Μανώλης Χριστοδουλάκης*: Κάθε μέρα περιβάλλον

5 Ιουνίου, παγκόσμια ημέρα περιβάλλοντος. Μία φωτογραφία στο facebook, ένα trending hashtag, μία μικρή αναφορά γεμάτη πάθος και έμπνευση και τη βγάλαμε την υποχρέωση μας και για φέτος, για να σώσουμε και εμείς τον πλανήτη μας. Και ίσως αυτό να επαρκούσε πριν από 10 ή 20 χρόνια, όπου στόχος ήταν απλώς η ευαισθητοποίηση για κάτι που φάνταζε τότε μακρινό.
Όχι όμως σήμερα. Όχι σήμερα που με μαθηματική ακρίβεια τα επόμενα χρόνια θα μας βρουν με μέση αύξηση θερμοκρασίας πάνω από 2ο C. Που έχουμε ξεπεράσει τα 420 ppm διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα όταν τα επιστημονικά όρια έφταναν μέχρι τα 385. Όταν η τήξη των πάγων προχωράει με αυξανόμενους ρυθμούς, αντίστοιχα και αύξηση της στάθμης της θάλασσας, προκαλώντας πλημμύρες και διάβρωση στις ακτές και τις πεδινές παράκτιες περιοχές. Όταν αυξάνεται συστηματικά η οξύτητα των ωκεανών, πληθαίνουν διαρκώς τα κύματα καύσωνα, οι δασικές πυρκαγιές και οι ξηρασίες. Όταν πολλά είδη φυτών και ζώων απειλούνται με εξαφάνιση, αγωνίζονται να επιβιώσουν. Όταν οι συνέπειες είναι πλέον εμφανείς, όχι μόνο στην καθημερινότητα μας, αλλά και στην υγεία μας, την οικονομία, και κρίσιμους τομείς όπως η γεωργία, η ενέργεια, ο τουρισμός και η δασοκομία. 
Σήμερα, με το σχετικό νομικό και θεσμικό πλαίσιο για την κλιματική κρίση να είναι υπαρκτό, αλλά σίγουρα όχι επαρκές. Γιατί δεν φτάνει μόνο η σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή, η λεγόμενη UNFCCC. Δεν φτάνει μόνο το πρωτόκολλο του Κιότο με τους πρωτοεμφανιζόμενους νομικά δεσμευτικούς στόχους μείωσης των εκπομπών για τις ανεπτυγμένες χώρες. Ούτε μόνη της η Διάσκεψη του Παρισιού το 2015, που έθεσε μακροπρόθεσμους στόχους για τη μείωση του ρυθμού αύξησης της μέσης θερμοκρασίας, ολοκληρωμένα εθνικά σχέδια δράσης των κρατών με στόχο τη μείωση των εκπομπών τους, και προβλέψεις χρηματοδότησης για αντίστοιχες πρωτοβουλίες για τις αναπτυσσόμενες χώρες, με στόχο τη θωράκιση τους έναντι των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης. Αυτά τα βήματα, έστω και καθυστερημένα, έστω και νωθρά, έστω και εκβιαζόμενα από τις μεγάλες βιομηχανίες άνθρακα ή τα συμφέροντα των πετρελαϊκών κολοσσών, δημιουργούν την αναγκαία βάση. 
Σήμερα, όμως, χρειάζονται πράξεις. Σχέδιο και πράξεις που θα περιγράψουν επακριβώς τον οδικό χάρτη με βάση τον οποίο τόσο ο κόσμος συνολικά, όσο και ειδικότερα η Ελλάδα, θα μπουν στις ράγες της κλιματικής ουδετερότητας. Που θα αξιοποιήσουν το υφιστάμενο πλαίσιο, προχωρώντας όμως πλέον με μεγάλα και αποφασιστικά βήματα για την καθετοποίηση, εξειδίκευση και εφαρμογή του. 
Αυτά τα βήματα ξεκινήσαμε εμείς, με την πρωτοβουλία μας για τον ελληνικό Κλιματικό Νόμο. Με μακροπρόθεσμους αλλά και ενδιάμεσους στόχους ανά πενταετία για την κλιματική ουδετερότητα στη χώρα μας, με ετήσια σχέδια και τα απαιτούμενα εργαλεία για την υλοποίηση τους, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τη βιώσιμη απολιγνιτοποίηση, πλαίσιο για τη λειτουργία επιχειρήσεων και οργανισμών, με πρόβλεψη για δομές κλιματικής διακυβέρνησης με ίδρυση Ανεξάρτητης Κλιματικής Αρχής και πρωτοβουλίες για την ευαισθητοποίηση και συμμετοχή της κοινωνίας. 
Μία αναγκαία αρχή για την Ελλάδα, με τη δέσμευση μας για ένα πράσινο κοινωνικό συμβόλαιο που θα βάλει σε πρώτη προτεραιότητα τη μείωση των ρύπων στη βιομηχανία, στην παραγωγή ενέργειας, στις μεταφορές. Την προστασία και αναστύλωση του φυσικού περιβάλλοντος, την ανακύκλωση και την αποτελεσματική διαχείριση απορριμμάτων και αποβλήτων, την αλλαγή παραγωγικού μοντέλου της χώρας και τη στροφή σε περισσότερο βιώσιμα αναπτυξιακά πρότυπα, την κυκλική οικονομία, τις πράσινες καλλιέργειες. 
Και φυσικά, την κοινωνική διάσταση της πράσινης μετάβασης. Γιατί αυτή δεν μπορεί να είναι ούτε πολιτικά, αλλά ούτε και ιδεολογικά ουδέτερη. Γιατί η καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης, πρέπει να πηγαίνει χέρι-χέρι με την προοπτική για εργασία και το στόχο για άμβλυνση των ανισοτήτων. Θέτοντας ζητήματα περί ενεργειακής δικαιοσύνης και όχι οριζόντιας ανάληψης ετεροβαρών ευθυνών ρύπανσης. Ζητήματα καταπολέμησης της ενεργειακής φτώχειας και καθολικής πρόσβασης στην καθαρή ενέργεια. Ζητήματα δίκαιης μετάβασης στη μεταλιγνιτική εποχή, με μέριμνα για τους εργαζόμενους και τις περιοχές, μετά το κλείσιμο των λιγνιτικών εργοστασίων. 
Και γιατί αυτή δεν μπορεί να επιχειρηθεί σε παράλληλους δρόμους με τις ήδη υπάρχουσες προκλήσεις που δημιουργεί σήμερα η υγειονομική κρίση, μαζί με τις κοινωνικές και οικονομικές της επιπτώσεις. Στόχος είναι το σημείο τομής με τους κυρίαρχους πυλώνες της προοδευτικής πολιτικής και ατζέντας σε μία νέα εποχή που έτσι κι αλλιώς διαμορφώνεται μπροστά μας. Που θα αντιμετωπίσει ολιστικά τις προκλήσεις για το περιβάλλον, το κοινωνικό κράτος, την παιδεία, την εργασία, τα δικαιώματα. 
Και αυτό είναι το πολιτικό διακύβευμα της νέας εποχής. Που ειδικά για εμάς, τις νεότερες γενιές, δεν είναι απλά μία θεωρητική ή φιλοσοφική ατζέντα στο δημόσιο διάλογο. Είναι όρος επιβίωσης για τις επόμενες δεκαετίες. 
Ο Biden και οι Πράσινοι στην Γερμανία έδειξαν το δρόμο. Εμείς είμαστε αποφασισμένοι να τον ακολουθήσουμε, με τη δική μας σύγχρονη πράσινη ταυτότητα. Είναι στο χέρι μας, και σήμερα, αλλά και κάθε μέρα από εδώ και στο εξής.

*Ο Μανώλης Χριστοδουλάκης είναι Γραμματέας του Κινήματος Αλλαγής