Στις ανεπτυγμένες δυτικές χώρες, οι πολίτες με ηλικία πάνω από τα 55 έτη, είναι αισιόδοξοι για την ζωή τους, μάλιστα όσο μεγαλύτεροι είναι, τόσο πιο αισιόδοξοι είναι, αντιθέτως οι πολίτες με ηλικία κάτω από τα 55 έτη, είναι απαισιόδοξοι για το μέλλον τους, μάλιστα όσο κατεβαίνει η ηλικιακή κλίμακα, τόσο πιο απαισιόδοξοι είναι.
Αν τα πιο δυναμικά και παραγωγικά τμήματα της κοινωνίας, δεν πιστεύουν ότι υπάρχει μπροστά τους η δυνατότητα να ζήσουν καλύτερα, τότε γιατί να προσπαθήσουν, να μοχθήσουν, να επενδύσουν στην εκπαίδευσή τους, στο επάγγελμά τους, στην επιχείρησή τους;
Πολύ περισσότερο, γιατί να ρισκάρουν στις επιλογές τους, για ένα διεκδικήσουν ένα μικρό ή ένα μεγάλο άλμα μπροστά;
Γιατί συμβαίνει αυτό το παράδοξο, τα τελευταία χρόνια; Είναι πλασματική η εικόνα ή αντανακλά την πραγματικότητα;
Δυστυχώς αυτή είναι η πραγματικότητα και τίποτα δεν φαίνεται, στον ορατό χρόνο, να μπορεί να την ανατρέψει, γιατί το τροφοδοτούν οι οικονομικές και κοινωνικές εξελίξεις, μιας απολύτως αυτονομημένης παγκόσμιας οικονομίας.
Το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα έχει περάσει στην επόμενη φάση, από τον μονοπωλιακό καπιταλισμό, που είχε εθνικές κρατικές αναφορές, στην φάση της παγκοσμιοποίησης με την ελευθερία στην διακίνηση κεφαλαίων, αγαθών και υπηρεσιών, αλλά και νόμιμη και παράνομη μετακίνηση ανθρώπων.
Το όχημα των εξελίξεων οδηγεί η τεχνολογική ανάπτυξη, η καινοτομία και, κυρίως οι τεχνολογίες των πληροφοριών και της επικοινωνίας.
Η ανεπτυγμένη Δύση, που άνοιξε και καθοδήγησε και αυτήν την φάση της παγκοσμιοποίησης, αφού αποκόμισε για αρκετά χρόνια υψηλά οφέλη, εδώ και κάποια χρόνια, πληρώνει την παγκοσμιοποίηση, γιατί η αναπτυσσόμενη Ανατολή έχει: Φθηνότερη και πειθαρχημένη εργασία, έλλειψη δημοκρατίας, μηδενική φροντίδα του περιβάλλοντος, και τα τελευταία χρόνια και δυναμικό με υψηλή ειδίκευση, τοπικό ή προσωπικό που μετακινείται από την Δύση, συνεπώς είναι πολύ πιο ελκυστική για τους επενδυτές.
Οι χώρες της δύσης διατήρησαν το επίπεδο ευημερίας τις τελευταίες δεκαετίες, με τον υψηλό δανεισμό των κρατών, των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών, λόγω χαμηλών επιτοκίων, πορεία που ανατράπηκε μετά την χρεοκοπία τραπεζών και ασφαλιστικών εταιρειών στις ΗΠΑ και την μεταφορά της χρηματοπιστωτικής κρίσης στις χώρες της ΕΕ, όπου μετατράπηκε σε δημοσιονομική στις αδύναμες χώρες του Νότου, ειδικά στην χώρα μας, με τα γνωστά αποτελέσματα.
Η πλευρά του κεφαλαίου, με την ευρύτερη έννοια, έχει ενισχυθεί και ενισχύεται συνέχεια και συγκεντρώνεται ακόμη περισσότερο, σε αντίθεση με την πλευρά της εργασίας.
Η ανάπτυξη της τεχνολογίας ενισχύει περισσότερο την πλευρά του κεφαλαίου, γιατί αυτό την κατέχει και την αξιοποιεί, και η παγκοσμιοποίηση την έχει κάνει ακόμη πιο δυνατή, γιατί το κεφάλαιο όπου πιέζεται πολιτικά και κοινωνικά, φεύγει και βρίσκει φθηνότερη εργασία, ευνοϊκότερο φορολογικό και επενδυτικό περιβάλλον.
Ταυτόχρονα, η νέα οργάνωση της οικονομίας, δημιουργεί νέα κοινωνικά στρώματα από άτομα υψηλής ειδίκευσης, τα οποία είτε διοικούν τις μεγάλες επιχειρήσεις και τα εμπορικά δίκτυα είτε εργάζονται ως υψηλόβαθμα στελέχη σε αυτές. Αυτά τα κοινωνικά στρώματα αποτελούν την νέα κοινωνική συμμαχία των μετόχων των πολυεθνικών εταιρειών και των τεχνολογικών κολοσσών. Είναι πολυπληθή, όχι όμως ανάλογου μεγέθους των παραδοσιακών μεσοστρωμάτων. Έχουν ακόμη μια μεγάλη διαφορά από τα παραδοσιακά μεσαία παραγωγικά στρώματα, δεν παράγουν αυτοτελή και τελικά προϊόντα, αλλά είναι, είτε βασικά μέρη των πολυεθνικών επιχειρήσεων και ομίλων είτε εξωτερικοί συνεργάτες αυτών. Συνεπώς τα οικονομικά τους συμφέροντα είναι ταυτισμένα με το ισχυρό κεφάλαιο και δεν μπορούν να έχουν αυτόνομες πολιτικές επιλογές.
Τα παραδοσιακά μεσαία παραγωγικά και εισοδηματικά στρώματα στην Δύση συρρικνώνονται, αντιθέτως αναπτύσσονται στην Ανατολή.
Η υποχώρηση των μεσαίων στρωμάτων, και των αγροτών, δεν τα οδηγεί σε συμμαχίες με τους ανθρώπους της εργασίας, αλλά τροφοδοτεί αποσταθεροποιητικές τάσεις του πολιτικού συστήματος, που μεγεθύνονται από την νόμιμη και παράνομη μετανάστευση.
Τα στρώματα των εργαζομένων υποβαθμίζονται , παραγωγικά, οικονομικά και κοινωνικά, νιώθουν αδύναμα, βρίσκονται σε πανικό και δεν μπορούν να διεκδικήσουν τα στοιχειώδη δικαιώματά τους.
Τα περιθωριοποιημένα τμήματα των μικρομεσαίων, αποδυναμωμένοι εργαζόμενοι και οι πολυπληθείς μάζες των ανέργων, κυρίως των νέων, αναζητούν ατομικές λύσεις, που είναι ελάχιστες και προσωρινές.
Οι εξελίξεις αυτές δεν απειλούν το οικονομικό σύστημα, απειλούν τους θεσμούς της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, με πρώτα θύματα τους φορείς της πολιτικής και κοινωνικής εκπροσώπησης.
Τα δυναμικά κομμάτια της κοινωνίας και οι νέοι αδρανοποιούνται, μην αναγνωρίζοντας τα κόμματα ως εκπροσώπους τους.
Τα κόμματα, οι φορείς της Αυτοδιοίκησης, τα επιμελητήρια, τα συνδικάτα, αποκομμένα από αυτά τα κοινωνικά στρώματα, που είναι και η πλειοψηφία των κοινωνιών στην ανεπτυγμένη Δύση, εστιάζουν την δράση τους, στην εξυπηρέτηση του στενού κύκλου των στελεχών τους και στην αναπαραγωγή τους.
Δεν μπορούν να συγκροτήσουν αξιόπιστα, ριζοσπαστικά και εφαρμόσιμα προγράμματα, για να κερδίσουν την εμπιστοσύνης τους πάλι, για να διεκδικήσουν την εκλογική πλειοψηφία και να εφαρμόσουν προγράμματα βιώσιμης ανάπτυξης, με στοιχειωδώς δίκαιη διάχυση του παραγόμενου πλούτου, σε όλες τις περιφέρειες και σε όλους τους πολίτες.
Οι ισχυρές δυνάμεις του διεθνούς και εγχώριου κεφαλαίου εύκολα τα χειραγωγούν με τον τρόμο της ανεργίας και της φτωχοποίησης, την παραγωγή και την προβολή πολιτιστικών υποπροϊόντων που καλλιεργούν τον ατομισμό τον καταναλωτισμό και τις αυταπάτες της κοινωνικής ανόδου που υπόσχονται σε κάθε άτομο ξεχωριστά, έχοντας φυσικά την αρωγή των περισσότερων ΜΜΕ, για ευνόητους λόγους.
Η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών, που έχει πληγεί και θα πληγεί περισσότερο στο προσεχές μέλλον, πρέπει να βρει δρόμους και τρόπους συγκρότησης της άμυνάς τους αρχικά και της ενναλακτικής τους πρότασης στην συνέχεια, ένα νέο Κοινωνικό Συμβόλαιο.
Οι νέες εκφράσεις της κοινωνίας των πολιτών και το νέο κοινωνικό συμβόλαιο, θα συγκροτηθούν κυρίως με πρωτοβουλίες από τα κάτω και απέναντι στις πολιτικές που νομιμοποιούν την δυναμική των παγκόσμιων εξελίξεων, που οδηγεί στην μεγαλύτερη συγκέντρωση παλιού και νέου πλούτου και στην συνεχή υποβάθμιση των οικονομικών, κοινωνικών και περιβαντολλογικών όρων της ζωής τους.
Οι επιλογές και οι σχεδιασμοί της κυβέρνησης ενισχύουν την συγκέντρωση του πλούτου, ακόμη περισσότερο, πιστεύοντας πως έτσι είναι μέσα στο παγκόσμιο ρεύμα.
Οι τελευταίες επιλογές του νέου προέδρου των ΗΠΑ, δείχνουν ότι υπάρχουν κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις που θέλουν να βρουν μια νέα ισορροπία, ανάμεσα στις ισχυρές οικονομικές δυνάμεις και τις καυτές ανάγκες της πλειοψηφίας των πολιτών. Η ΕΕ, κυρίως οι ισχυρές οικονομικά χώρες, δεν φαίνεται να ενθουσιάζονται με αυτήν την αλλαγή, θεωρώντας ότι υπάρχουν ακόμη περιθώρια να πιέσουν την εργασία και το κοινωνικό κράτος, ως πότε;
Μόνο, νέα κινήματα πολιτών μπορούν να πιέσουν τα κόμματα και τους φορείς της κοινωνικής αντιπροσώπευσης, να τα αναμορφώσουν και να διεκδικήσουν ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο, που θα στηρίζει την βιώσιμη ανάπτυξη και ταυτόχρονα την ευημερία όλων των πολιτών.
* Ο Γιάννης Μαγκριώτης είναι πρώην υφυπουργός Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων του ΠΑΣΟΚ και επικεφαλής της Κίνησης «ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ»
Πατήστε και δείτε όλα τα 248 προηγούμενα άρθρα του Γιάννη Μαγκριώτη
