Νίκος Τσούλιας*:  Προβληματισμοί για την υποχρεωτική εκπαίδευση

Η ελληνική κοινωνία καθ’ όλη τη διάρκεια της μεταπολίτευσης – εδώ και μισό αιώνα – έχει αποκρυσταλλώσει τις βασικές προτεραιότητές της. Μία, ίσως η ισχυρότερη, είναι η με κάθε τρόπο και κάθε θυσία εκπαίδευση και μόρφωση των νέων.

Ας δούμε τις τρεις βασικές τάσεις.

1. Η προσχολική αγωγή γίνεται όλο και πιο αναγκαία: μορφωτικά, παιδαγωγικά, κοινωνικά. Η σύγχρονη επιστημονική και παιδαγωγική βιβλιογραφία αναδεικνύει με τον πιο εμφαντικό τρόπο τον ιδιαίτερα κρίσιμο ρόλο της προσχολικής αγωγής στην συνολική εκπαιδευτική πορεία των παιδιών. Το νηπιαγωγείο αποτελούν τη βάση για τη μορφωτική ανάπτυξη, για την κοινωνικοποίηση, για την πνευματική καλλιέργεια. Και ενώ έχει θεσμοθετηθεί η υποχρεωτικότητα της προσχολικής αγωγής, οι απόλυτα αναγκαίες προς τούτο προϋποθέσεις, έχουν βαλτώσει.
2. Το ποσοστό των νέων που τελειώνουν την ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση είναι από τα υψηλότερα στην Ευρώπη.
3. Η πανεπιστημιακή ζήτηση παραμένει πολύ ισχυρή. Το πολύ μεγάλο ποσοστό των αποφοίτων των λυκείων επιδιώκει την εισαγωγή του στα ΑΕΙ. Υπάρχει βέβαια πλασματική πανεπιστημιακή ζήτηση, αν λάβουμε υπόψη μας την εγκατάλειψη των σπουδών από ένα σημαντικό τμήμα των φοιτητών. Αλλά, ποια είναι η απάντηση σ’ αυτό το πρόβλημα; Η ανάπτυξη της επαγγελματικής εκπαίδευσης. Όλοι επικαλούνται αυτή τη λύση. Ακόμα και η κυβέρνηση της Ν.Δ., μόνο που στο πεδίο της εφαρμοσμένης πολιτικής πράττει το αντίθετο με την προώθηση μεταγυμνασιακής κατάρτισης.

Αυτές οι κοινωνικές επιλογές, που είναι επιλογές της νεολαίας και της κοινωνίας, είναι τάσεις για ένα καλύτερο μέλλον της χώρας. Ουσιαστικά, προκρίνουν την καθολική και παγκόσμια ιδέα για τη διαμόρφωση Κοινωνιών της Γνώσης και της Μάθησης.
Ως εκ τούτου, στοιχειώδες και βασικό χρέος κάθε πολιτείας είναι να υπηρετήσει αυτές τις δύο προτεραιότητες. Και αντ’ αυτού τι κάνει η κυβέρνηση της Ν.Δ.; Όχι, μόνο δεν τις υπηρετεί αλλά τις στομώνει και μάλιστα με έναν βίαιο και αναχρονιστικό τρόπο. Υλοποιεί δύο αντιεκπαιδευτικές και αντικοινωνικές πολιτικές:

1. με τη διακοπή της θεσμικής εκπαίδευσης προς τους δύο τύπους των Λυκείων τροφοδοτώντας τη μεταγυμνασιακή κατάρτιση και
2. με τη βίαιη εκδίωξη των υποψηφίων από την τριτοβάθμια εκπαίδευση με τη θεσμοθέτηση της ελάχιστης βάσης εισαγωγής, που δεν επιτρέπει στο ένα τρίτο των υποψηφίων να συμπληρώσουν μηχανογραφικό δελτίο.

Πρόκειται για σκληρά νεοφιλελεύθερα αλλά και άκρως αναχρονιστικά μέτρα που θυμίζουν εποχές πολύ παλιών δεκαετιών, τότε που κυριαρχούσε το αντιμορφωτικό και αντιπαιδαγωγικό δόγμα για τα παιδιά που δεν μπορούσαν να παρακολουθήσουν το σκόπιμα επιλεκτικό σχολείο με το επιχείρημα ότι “δεν παίρνουν τα Γράμματα”.
Η ολοκλήρωση της γενικής και της επαγγελματικής λυκειακής εκπαίδευσης είναι ήδη μια πραγματικότητα. Το ποσοστό των νέων που συνεχίζουν την εκπαίδευσή τους στους δύο τύπους λυκείων είναι πολύ μεγάλο, περίπου στο 95%. Ακόμα και η μαθητική διαρροή στη χώρα μας είναι πολύ μικρότερη σε σχέση με τις αντίστοιχα μεγέθη στις άλλες χώρες της Ευρώπης. Στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα το ποσοστό των ατόμων που εγκαταλείπουν πρόωρα την εκπαίδευση και την κατάρτιση (18-24 ετών) είναι περίπου 4,7%, ενώ ο Ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι στο 10,6%!
Η UNESCO πιστεύει ότι η εκπαίδευση είναι ανθρώπινο δικαίωμα για όλη τη ζωή και ότι η πρόσβαση στην εκπαίδευση πρέπει να συνδυάζεται με την ποιότητα σε αυτή. Τι σημαίνει το δικαίωμα στην εκπαίδευση;

1. Η πρωτοβάθμια εκπαίδευση και η προσχολική αγωγή είναι δωρεάν, υποχρεωτική και καθολική.
2. Η δευτεροβάθμια εκπαίδευση, γενική και επαγγελματική, είναι διαθέσιμη, προσβάσιμη σε όλους και προοδευτικά δωρεάν.
3. Η ανώτατη εκπαίδευση είναι προσβάσιμη σε όλους με βάση την ατομική ικανότητα και σταδιακά δωρεάν.

Σήμερα με τη βαθιά κρίση της χώρας μας και με τις σοβαρές επιπτώσεις της πανδημίας, η κοινωνική προτεραιότητα για παιδεία και μόρφωση, θα πρέπει να έχει ως βασικό της πρόταγμα την ενίσχυση της υποχρεωτικής Δημόσιας και Δωρεάν Παιδείας.

* Ο Νίκος Τσούλιας, πρώην πρόεδρος της Ομοσπονδίας Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης (ΟΛΜΕ) και νυν Γραμματέας του Τομέα Παιδείας του Κινήματος Αλλαγής

Πατήστε εδώ και δείτε τα 167 προηγούμενα άρθρα του Νίκου Τσούλια