Βρισκόμαστε στη συμπλήρωση ενός και πλέον χρόνου από την έναρξη της πανδημίας. Τα σχολεία έχουν ανοιγοκλείσει αρκετές φορές, με αποτέλεσμα να έχουν χαθεί τουλάχιστον οι μισές βδομάδες διά ζώσης διδασκαλίας στην Πρωτοβάθμια και λίγες παραπάνω από τις μισές στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση.
Ηδη, οι επιπτώσεις στο ψυχοκοινωνικό και γνωστικό επίπεδο των μαθητών είναι αρκετές, γεγονός που το αποδεικνύουν διεθνείς, αλλά και εγχώριες έρευνες. Συγκεκριμένα, εκπαιδευτικοί εκτιμούν πως τα παιδιά βρίσκονται πίσω τόσο στην αφομοίωση όσο και στην κάλυψη της ύλης. Φαίνεται πως ακόμη και τα παιδιά που διαθέτουν κάποιο μέσο (υπολογιστή, τάμπλετ, κινητό), προκειμένου να συμμετέχουν στην τηλεκπαίδευση, δυσκολεύονται αρκετά να αφομοιώσουν τη νέα ύλη και επιπρόσθετα έχουν εμφανιστεί υψηλά ποσοστά διάσπασης προσοχής, καθώς η γρήγορη εναλλαγή εικόνων και ήχου συμβάλλει στο παραπάνω. Τα παιδιά έχουν μετατραπεί σε απαθείς δέκτες πληροφοριών, χωρίς να μπορούν να αλληλεπιδράσουν, να συμμετάσχουν στη διαδικασία της μάθησης. Επιπλέον, έχουν εμφανιστεί συναισθήματα, όπως φόβος, άγχος, θλίψη και αγωνία, λόγω του παρατεταμένου εγκλεισμού τους και της αναγκαστικής κοινωνικής αποστασιοποίησης.
Ο αγώνας των χιλιάδων εκπαιδευτικών για να κρατήσουν ανοιχτό τον δίαυλο επικοινωνίας με τους μαθητές, για να διατηρήσουν ανοιχτή την παιδαγωγική σχέση, ήταν πραγματική όαση, μέσα στο άνυδρο τοπίο της κυβερνητικής αδιαφορίας, όλο αυτό το διάστημα.
Με τι όρους ανοίγουν τα σχολεία;
Με τον καθημερινό αριθμό των κρουσμάτων να παραμένει σε υψηλά επίπεδα, η συζήτηση για το άνοιγμα των σχολείων γίνεται επειδή όλοι αναγνωρίζουν, τουλάχιστον στα λόγια, ότι η τηλεκπαίδευση δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη διά ζώσης εκπαιδευτική διαδικασία. Τα Λύκεια άνοιξαν ξανά χωρίς στην ουσία να παρθεί κανένα μέτρο, αλλά αντίθετα αποθεώθηκε για άλλη μια φορά η «ατομική ευθύνη», αφού εισήχθησαν τα self tests. Mαθητές και εκπαιδευτικοί, χωρίς καμία επιστημονική εποπτεία, πραγματοποιούν τα τεστ αυτοδιάγνωσης, με ό,τι προβλήματα αυτό συνεπάγεται.
Η κυβέρνηση, αφού εδώ και αρκετούς μήνες έχει ανακοινώσει το άνοιγμα του Τουρισμού στις 15 Μάη, αγνοώντας πρωτόκολλα και οδηγίες, υπηρετώντας συμφέροντα ομίλων και επιχειρηματιών, ανακοίνωσε εδώ και λίγες μέρες πως πρόθεσή της είναι να ανοίξουν όλες οι βαθμίδες στις 10 Μάη. Τα μέτρα που θα παρθούν και σε αυτήν την περίπτωση είναι μηδενικά. Οπλο τους η «αυτοδιάγνωση», ακόμα και στα παιδιά 6 και 7 ετών… Και ο νοών νοείτω… Οσο για το πρόγραμμα έγκαιρου εμβολιασμού των εκπαιδευτικών, αυτό κυριολεκτικά προχωράει με ρυθμούς χελώνας. Το μόνο σίγουρο είναι πως μέχρι το τέλος της σχολικής χρονιάς δεν θα έχουν ολοκληρωθεί οι εμβολιασμοί και οι εκπαιδευτικοί δεν θα έχουν αποκτήσει ανοσία.
Σε όλα τα παραπάνω έρχεται να προστεθεί η πρόσφατη εγκύκλιος του υπουργείου Παιδείας με τίτλο «Οδηγίες αναφορικά με τον προγραμματισμό της εκπαιδευτικής λειτουργίας και τη διαχείριση της ύλης διαρκούσης της πανδημίας (Covid-19)». Το υπουργείο Παιδείας, που μέχρι πριν από λίγες μέρες υποστήριζε ότι η «τηλεκπαίδευση λειτουργεί άψογα», αφού αναγκάζεται επιτέλους να παραδεχτεί, έστω και έμμεσα, αυτά που έλεγαν οι εκπαιδευτικοί και οι ψυχολόγοι, για τις επιπτώσεις που ήδη έχουν εμφανιστεί στους μαθητές μας, βρήκε για άλλη μια φορά τη λύση… στην ατομική ευθύνη. Ετσι προτρέπει τους εκπαιδευτικούς και τη διεπιστημονική ομάδα των σχολείων να λάβουν υπόψη τις ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις και να δράσουν ανάλογα, προσαρμόζοντας την ύλη, ενισχύοντας τη συνεργασία μεταξύ των μαθητών και άλλες οδηγίες προς ναυτιλλομένους.
Ελαβε όμως η κυβέρνηση υπόψη πως οι εκπαιδευτικοί από την πρώτη στιγμή ήταν δίπλα στα παιδιά τους; Ελαβε υπόψη πως καθημερινά, μας απασχολούν ζητήματα που αφορούν την κοινωνική και ψυχική ανάπτυξη των παιδιών; Πως παρόλο που οι υποδομές σε αρκετά σχολεία είναι τριτοκοσμικές, το υλικό μάθησης, το εποπτικό και τεχνολογικό υλικό είναι ανύπαρκτα, παρ’ όλα αυτά οι δάσκαλοι δίνουν καθημερινά μόνοι τους τη μάχη και δίνουν τον καλύτερο εαυτό τους; Μιλάει το υπουργείο για διεπιστημονικές ομάδες, για συνεργασία τους, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις. Αλήθεια, σε ποια σχολεία υπάρχουν σταθεροί ψυχολόγοι και κοινωνικοί λειτουργοί, προκειμένου σχεδιασμένα να αντιμετωπιστούν τέτοιες σύνθετες καταστάσεις; Η αλήθεια είναι διαφορετική. Δεν υπάρχουν σταθεροί ψυχολόγοι στα σχολεία. Οι ψυχολόγοι και οι κοινωνικοί λειτουργοί είναι αναπληρωτές και πηγαίνουν σε 5 σχολεία κάθε βδομάδα. Πώς λοιπόν θα μπορέσει να σχεδιαστεί πρόγραμμα παρέμβασης, αφού στην καλύτερη περίπτωση μέχρι το τέλος της σχολικής χρονιάς οι ειδικοί θα έχουν επισκεφτεί τα σχολεία το πολύ 5 φορές; Ποιος έχει επιπλέον την ευθύνη για αναπροσαρμογή της ύλης; Μεμονωμένα ο κάθε εκπαιδευτικός καλείται να κάνει ό,τι θέλει. Το υπουργείο αποποιείται των ευθυνών του. Ούτε κάνει λόγο για την ευθύνη που έχει από τώρα να σχεδιάσει και να προσαρμόσει την ύλη για τη νέα χρονιά. Ακόμα και η παράταση της σχολικής χρονιάς δεν εντάσσεται σε κάποιο σχέδιο με αρχή, μέση και τέλος.
Αγώνας για μέτρα αντιμετώπισης των επιπτώσεων της πανδημίας
Είναι λοιπόν αναγκαιότητα το επόμενο διάστημα και για παιδαγωγικούς λόγους να μειωθούν τα παιδιά στις τάξεις, να υπάρχει μόνιμο επιστημονικό προσωπικό σε κάθε σχολείο (ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί, ειδικοί παιδαγωγοί). Να μη λείπει κανένας δάσκαλος από τα σχολεία τη νέα σχολική χρονιά και να μη χαθεί ούτε μία ώρα διδασκαλίας. Να γίνουν χιλιάδες μόνιμοι διορισμοί εκπαιδευτικών, να μονιμοποιηθούν οι συμβασιούχοι εκπαιδευτικοί που καλύπτουν στοιχειώδεις ανάγκες λειτουργίας των σχολείων. Είναι απόλυτη αναγκαιότητα να εκπονηθεί ένα ολοκληρωμένο σχέδιο ανάπτυξης των σχολικών υποδομών, να καταργηθούν όλες οι ακατάλληλες και ανθυγιεινές αίθουσες.
Είναι αναγκαιότητα ο σχεδιασμός και η αναπροσαρμογή της ύλης, η διάθεση όλων των απαιτούμενων εκπαιδευτικών για την αναπλήρωσή της, καθώς επίσης και η εκπόνηση ειδικού προγράμματος, προκειμένου τα παιδιά που βρίσκονται σε στάδιο αλλαγής βαθμίδας να μεταβούν ομαλά. Είναι αναγκαία η ενισχυτική διδασκαλία για όλα τα παιδιά που χρειάζονται στήριξη, καθώς επίσης και η ύπαρξη σταθερού δασκάλου στο ολοήμερο. Είναι, τέλος, αναγκαίες η ενίσχυση της φυσικής αγωγής, η επαναφορά των καλλιτεχνικών μαθημάτων που κόπηκαν όλα τα προηγούμενα χρόνια, η ομαλή και ορθολογική ένταξη μέσα στο σχολικό πρόγραμμα όλων εκείνων των στοιχείων που θα βοηθήσουν τους μαθητές να απολαύσουν δημιουργικά τον ελεύθερό τους χρόνο, να αναπτύξουν υγιώς την προσωπικότητά τους.
Το άνοιγμα των σχολείων χρειάζεται να μας βρει σε θέσεις μάχης και διεκδίκησης για όλα τα παραπάνω. Πρώτος σταθμός η απεργία της Εργατικής Πρωτομαγιάς στις 6 του Μάη, για να μην περάσουν τα μέτρα που μας γυρίζουν έναν αιώνα πίσω, για να διεκδικήσουμε τα δικαιώματά μας στη μόρφωση, στη δουλειά και τη ζωή. Συλλογικά, μέσα από τους Συλλόγους μας και τις ΕΛΜΕ, μέσα από τις Επιτροπές Αναπληρωτών, προετοιμάζουμε τον κοινό αγώνα των εκπαιδευτικών, μαζί με τους γονείς και τους μαθητές, για όλα τα μέτρα λειτουργίας των σχολείων, για το σχολείο που θα καλύπτει τις ανάγκες μας. Τα σωματεία και οι συνδικαλιστές που συσπειρώνονται στο ΠΑΜΕ, όλοι οι αγωνιστές εκπαιδευτικοί, μπαίνουμε για μια ακόμα φορά στην πρώτη γραμμή αυτού του αγώνα!
* H Θεώνη Δρόσου είναι δασκάλα Ειδικής Αγωγής, και υπηρετεί στο Τμήμα Ένταξης του 2ου Δημ. Σχολείο Μεγαλόπολης, μέλος της ΑΣΕ – ΠΑΜΕ
