Μπορεί το θέμα της «Άνοιξης της Πράγας» τού 1968 να είναι παλιό και άκαιρο, αλλά παραμένει ιστορικά δραματικό, ενώ — μεταξύ μας τώρα— τέτοια θέματα, ακόμα κι αν φαντάζουν «ξεπερασμένα», εμείς οι παλαιότεροι τα θεωρούμε παραδείγματα χρήσιμα για το μέλλον· καθ’ ό,τι συμφωνώ με τη φράση που είχε γράψει ο Τάσος Γιαννίτσης πως «Το μέλλον κατακτάται, το παρελθόν κληρονομείται». Ένα παρελθόν που, στο συγκεκριμένο παράδειγμα, συντάραξε όλο τον κόσμο, αλλά και τις έωλες θεωρίες τόσων εύθραυστων συμπερασμάτων τής μεταπολεμικής πραγματικότητας. Τότε που η ίδια η εποχή δημιουργούσε απόψεις και διαμόρφωνε ουτοπικά οράματα, μετά από τον δεύτερο παγκόσμιο όλεθρο, ο οποίος έθεσε σε κίνηση τα όνειρα των αποκαμωμένων ανθρώπων για δικαιότερες κοινωνίες και την επιθυμία για μια φυσιολογική ζωή των αναρίθμητων εξόριστων, φυλακισμένων, σακατεμένων, κυνηγημένων…
Ήταν οι εποχές που θέλαμε να… ευθυγραμμίσουμε μονίμως τα άστρα, και καλά κάναμε· επαφιόμασταν στις όποιες κινητοποιήσεις μας, αλλά και στη μεγάλη συμμαχία του Συμφώνου της Βαρσοβίας και των… πατερούληδων Στάλιν, Χρουστσόφ, Μπρέζνιεφ και άλλων Ηγετών (μπρρρρρρ….).
Βεβαίως, πενήντα τρία (53) χρόνια μετά, όλα είναι διαφορετικά· ο «Υπαρκτός» έχει διαλυθεί εις τα εξ ων συνετέθη, οι σκέψεις έχουν γίνει πιο ανεξάρτητες, θέτουν ερωτήματα κι αναζητούν σημερινές απαντήσεις, λιγότερο εξαρτημένες ή απαλλαγμένες από κομματικές αγκυλώσεις. Όχι πως τελείωσαν οι ψευδαισθήσεις και η πολιτική αφέλεια, αλλά, όσο να ‘ναι, η συσσωρευμένη εμπειρία τού σοσιαλιστικού «πειράματος» όσων χωρών είχαν πάρει την απόφαση ή είχαν αναγκαστεί να ακολουθήσουν την εξαρτημένη και δορυφορική προς την τότε Σοβιετική Ένωση συμμαχία, απέτυχαν π α τ α γ ω δ ώ ς, δημιουργώντας τεράστια προβλήματα στη μετασοσιαλιστική εμπειρία ανασύνταξης αυτών των κοινωνιών, προσπαθώντας να συντάξουν δημοκρατικές δομές…
Το παράδειγμα λοιπόν της Άνοιξης της Πράγας του ‘68, με τον τότε πρωθυπουργό της —που ήταν υπέρ τής φιλελευθεροποίησης και παραχώρησης δημοκρατικών ελευθεριών στους πολίτες —τον Αλεξάντερ Ντούμπτσεκ, κατατρομοκράτησε το ΚΚΣΕ και τον ΓΓ Μπρέζνιεφ. Ο οραματιστής Σλοβάκος πολιτικός, πίστευε στον «Σοσιαλισμό με ανθρώπινο πρόσωπο», προκαλώντας την αντίδραση της Μόσχας που είχε, πολλές δεκαετίες πριν, απομακρυνθεί πρακτικά από την ουσιαστική έννοια του Σοσιαλισμού… Έτσι, στις 21 Αυγούστου του ’68, το Σύμφωνο της Βαρσοβίας, εισβάλει πάνοπλο στην Πράγα, καθαιρεί τον Ντούμπτσεκ με αποτέλεσμα η χώρα να βρεθεί κάτω από την αποικιοκρατικού τύπου καταδυνάστευση του Ρωσικού παράγοντα και την ολοκληρωτική (βλέπε πραξικοπηματική) επιβολή του Σοβιετικού ελέγχου!
Για όλους, όσοι από τις παλαιότερες γενιές ακόμα «θ υ μ ο ύ ν τ α ι», εκείνες οι μνήμες υπήρξαν… λ ί π α σ μ α, που συνέβαλλε στη δημιουργία τού σ π έ ρ μ α τ ο ς αμφισβήτησης των πεπραγμένων τού Υπαρκτού Σοσιαλισμού, κι έτσι να διασπαστεί το «μέτωπο» μιας… «συνεπούς», αλλά τυφλής, τσιμεντοποιημένης Αριστεράς, και να δημιουργηθούν έτι περαιτέρω τα πολυποίκιλα και αναγκαία αριστερά σχήματα· πολλά από αυτά τα τελευταία, καταλήξανε (προς το παρόν) να χάσουν παντελώς τον προσανατολισμό, τον στόχο και, τέλος, το κουράγιο για μια διαφορετική αντίληψη ζωής…
Το γιατί ανασύρω ένα τέτοιο πολυσυζητημένο θέμα βρίσκεται στην απόρριψη της πολύχρονης διατήρησης της λαθεμένης, πέρα για πέρα, αντίληψης του ολοκληρωτισμού και της διατήρησης του μοντέλου τού Σοσιαλισμό μέσω αυταρχισμού, εισβολών, επεμβάσεων, πραξικοπημάτων, απειλών και πολιτικών αλχημειών. Σήμερα έχουμε απομακρυνθεί πάρα πολύ από τέτοιες έωλες και εύθραυστες (δήθεν) προοδευτικές πρακτικές τού παρελθόντος, ραγίζοντας ένα μεγάλο μέρος τής πρώην αριστερής μας καταβολής.
Η πολιτική είναι μια καθημερινή περιπέτεια ισορροπιών και εμπειριών, με κύριο άξονα την ενδελεχή παρατήρηση του κόσμου.
Οι τότε φωτογραφίες τής Σοβιετικής εισβολής αξίζουν πολύ παραπάνω από χίλιες λέξεις και η επαναφορά στη μνήμη το ’68, με όλα όσα συνέβαιναν παράλληλα στην Ευρώπη και τον κόσμο, εν μέσω ελληνικής δικτατορίας και λειψής πληροφόρησης, δίχως το… ουράνιο δώρο τού διαδικτύου, μας έδωσε ευκαιρία να αναλογιστούμε γύρω από την ανάγκη μιας διαφορετικής αντίληψης, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τη δημιουργία σκέψεων και πολιτικού κριτηρίου.
Σήμερα, η πολυπλοκότητα των κομματικών σχηματισμών και των προτάσεών τους έχει επηρεαστεί κατά μεγάλο μέρος από τον έρποντα λ α ϊ κ ι σ μ ό, αφού είναι κοινώς αντιληπτό πως προκαλεί ευρεία αποδοχή κι ας στέκεται σε ξύλινα ποδάρια. Το Σύστημα και τα εργαλεία του, η επικέντρωση του ενδιαφέροντος στο οικονομικό κέρδος και η ανθρώπινη απαξίωση σε πολλά επίπεδα, η πολιτιστική πραγματικότητα η οποία συρρικνώνεται μέσα στο πλέγμα των επιδημιών, των πολεμικών συρράξεων, της διόγκωσης της φτώχιας, της κυριαρχίας των μαφιόζικων συμμοριών —διακίνησης ναρκωτικών, της αυξανόμενης βίας προς πάσα κατεύθυνση, τις διαρκείς προσφυγικές ροές και τη δυστυχία των ανέστιων αυτών ανθρώπων, της μόνιμης τουρκικής απειλής, τις συνεχείς καταστροφές του δασικού μας πλούτου, την τεραστίων διαστάσεων παγκόσμια οικολογική καταστροφή και άλλα πολλά, διαμορφώνουν ένα δυστοπικό περιβάλλον, για το οποίο η Αριστερά (όλων των τάσεων) θα είχε πάρα πολλά να πει και να πράξει. Αντ’ αυτών, οι δράσεις συχνά περιορίζονται σε καταγγελτικές μανιέρες, οι οποίες απέχουν μακριά από την ουσία του πολιτικού λόγου.
Δεν επιθυμώ να κουνάω το δάχτυλο στους άλλους· δεν είναι του στιλ μου. Συγχρόνως, βρίσκω πως έχει (και θα έχει πάντα) ενδιαφέρον να θυμίζουμε τους ιστορικούς ιδεολογικούς στραγγαλισμούς των αλλοπρόσαλλων πολιτικών του… Πολιτμπιρό του πρώην ΚΚΣΕ, για τους οποίους η σκέψη πως κάποτε «ήμουν κι εγώ μαζί», με τρομάζει και με μελαγχολεί…
Γιαυτό, σας λέω: Η Άνοιξη της Πράγας του ’68, εξακολουθεί να είναι ένα διαχρονικό μάθημα ή τ τ α ς και αμφισβήτησης, που είναι πικρό και α λ η σ μ ό ν η τ ο…
* Ο Νότης Μαυρουδής είναι κιθαριστής – συνθέτης
