Γιάννης Μαγκριώτης*: ΒΑΣΣΟΣ ΛΥΣΣΑΡΙΔΗΣ το απόλυτο της ελευθερίας και της εθνικής αξιοπρέπειας.

Τον άκουσα, για πρώτη φορά το ’75, στην πρώτη ομιλία του στην Θεσσαλονίκη, στον κινηματογράφο Ναβαρίνο.
Από τότε συναντηθήκαμε πολλές φορές, είτε στην Ελλάδα, είτε στην Κύπρο, είτε σε κάποια διεθνή διάσκεψη.
Τον συνάντησα την Παρασκευή, στο σπίτι του, στην Λευκωσία και μιλούσαμε, για περισσότερες, από τρεις ώρες.
Με υποδέχτηκε με ένα παράπονο: «Πάντα ήθελα να πεθάνω όρθιος, άλλα ένα πρόβλημα στο πόδι με αναγκάζει να περνώ σχεδόν όλη την μέρα μου, στην πολυθρόνα»
Έχοντας νικήσει το θάνατο στην ένοπλη αντίσταση και στην απόπειρα δολοφονίας του, τον Αύγουστο του ΄74, βλέποντας δίπλα του νεκρό τον Γραμματέα της Νεολαίας της ΕΔΕΚ Δώρο Λοΐζο, που τον συνόδευε, τότε δεν έχεις καμία αμφιβολία για τα λόγια του.
«Ιωάννη, έζησα όλους τους πολέμους και τα γεγονότα του προηγούμενου αιώνα, άλλα λυπάμαι που δεν έζησα την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης και της Μακεδονίας».
Δεν ήταν εκδήλωση συμπάθειας για την Πόλη μας, επειδή ήμουν μπροστά του.
Ήταν η «Συναγωνιστική ατμόσφαιρα», που ένοιωθε στην Θεσσαλονίκη, πιο ζέστη από κάθε άλλη περιοχή, όπως τον άκουγα, πάντα να λέει.
Σπούδασε στην Αθήνα Ιατρική και εκεί φάνηκε, η μεγάλη του αγάπη, στην ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ.
Ελευθερία ατομική, μα πιο πολλή Ελευθερία της Πατρίδας.
Μου αποκάλυψε, ότι άργησε να συνδεθεί, το αντιστασιακό κίνημα των Κυπρίων φοιτητών με το ΕΑΜ, γιατί στην πρώτη συνάντηση του με τον Δημήτρη Παρτσαλίδη, δεν τους απάντησε αμέσως, αν θα υιοθετήσει το ΕΑΜ, το αίτημα τους για ΕΝΩΣΗ της Κύπρου, με την Ελλάδα.
Όμως, πάλι δίστασα να τον ρωτήσω για τον ένοπλο αγώνα της ΕΟΚΑ, που δίχασε το ’55-‘59, τον Κυπριακό λαό, είχε συγκλονιστικές θυσίες και ενίσχυσε την δολιότητα των Βρετανών να ενθαρρύνουν την Τουρκία, να εγείρει αξιώσεις, στην Κύπρο.
Μου μίλησε και πάλι, για την μεγάλη εμπιστοσύνη, που είχε στον Ανδρέα Παπανδρέου, από την πρώτη στιγμή που τον γνώρισε.
«Εγώ γνώρισα, τον Ανδρέα με τον Αραφάτ, στην περίοδο της χούντας και ο Αραφάτ βοήθησε το ΠΑΚ, με κάθε τρόπο, στον αγώνα του κατά της Χούντας».
Η αγάπη του για την Ελευθερία και την Ανεξαρτησία των λαών, τον έφερε κοντά, με όλους τους ηγέτες των εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων.
Βρέθηκε, σε κάθε γωνιά της Αφρικής, της Λατινικής Αμερικής και της Ασίας.
Υποστηρικτής του Μακάριου και προσωπικός του γιατρός, έζησε, όλες τις μεγάλες στιγμές του.
Μιλώντας για τον Μακάριο, δεν κρύβει τον θαυμασμό του, κοιτάζοντας μια φωτογραφία μαζί του στο βομβαρδισμένο προεδρικό, από τους εγκληματίες της Χούντας .
«Έκανε και πολλά λάθη, με βασικότερο τις συνθήκες Ζυρίχης-Λονδίνου, (1959-1960), που γέννησαν ένα νεκρό θεσμικό μόρφωμα και νομιμοποίησαν την Τουρκική επικυριαρχία και επιθετικότητα».
Και συνέχισε, «Όταν το κατάλαβε και πήγε να το διορθώσει το ’63, ήταν αργά».
«Από τότε, Κύπρος και Ελλάδα, συναγωνιζόμαστε σε λάθη και υποχωρήσεις και δεν βλέπω, να έχουν τέλος» προσθέτει, αποκαλύπτοντας την μεγάλη απαισιοδοξία του.
Είναι ο μόνος, από τους επιγόνους του Μακαρίου, που δεν έγινε πρόεδρος της Κύπρου και με μεγάλη προσοχή τον ρωτάω, γιατί; Έφταιγε, η αφοσίωσή του στον Μακάριο, ή το απόλυτο και αμετακίνητο του χαρακτήρα του;
Η απάντησή του λιτή, σχεδόν μονολεκτική: «Τους τιμώ όλους, αλλά πιο πολύ την αξιοπρέπεια μου».
Η Κύπρος έχει προϊστορία ανάλογη με την Ελλάδα και όλοι οι μύθοι της, είναι ίδιοι.
Το νησί της Αφροδίτης, εποικίστηκε από Αρκάδες και όχι μόνο και γνώρισε την πρώτη Ένωση με την Ελλάδα, από τον στρατό του Αλέξανδρου.
Ο μέγας Κωνσταντίνος, την ενσωμάτωσε στην Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και από τότε συνδέθηκε με την πορεία του Βυζαντίου.
Η Οθωμανική Αυτοκρατορία, που διαδέχτηκε την Αραβική κατάκτηση, παραχώρησε, κρυφά με μίσθωση την Κύπρο, στην Βρετανική Αυτοκρατορία και με αντάλλαγμα, την υποστήριξη της δεύτερης, αν δέχονταν επίθεση από την Ρώσικη Αυτοκρατορία.
Το 1914, με το ξέσπασμα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, η Βρετανία κατήγγειλε την σύμβαση και προσάρτησε στις αποικίες της την Κύπρο, επειδή η Οθωμανική Αυτοκρατορία, μπήκε στον πόλεμο στο πλευρό της Γερμανίας και των συμμάχων της.
Το 1915, η Βρετανία έταξε την Ένωση της με την Ελλάδα, αν η Ελλάδα έμπαινε στον πόλεμο, στο πλευρό της Αντάντ.
Η τότε ηγεσία της Ελλάδας, δεν το δέχτηκε προτιμώντας την ουδετερότητα, που ουσιαστικά βοηθούσε τις Κεντρικές Δυνάμεις.
Στην Ελλάδα ακολούθησε ο διχασμός, η επικράτηση του Ελευθερίου Βενιζέλου και οι μεγάλες επιτυχίες, που οδήγησαν στην συνθήκη των Σεβρών.
Στην Λωζάνη η Ελλάδα, μαζεύει τα κομμάτια της και η Κύπρος εντάσσεται και επίσημα, στις Βρετανικές Αποικίες.
Το Γενάρχη του ’50 οι Κύπριοι με δημοψήφισμα και συντριπτική πλειοψηφία, ζητούν και πάλι την Ένωσή τους με την Ελλάδα, άλλα όταν επί τέλους, οι φοβισμένες κυβερνήσεις της Αθήνας θέτουν το θέμα στον ΟΗΕ , δεν βρίσκουν καμία υποστήριξη.
Το επόμενο μεγάλο λάθος, έγινε από την Αθήνα το ’55, όταν δέχτηκε την τριμερή του Λονδίνου και έβαλε επίσημα την Τουρκία στο τραπέζι των συζητήσεων, ως ισότιμη πλευρά.
Με πολύ μελαγχολία μου λέει: «Η συνθήκη Ζυρίχης και Λονδίνου, έθαψε οριστικά το όνειρο της Ένωσης, ή έστω μιας Ανεξάρτητης και κυρίαρχης Κύπρου».
Το 1999 στην Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ στο Ελσίνκι αποφασίστηκε η ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ, η πιο μεγάλη εθνική επιτυχία, μετά την ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων το 1948.
Φεύγοντας και πριν προλάβω να τον ευχαριστήσω, για την μεγάλη τιμή που μου έκανε, μου ζήτησε να τα πούμε σύντομα.
Στην επόμενη συνάντηση, πιστεύω να τολμήσω, να τον ρωτήσω:
«Πρόεδρε η Βρετανία, είτε από αδυναμία, είτε από την διεθνή κατακραυγή και την πίεση των λαών των αποικιών, είχε αρχίσει από τα τέλη ’50, να αποσύρεται από τις αποικίες της, μήπως έπρεπε να έχει άλλη μορφή ο αγώνας των Κυπρίων;»