Νότης Μαυρουδής*: Δρόμοι με ιστορίες

Ο (κάθε) δρόμος έχει τη δική του ιστορία βέβαια, αλλά έχει ενδιαφέρον η περίπτωση του δημοφιλούς τραγουδιστή Γιάννη Πάριου, ο οποίος, μιλώντας στην εκπομπή της Λένας Αρώνη, είπε πως «ντρέπεται» και ότι «δεν ξέρω αν το αξίζω αυτό». Και μάλιστα, δήλωσε πως: «Όλη αυτή η παραλία στην Πάρο με ταμπέλες, λέγεται οδός Γιάννη Πάριου. Όταν μου το ανακοίνωσαν, όλοι είπαν ναι. Κάτω από το Γιάννης Πάριος, επειδή είχα την αίσθηση ότι εκεί περπατούσαν ο πατέρας μου με την μητέρα μου αγκαζέ, ζήτησα κι έβαλαν και το Βαρθακούρης.»
Αυτή η δήλωση είναι η αφορμή για να αναφερθώ στην ονοματοδοσία ενός δρόμου, μιας πλατείας, μιας λεωφόρου, μιας γειτονιάς, ενός σταθμού κλπ.
Ο τραγουδιστής Πάριος είναι αλήθεια πως έχει συνδέσει το όνομά του με το γενέθλιο νησί όσο κανένας άλλος, ιδιαίτερα μετά το δίσκο του 1982 με τα «Νησιώτικα», ο οποίος ταυτίστηκε με τον τόπο, τον ήχο, τους ρυθμούς, τους κατοίκους και το αισθητικό κλίμα που αναδύουν οι κυκλαδίτικες μελωδίες της Πάρου.
Έχει ενδιαφέρον να δει κανείς τις ονομασίες των δρόμων στη χώρα μας, η οποία είναι γεμάτη με ονόματα ιστορικά και μη, με κάποιες προσωπικότητες μάλιστα να στέκονται όρθιες ακόμα και αντίθετα από την αποδοχή της σύγχρονης ιστορίας μας.
Έχω συχνά στο μυαλό μου εκείνο το έρμο άγαλμα του Τρούμαν, στη συμβολή της Λεωφόρου Βασιλέως Κωνσταντίνου με την Οδό Βασιλέως Γεωργίου Β’ στο κέντρο της πόλης, στην περιοχή της Ρηγίλλης. Στήθηκε το 1963, χωρίς την άδεια της δημοτικής αρχής, με κείμενα ευγνωμοσύνης τού ελληνικού λαού προς τον Χάρι Τρούμαν, για την αποστολή στρατιωτικής και οικονομικής βοήθειας μέσω του Σχεδίου Μάρσαλ μετά τη λήξη του Β ’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ιστορίες παλιές, για τους πολλούς ξεχασμένες, αλλά χρήσιμες για όλους όσοι ενδιαφέρονται για βαθύτερα συμπεράσματα .
Ομολογώ πως συμπαραστεκόμουν ηθικά στις αμέτρητες βομβιστικές επιθέσεις προς το συγκεκριμένο ανδριάντα και τον συμβολισμό του· η καταστροφή τού αγάλματος έγινε αμέτρητες φορές και μετά το ξαναστήνανε . Ε, λοιπόν, ομολογώ πως δεν έχω πάει ποτέ να δω αυτό το μνημείο, από πολιτική. δυστροπία. Αρκούμαι στις φωτογραφίες. Η αλήθεια όμως είναι βαθύτερη και σοβαρότερη από την προσωπική μου τοποθέτηση.
Η κάθε ονοματοδοσία έχει λόγο ύπαρξης, μόνο εφόσον εκφράζει και υπογραμμίζει τις ιστορικές συγκυρίες και τα πρόσωπα, σε συνδυασμό με τα γεγονότα· τα οποία ασφαλώς και δεν είναι κοινής συναίνεσης, ιδιαίτερα όταν σχετίζονται με πολιτικές αντιπαραθέσεις. Οι προτομές και τα συν αυτώ, καταλήγουν να είναι κοινής αποδοχής και σημεία σεβασμού, όταν οι τιμώμενες προσωπικότητες είναι ευρύτερα συμπαθείς και συλλογικά εκτιμηταίες, εκτός βέβαια από τις περιπτώσεις βανδαλισμών, οι οποίες γίνονται, συνήθως, από ανιστόρητους, αδαείς κι αστοιχείωτους μπαχαλάκηδες.
Όλοι οι δρόμοι λοιπόν έχουν τη δική τους ιστορία και συνήθως τους δίνεται το όνομα κάποιου τιμώμενου προσώπου, συνήθως μετά θάνατον, ώστε να καταγραφεί και να αποτυπωθεί το πέρασμά του, ως μιας ξεχωριστής προσωπικότητας, η οποία αποτελεί και κομμάτι της κοινής συλλογικής ιστορικής και πολιτιστικής μνήμης
Θα εξομολογηθώ ένα βαθύ συναίσθημα περίεργο· νιώθω κάτι σαν υπόγεια. υπερηφάνεια μόλις βγαίνω από το σταθμό του Μετρό Αγ. Παρασκευής και περπατώ το μικρό δρομάκι με την ονομασία «Οδός Μαρία Πολυδούρη» .
Όπου συναντώ προτομές, μνημεία και δρόμους, ως αναφορά σε πνευματικές προσωπικότητες, νιώθω αυτό το συναίσθημα ικανοποίησης ως κρυφός. συνωμότης μιας παράνομης σέχτας.
Δεν θα σταματήσουμε ποτέ να απαιτούμε περισσότερες δημόσιες ονοματοδοσίες δρόμων, πλατειών, κτηρίων, γηπέδων, σε Συγγραφείς,
Ποιητές, Συνθέτες, Στιχουργούς, πατριώτες, σημαίνουσες προσωπικότητες απ’ όλο το φάσμα του Πολιτισμού, των Ερευνών και Επιστημών. Η χώρα μας διαθέτει πλούσιο κατάλογο προσωπικοτήτων, αρκεί η πολιτεία με τις επιτροπές της να έχει το ανάλογο πνευματικό υπόβαθρο, ώστε να αξιολογήσει ψύχραιμα και δίχως εμπάθειες τα καταλληλότερα ονόματα που θα κοσμήσουν τα επιλεγμένα σημεία των πόλεων.
Θα είναι και μια ισορροπητική προσπάθεια, σε σχέση με την ονοματοδοσία θρησκευτικής «υστερίας» που βλέπουμε σε δρόμους, λεωφόρους, πλατείες, σταθμούς και αλλαχού· οι Άγιοι κατέχουν μεγάλο ποσοστό παρουσίας και αυτή η συχνότητα δηλώνει και την υποταγή της πολιτείας στη. θρησκοληψία και στο αναχρονιστικό κλίμα της αισθητικής της και όχι στις επιταγές ενός σύγχρονου και κοσμικού κράτους.
Ο Γιάννης Πάριος μας έδωσε την αφορμή λέγοντας: «Ντρέπομαι, δεν ξέρω αν αξίζω δρόμο με τ’ όνομά μου».
Αυτή τη λέξη «ντρέπομαι» τη συγκράτησα και με απασχόλησε πολλές φορές. Ίσως να ήταν πιο χρήσιμο οι ονοματοδοσίες να απονέμονται με ψυχραιμία, δίχως βιασύνη, ενδεχομένως όχι εν ζωή για το τιμώμενο όνομα, παρ’ όλο που γνωρίζω πως υπάρχουν πολλές τέτοιες τιμητικές ονοματοδοσίες, σε άξια μάλιστα ονόματα, όπως Θεοδωράκης, Ελύτης, Γκάλης, κ.ά

* Ο Νότης Μαυρουδής είναι κιθαριστής – συνθέτης

Δείτε τα 271 προηγούμενα άρθρα του Νότη Μαυρουδή