«Ο πόλεμος αποτελεί εφιάλτη για τον Ερντογάν» – Τι λέει στο ΒΗΜΑ τούρκος αναλυτής

Ο τούρκος αναλυτής του The Washington Institute for Near East Policy και συγγραφέας σειράς βιβλίων για την εξωτερική πολιτική της γειτονικής χώρας την περίοδο της διακυβέρνησής της από τον κ. Ερντογάν, Σονέρ Τσαγκαπτάι, ο οποίος θα συμμετάσχει και στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών που θα πραγματοποιηθεί στις 6-9 Απριλίου, σημειώνει ότι η Άγκυρα επιδιώκει να ακολουθήσει μια στάση «φιλο-ουκρανικής ουδετερότητας», με δεδομένο και τον ρόλο που της επιφυλάσσει η Σύμβαση του Μοντρέ για το καθεστώς των Στενών. Οι ισορροπίες που πρέπει όμως να τηρήσει λόγω και των στενών σχέσεων που έχει αναπτύξει από το 2016 και μετά με τη Ρωσία είναι πολύ ευαίσθητες.
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν θα πρέπει να επιθυμεί τη συνέχιση του πολέμου Ρωσίας – Ουκρανίας επί μακρόν, καθώς πλέον η Τουρκία καλείται να επιλέξει με ποια πλευρά συντάσσεται, σημειώνει στη συνέντευξη που παραχώρησε στο «Βήμα» ο Σονέρ Τσαγκαπτάι.
Αν η Τουρκία αποφασίσει να προσφέρει περισσότερη βοήθεια προς την Ουκρανία, η Ρωσία θα εκραγεί, λέει ο Σονέρ Τσαγκαπτάι
«Αυτό που έχει μεγάλη σημασία για την Τουρκία είναι να διατηρήσει σταθερό το σημερινό περιβάλλον ασφαλείας στη Μαύρη Θάλασσα. Η Άγκυρα απολαμβάνει εξαιρετικές σχέσεις με τα μικρότερα παράκτια κράτη της περιοχής και μόνο η ίδια και η Μόσχα διαθέτουν μεγάλα πολεμικά πλοία από τις χώρες που βρέχονται από τη Μαύρη Θάλασσα. Άρα έχουμε στη θάλασσα αυτή μια ρωσο-τουρκική συγκυριαρχία (condominium) και η Άγκυρα θέλει να διατηρήσει την ισορροπία με τη Μόσχα. Θα κάνει επομένως τα πάντα για να διασφαλίσει ότι το Κίεβο δεν θα βρεθεί υπό τον έλεγχο της Μόσχας. Όπως γνωρίζετε», τονίζει ο κ. Τσαγκαπτάι, «η Μαύρη Θάλασσα είναι μια θάλασσα περιορισμένης πρόσβασης και η Τουρκία κρατάει τα κλειδιά εξαιτίας της Σύμβασης του Μοντρέ. Σήμερα η Τουρκία τηρεί μια οδό φιλο-ουκρανικής ουδετερότητας σε σχέση με τον ρωσο-ουκρανικό πόλεμο. Με βάση της Σύμβαση του Μοντρέ, η Τουρκία μπορεί να αρνηθεί την πρόσβαση σε ρωσικά και ουκρανικά σκάφη εφόσον τα παράκτια κράτη της Μαύρης Θάλασσας βρίσκονται σε πόλεμο. Δύναται επίσης να αρνηθεί την πρόσβαση σε σκάφη που δεν είναι εγγεγραμμένα σε λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας».
Αυτό ακούγεται απόλυτα λογικό εξαιτίας των πολύ στενών σχέσεων που έχουν αναπτύξει η Άγκυρα και η Μόσχα από το 2016 και μετά, όταν σημειώθηκε η απόπειρα πραξικοπήματος εναντίον του κ. Ερντογάν. Ακριβώς αυτές οι στενές σχέσεις όμως δημιουργούν και εξαρτήσεις. «Η Συρία αποτελεί ένα καλό παράδειγμα. Εκεί, η Ρωσία έχει επιτρέψει στην Τουρκία να πραγματοποιήσει επιχειρήσεις εναντίον των Κούρδων του YPG. Ωστόσο», προσθέτει ο συνομιλητής μας, «η Τουρκία παραμένει ευάλωτη εξαιτίας της παρουσίας περίπου τριών εκατομμυρίων αμάχων στον θύλακα του Ιντλίμπ. Αν ο Πούτιν επιτρέψει στον Μπασάρ αλ Ασαντ να επιτεθεί εναντίον του Ιντλίμπ, τότε αυτοί οι άνθρωποι θα κινηθούν προς την Τουρκία ως πρόσφυγες. Μια τέτοια εξέλιξη θα δημιουργούσε πολύ σοβαρό πρόβλημα για τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, δεδομένης και της πολύ κακής κατάστασης στην οποία βρίσκεται σήμερα η τουρκική οικονομία. Και ξέρετε πολύ καλά ότι αυτό που ενδιαφέρει τον Ερντογάν είναι η επανεκλογή του το 2023. Η Ρωσία διατηρεί επίσης στα χέρια της κρίσιμους οικονομικούς μοχλούς έναντι της Τουρκίας, καθώς ο Πούτιν θα μπορούσε να διατάξει ένα τουριστικό μποϊκοτάζ ή και απαγόρευση εισαγωγών τουρκικών προϊόντων. Αυτό θα έπληττε την οικονομική ανάκαμψη και τις ελπίδες επανεκλογής του Ερντογάν».
Όλα τα παραπάνω υποχρεώνουν την τουρκική πλευρά να αναζητεί μια μέση οδό και σε αποφυγή, προς το παρόν, συμμετοχής στις κυρώσεις εναντίον της Μόσχας. Ο κ. Τσαγκαπτάι όμως δεν κρύβει ότι «ο πόλεμος Ρωσίας –  Ουκρανίας αποτελεί έναν εφιάλτη για τον κ. Ερντογάν». Τον ρωτάμε αν αυτός είναι ο λόγος που ο τούρκος πρόεδρος έχει εμφανιστεί πρόθυμος να διαμεσολαβήσει μεταξύ Μόσχας και Κιέβου για να σταματήσει ο πόλεμος και να βρεθεί μια διπλωματική λύση. «Δεν θα είναι εύκολο για τον Ερντογάν να παίξει αυτόν τον ρόλο ακόμη και αν ήθελε. Μέχρι σήμερα μπορούσε και εξισορροπούσε μεταξύ του Πούτιν και του Μπάιντεν, ουσιαστικά «παίζοντας τον έναν έναντι του άλλου». Αν η Τουρκία αποφασίσει δε να προσφέρει περισσότερη βοήθεια προς την Ουκρανία και ειδικότερα αν οι Ηνωμένες Πολιτείες ζητήσουν από την Τουρκία να στείλει περισσότερα όπλα στο Κίεβο, η Ρωσία θα εκραγεί. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο πιστεύω ότι ο Ερντογάν δεν επιθυμεί την επιμήκυνση του πολέμου» καταλήγει ο κ. Τσαγκαπτάι.
Στο πλαίσιο του δύσκολου δρόμου για την επανεκλογή του το 2023, ο κ. Ερντογάν θέλει «ισχυρές οικονομικές ροές αν θέλει να νικήσει. Και σε αυτό το πλαίσιο έχει ανάγκη από στενές σχέσεις με την Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) καθώς η οικονομία της είναι πολύ στενά ενσωματωμένη με την ΕΕ. Ο Ερντογάν θα επιθυμούσε εμβάθυνση των σχέσεων με την Ευρώπη, ιδιαίτερα την αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης» τονίζει ο κ. Τσαγκαπτάι. Επομένως, δεν προβλέπει νέες εντάσεις με την ΕΕ, ενώ στο ίδιο πλαίσιο της οικονομικής αναγκαιότητας εντάσσονται και οι προσπάθειες επαναπροσέγγισης με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Ισραήλ, τη Σαουδική Αραβία και την Αίγυπτο.
Η οικονομική κατάσταση είναι πραγματικά δύσκολη, μας ξεκαθαρίζει ο συνομιλητής μας. «Ξέρετε, η τουρκική οικονομία αντιμετώπιζε προβλήματα και πριν από τον Ερντογάν. Ήταν ασταθής, αλλά ο κόσμος ήταν μάλλον συνηθισμένος σε αυτό. Ο Ερντογάν όμως ηγήθηκε της Τουρκίας σε μια 15ετία συνεχούς ανάπτυξης – κάτι που αποτελεί σήμερα την αχίλλειο πτέρνα του. Μπορεί οι πιο ηλικιωμένοι ψηφοφόροι να ήταν συνηθισμένοι στην παλαιότερη σχιζοφρενική εικόνα της τουρκικής οικονομίας, αλλά δεν ισχύει το ίδιο για τους νεότερους ψηφοφόρους. Πώς θα τους πείσει ο Ερντογάν να τον ψηφίσουν;» αναρωτιέται.
Η εσωτερική πολιτική κατάσταση είναι αρκετά εύθραυστη. Τις προηγούμενες ημέρες, τα κόμματα της αντιπολίτευσης, με την εξαίρεση του κουρδικού HDP, ανακοίνωσαν το σύμφωνο της συμμαχίας τους. Αλλά λογικά και το HDP θα υποστηρίξει τα υπόλοιπα αντιπολιτευτικά κόμματα στον δεύτερο γύρο.
«Νομίζω ότι η αλλαγή του πολιτεύματος ήταν λάθος του Ερντογάν. Με το προηγούμενο σύστημα μπορούσε να διχάζει την αντιπολίτευση και να κερδίζει τις εκλογές. Το νέο προεδρικό σύστημα όμως, με την εκλογή των δύο γύρων, επέτρεψε στην αντιπολίτευση να ενωθεί» μας λέει.
Είναι όμως άγνωστο ακόμη ποιος θα είναι ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης. Κατά τον κ. Τσαγκαπτάι, ο ηγέτης του CHP Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου διεκδικεί αυτό τον ρόλο ως ο ηγέτης του μεγαλύτερου αντιπολιτευτικού κόμματος.