Επιμνημόσυνη δέηση για τους στρατιώτες του 2/39 Συντάγματος Ευζώνων, που ιδρύθηκε στις 23 Δεκεμβρίου 1913 έχοντας έδρα το Μεσολόγγι, κι έπεσαν τον Νοέμβριο του 1940 στην μάχη της Γκραμπάλας – θέση «Βίγλα» Καλπακίου τελέσθηκε χθες Κυριακή 28 Νοεμβρίου 2021 από τον Μητροπολίτη Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανής και Κονίτσης κ. Ανδρέα, παρουσία πολιτικών και στρατιωτικών εκπροσώπων.
Εκ μέρους του Δήμου Ιερής Πόλης Μεσολογγίου παρευρέθηκε και κατέθεσε στεφάνι ο δήμαρχος, Κώστας Λύρος, ο οποίος δήλωσε σχετικά: «Τιμήσαμε και φέτος τη μνήμη των Ελλήνων που έπεσαν για την πατρίδα και των Στρατιωτών του 2/39 Συντάγματος Ευζώνων Ι.Π Μεσολογγίου που έπεσαν ηρωικά στη μεγάλη μάχη της Γκραμπάλας.
Είμαι ιδιαίτερα χαρούμενος αλλά και συναισθηματικά φορτισμένος που βρέθηκα σήμερα στο ιστορικό Καλπάκι και τιμήσαμε την Ημέρα της εθνικής Αντίστασης. Εδώ που η έννοια της αντίστασης μετουσιώθηκε σε αυτοθυσία και αυταπάρνησή των Ελλήνων έναντι των κατοχικών δυνάμεων με καθοριστικά αποτελέσματα για την έκβαση του πολέμου.
Σε ένδειξη σεβασμού προς όλους αυτούς, που με σθένος ψυχής αντιστάθηκαν στον κατακτητή, αλλά και με το αίσθημα της ευθύνης προς τις επόμενες γενιές, είμαστε υποχρεωμένοι να διασφαλίσουμε την διατήρηση της εθνικής μας ανεξαρτησίας καθώς και να συμβάλλουμε τα μέγιστα ώστε το μήνυμα της σημερινής ημέρας να συνεχίσει να εμπνέει τον ελληνικό λαό και να γίνεται η αφορμή για σύμπνοια και ομοψυχία.»
Λίγα λόγια για την κρίσιμη μάχη στο ύψωμα Γκραμπάλα που έκλεισε τον δρόμο για Ιωάννινα.
Τα χαράματα της 2ας Νοεμβρίου του 1940, το ιταλικό πυροβολικά αλλά και αεροσκάφη ξεκίνησαν να βομβαρδίζουν το ύψωμα της Γκραμπάλας. Το φυσικό εμπόδιο της διάβασης του Καλπακίου και νευραλγικό σημείο της ελληνικής άμυνας.
Ο βομβαρδισμός διήρκεσε όλο το πρωί αλλά οι περισσότερες οβίδες έπεσαν μέσα στις χαράδρες, με αποτέλεσμα τα ελληνικά στρατεύματα παρέμειναν σχεδόν άθικτα. Το μεσημέρι, δύο ιταλικές φάλαγγες πεζικού ξεκίνησαν να κατευθύνονται προς τη Γκραμπάλα, με στόχο την κατάληψη του υψώματος.
Οι εύστοχες βολές τόσο του ελληνικού πυροβολικού όσο και των πολυβόλων κατάφεραν να σταματήσουν την έφοδο των αντιπάλων και να τους αναγκάσουν να επιστρέψουν πίσω.
Το βράδυ, γύρω στις 8, ο λόχος των Αλβανών εθελοντών (Αlbanezi Volontari) επιχείρησε νέα απόπειρα κατάληψης με σύμμαχό το σκοτάδι και την πυκνή ομίχλη, που σκέπαζε το ύψωμα και περιόριζε την ορατότητα και κατάφερε να σκαρφαλώσει από τις απότομες πλαγιές και να φτάσει στη νότια κορυφή της Γκραμπάλας, σε υψόμετρο 1160 μέτρων.
Η μοναδική ελληνική διμοιρία που φυλούσε το σημείο ήταν πολύ αδύναμη για να σταματήσει τον λόχο και οι Αlbanezi Volontari κατέλαβαν το πλάτωμα. Τους ακολούθησε ακόμα μία διμοιρία Ιταλών πολυβολητών, η οποία ενώθηκε με τον αλβανικό λόχο και μαζί ξεκίνησαν την πορεία τους προς την βόρεια κορυφή. Μετά από λίγες ώρες, η Γκραμπάλα ήταν στα χέρια των Ιταλών.
Το γεγονός αυτό αναστάρωσε την ελληνική πλευρά, καθώς η πτώση της Γκραμπάλας θα άνοιγε τον δρόμο για τα Ιωάννινα. Επομένως, η απάντηση θα έπρεπε να δοθεί έπρεπε να είναι νικηφόρα, κατί που δεν επέτρεπαν οι άσχημες καιρικές συνθήκες.
Γύρω στις 5 τα ξημερώματα της 3ης Νοεμβρίου, τα ελληνικά στρατεύματα χωρίστηκαν σε δύο κλιμάκια, των 80 και 70 ανδρών αντίστοιχα. Με το πολυβόλο τους στον ώμο έτρεξαν προς τις αλβανικές θέσεις, σε μια προσπάθεια αιφνιδιαστικής επίθεσης. Τα κακοτράχαλα μονοπάτια δυσκόλευαν ακόμη περισσότερο την κατάσταση, αλλά μόλις οι στρατιώτες έφτασαν τον στόχο, ρίχτηκαν στην μάχη με όλο τους το είναι.
Τελικά η αλβανική φρουρά «πιάστηκε στον ύπνο», κυριολεκτικά και κάθε προσπάθεια αντίστασης αποδείχθηκε μάταιη, καθώς εκτός από το γεγονός ότι αποσυντονίστηκαν από τον αιφνιδιαστικό χαρακτήρα της επίθεσης, δεν ήταν το ίδιο εκπαιδευμένοι και επιδέξιοι στη λογχομαχία, όπως οι Έλληνες.
Ταυτόχρονα, το μεγαλύτερο τμήμα της αντίπαλης δύναμης είχε επιστρέψει στη βάση για διανυκτέρευση, με εντολή να επιστρέψει το πρωί. Μετά από όλα αυτά η ελληνική πλευρά είχε αποκτήσει το πλεονέκτημα και ο λόχος των Volontari τράπηκε σε φυγή. Μία ώρα αργότερα, ιταλικές δυνάμεις συγκεντρώθηκαν στα Καλύβια Αρίστης. Τέσσερις ελληνικές πυροβολαρχίες εξαπέλυσαν άμεσα επίθεση, διασκορπίζοντας το ιταλικό τάγμα.
Στις 7.30 το πρωί η μάχη είχε κριθεί. Η Γκραμπάλα ήταν και πάλι στα χέρια των Ελλήνων και τα Γιάννενα δεν κινδύνευαν πια.
