Νίκος Τσούλιας*: Ύμνος στη Γνώση και στη Μάθηση

Κάθε ημέρα, είναι ημέρα ομορφιάς, κάθε στιγμή συμμετοχή στον κόσμο είναι, κάθε ξεδίπλωμα του χρόνου, τι άλλο από  έκφραση ζωής; Γιατί πάντα είναι πεδία γνώσης. Δεν γίνεται αλλιώς. Η σκέψη μας …τρέχει συνεχώς. Με κάθε δεδομένο, δικό της ή ξένο, ερμηνεύει, κατανοεί, μαθαίνει. Και η συνείδησή μας εμβαθύνει σε κάθε γνώση και την αναπλάθει ξανά και ξανά.
Η ύπαρξή μας συνδέεται άρρηκτα με την αλληλεπίδραση μας με το περιβάλλον, φυσικό και κοινωνικό. «Δεν κάνουμε βήμα» χωρίς διαρκή επεξεργασία των τόσων και τόσων πληροφοριών, που φτάνουν σε εμάς. Η ίδια η σχέση μας με τη φύση θέτει στον άνθρωπο διαχρονικά και το βασικό πεδίο της δράσης του. Μας την θέτει ο Καρλ Πόππερ στο εμβληματικό έργο του: Η ανοιχτή κοινωνία και οι εχθροί της.
«Η φύση συνίσταται από γεγονότα και κανονικότητες και η ίδια δεν είναι ούτε ηθική ούτε ανήθικη. Εμείς είμαστε εκείνοι που επιβάλλουμε τα πρότυπά μας στη φύση και μ’ αυτόν τον τρόπο εισάγουμε ηθικές αρχές στον φυσικό κόσμο, παρά το γεγονός ότι αποτελούμε μέρος αυτού του κόσμου. Είμαστε προϊόντα της φύσης, αλλά η φύση μας έπλασε μαζί με τη δύναμή μας να αλλάξουμε τον κόσμο, να προβλέπουμε και να σχεδιάζουμε το μέλλον και να παίρνουμε μακροπρόθεσμες αποφάσεις για τις οποίες είμαστε ηθικά υπεύθυνοι. Αλλά η υπευθυνότητα και οι αποφάσεις εισέρχονται στον κόσμο της φύσης μόνο μαζί με εμάς».
Και δεν αρκούμαστε στην αυθορμησία της όποιας γνώσης. Αναζητούμε με τις δικές μας επιλογές γνώσεις που μας γλυκαίνουν τη ζωή, γιατί είναι ανησυχία και ευτυχία του πνεύματός μας το παιχνίδι της μάθησης. Ρωτάμε και συζητάμε, στοχαζόμαστε και αναστοχαζόμαστε, αναρωτιόμαστε και προβληματιζόμαστε, ερευνάμε και κατακτάμε. Είμαστε διαρκώς ανήσυχοι!
Και πάμε σε σχολεία και σε πανεπιστήμια, εκπαιδευόμαστε όλο και περισσότερο με πτυχία και μεταπτυχιακά, επιδιδόμαστε σε μελέτες και σε έρευνες, παρακολουθούμε εφημερίδες και εκδοτική κίνηση. Επιλέγουμε βιβλία και τα διαβάζουμε και τα μελετάμε. Χανόμαστε στην πληροφοριόσφαιρα του διαδικτύου πηγαίνοντας από ιστοσελίδα σε ιστοσελίδα. Ζούμε μαθαίνοντας.
Είναι και τα αρχέτυπά μας, που μας καθοδηγούν βαθιά μέσα μας από την παραμεθόριο του συνειδητού με το υποσυνείδητο ως το ανήσυχο υπόστρωμα της ίδιας της ύπαρξής μας. «Εν οίδα ότι ουδέν οίδα», το Σωκρατικό πρόταγμα μας βγάζει, θέλουμε δεν θέλουμε, στο κυνήγι της γνώσης. Τι και «αν και η άγνοιά μας είναι αχανής (και θα είναι για πάντα), οι γνώσεις μας είναι εκπληκτικές και αυξάνονται καθημερινά» (St. Pinker, Διαφωτισμός τώρα), η γνώση είναι γοητεία του πνεύματος και της ψυχής, είναι τρόπος ζωής, νόημα ζωής – μαζί με την αγάπη.
«Sapere aude» (τόλμα να γνωρίζεις), το Καντιανό αντίστοιχό του μας εμπνέει και μας παροτρύνει. Κινεί το σύμπαν του πολιτισμού. Όλα τα θαύματα της επιστήμης και της τεχνολογίας, όλες οι ομορφιές της τέχνης και της φιλοσοφίας, άπασες οι δημιουργίες της ποίησης και της μυθιστορίας καρποί της γνώσης είναι και της άρρηκτης σχέσης μας μαζί της.
Κάθε άνθρωπος είναι ολοκληρωτικά ενταγμένος στο σύμπαν της Γνώσης, είτε συστηματικής και προσανατολισμένης είτε αυθόρμητης και τυχαίας. Εδώ θα κάνει το ταξίδι της ζωής του. Όσο πιο πολύ καλλιεργεί τη Γνώση τόσο πιο πολύ βιώνει την ομορφιά του Κόσμου και του εαυτού του!

* Ο Νίκος Τσούλιας, πρώην πρόεδρος της Ομοσπονδίας Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης (ΟΛΜΕ) και νυν Γραμματέας του Τομέα Παιδείας του Κινήματος Αλλαγής

Πατήστε εδώ και δείτε τα 176 προηγούμενα άρθρα του Νίκου Τσούλια