερη Ευρώπη…

Η ενσωμάτωση της χώρας μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) αποτελεί ιστορικό γεγονός. Στο νέο πολυπολικό κόσμο – που ήδη αναδύεται με πολλές αντιπαραθέσεις και εντάσεις – η πολιτική θέση μας στην Ευρώπη υπηρετεί καλύτερα από οποιαδήποτε άλλη επιλογή τα εθνικά μας συμφέροντα.
Υπάρχουν δύο ισχυρά δεδομένα, που δεν μπορούν να αμφισβητηθούν. α) Η Ε.Ε. είναι η πιο ορθολογική πολιτική ενότητα, όσον αφορά τη δημοκρατία, την ελευθερία, το κοινωνικό κράτος κλπ, έναντι όλων των άλλων ισχυρών ενοτήτων (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα…). β) Η χώρα μας ως μέλος της Ε.Ε. έχει την καλύτερη διαχρονικά θέση όσον αφορά το «διεθνή καταμερισμό εργασίας».
Φυσικά, η Ευρώπη χρεώνεται με τους δύο μεγάλους πολέμους και με την αποικιοκρατία – και οφείλει να είναι απόλυτα αυτοκριτική σε αυτά τα πεδία, και όχι μόνο – αλλά η ιστορία προχωράει και το βλέμμα μας δεν μπορεί παρά να είναι πρωτίστως στραμμένο στο παρόν και στο μέλλον.
Τα κυριότερα σημερινά προβλήματα της Ε.Ε. είναι: το έλλειμμα δημοκρατίας και νομιμοποίησης των αποφάσεών της, η εκκρεμότητα της πολιτικής ενοποίησής της και η ένταση των ανισοτήτων (κρατικών, κοινωνικών, γεωγραφικών) στο εσωτερικό της. Ο ευρωσκεπτικισμός κυοφορείται κυρίως σε αυτά τα πεδία.
Με δεδομένο ότι η εθνική στρατηγική της χώρας μας υπηρετείται καλύτερα στην ευρωπαϊκή οικογένεια, είναι πολύ ορθή η επιμονή της για την πολιτική ενοποίηση της Ε.Ε. Προς τούτο, ο ρόλος της εκπαίδευσης είναι πολύ σημαντικός. Γιατί…
Θέτει ριζώματα στους μελλοντικούς πολίτες όσον αφορά τόσο τον ιστορικό ρόλο της Ευρώπης όσο και το πολιτισμικό, πολιτικό και κοινωνικό περιεχόμενό της. Καλλιεργεί ένα ουμανιστικό αξιακό φορτίο, που αντιτίθεται στα φαινόμενα του ρατσισμού και του εθνικισμού, των προκαταλήψεων και των διακρίσεων, του ανορθολογισμού και του σκοταδισμού. Διαμορφώνει τις εθνικές συνειδήσεις και τα «παιδαγωγικά σχήματα» του πολίτη με ευρύτερες και κοινές ευρωπαϊκές αντιλήψεις, πέραν εκείνων των παραδοσιακών κρατικών θεωρήσεων. Προάγει την εικόνα της Ευρώπης ως έναν υπερεθνικό θεσμό ειρήνης, ασφάλειας, προόδου.
Το ερώτημα – πρόκληση τίθεται ως εξής. Μπορούν διάφοροι και ποικίλοι θεσμοί: αυταρχικές οργανώσεις, ρατσιστικά, φασιστικά και εθνικιστικά κινήματα, μέσα ενημέρωσης, μέρος του διαδικτύου κλπ να προπαγανδίζουν αντιευρωπαϊκά και αντιδημοκρατικά μηνύματα και η θεσμική εκπαίδευση να μην προάγει με συστηματικό τρόπο τους στρατηγικούς στόχους και την ενότητα της Ε.Ε.;
Φυσικά, το όλο πρόβλημα δεν αφορά μόνο την Ε.Ε. στο σύνολό της, αλλά και τα κράτη – μέλη, που ενώ στηρίζουν και θεωρούν το ευρωπαϊκό κεκτημένο ως συστατικό και καθοριστικό στοιχείο της πολιτικής τους, δεν διαμορφώνουν πολιτικές ούτε στο εσωτερικό τους προς ενίσχυση της ευρωπαϊκής πορεία τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι και η χώρα μας.
Η ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας δεν δείχνει καμιά ανησυχία, καμιά αγωνία, κανένα σχέδιο για την «Ευρωπαϊκή Διάσταση της Εκπαίδευσης»! Στον Τομέα Παιδείας του ΠΑ.ΣΟ.Κ. – Κινήματος Αλλαγής έχουμε ήδη διαμορφώσει ένα πρόπλασμα αυτής της διάστασης – και συζητάμε για το τόσο σημαντικό εγχείρημα.
Ας δούμε, σε αυτό το άρθρο, το πλαίσιο που τίθεται από τον «Ευρωπαϊκό Χώρο Εκπαίδευσης 2030». «Η Συνθήκη της Λισαβόνας διατήρησε τις διατάξεις σχετικά με το ρόλο της ΕΕ στους τομείς της εκπαίδευσης και της κατάρτισης (Τίτλος XII, άρθρα 165 και 166), προσθέτοντας μια διάταξη η οποία μπορεί να περιγραφεί ως οριζόντια «κοινωνική ρήτρα».
Μάλιστα, στο άρθρο 9 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) αναφέρεται ότι: «κατά τον καθορισμό και την εφαρμογή των πολιτικών και των δράσεων της, η Ένωση συνεκτιμά τις απαιτήσεις που συνδέονται με την προαγωγή υψηλού επιπέδου απασχόλησης, με τη διασφάλιση της κατάλληλης κοινωνικής προστασίας, με την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού καθώς και με υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης, κατάρτισης και προστασίας της ανθρώπινης υγείας».
Επιπλέον, ο Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο οποίος έχει το ίδιο νομικό κύρος με τις Συνθήκες (άρθρο 6 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση) αναφέρει ότι: «Κάθε πρόσωπο έχει δικαίωμα στην εκπαίδευση και στην πρόσβαση στην επαγγελματική και συνεχή κατάρτιση» (άρθρο 14) και έχει «δικαίωμα προς εργασία και την άσκηση επαγγέλματος, το οποίο επιλέγει ή αποδέχεται ελεύθερα» (άρθρο 15). (Θα συνεχίσουμε…)

* Ο Νίκος Τσούλιας, πρώην πρόεδρος της Ομοσπονδίας Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης (ΟΛΜΕ) και νυν Γραμματέας του Τομέα Παιδείας του Κινήματος Αλλαγής

Πατήστε εδώ και δείτε τα 183 προηγούμενα άρθρα του Νίκου Τσούλια