Δημήτρης Νικηφόρος*: Σαράντα χρόνια χωρίς αξιολόγηση στα σχολεία μας

Σε αντίθεση με τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, όπου η αξιολόγηση στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση θεωρείται αυτονόητη διαδικασία, στην Ελλάδα απουσιάζει παντελώς από τα σχολεία μας, εδώ και τριάντα εννιά χρόνια. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι, με την κάλυψη της ΟΛΜΕ και της ΔΟΕ, οι εκπαιδευτικοί δεν επέτρεψαν ούτε στους σχολικούς συμβούλους να παρακολουθούν διδασκαλίες την τάξη τους, έστω και για ανταλλαγή απόψεων ή εμπειριών.

Μετά την κατάργηση του «επιθεωρητισμού»
Από το 1982, οπότε καταργήθηκε ο θεσμός του επιθεωρητή, δεν έχει υπάρξει καμιάς μορφής αξιολόγηση του έργου που συντελείται στα σχολεία μας. Όλα αυτά τα χρόνια οι εκπαιδευτικοί διορίζονται και ολοκληρώνουν τη θητεία τους στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση – το γνωρίζω και εξ ιδίας πείρας – χωρίς να έχουν καμιά εμπειρία αξιολόγησης, πέραν αυτής στην οποία οι ίδιοι υποβάλλουν τους μαθητές τους.
Μοναδικές εξαιρέσεις η αξιολόγηση των Πρότυπων Πειραματικών Σχολείων και του Προσωπικού τους, η οποία καταργήθηκε το 2019, και η αξιολόγηση των σχολικών διευθυντών, με αξιολογητές τους συλλόγους διδασκόντων. Θυμίζω ότι, με τις ευλογίες και συνδικαλιστικών παρατάξεων, οι υποψήφιοι αξιολογήθηκαν από τους «συνυπηρετούντες», και μάλιστα «ανώνυμα», «ώστε να μην είναι εμφανές το περιεχόμενο των φύλλων αποτίμησης».

Πάνω απ’ όλα το πολιτικό κόστος
Όλα αυτά τα χρόνια οι σχετικές με την αξιολόγηση διατάξεις είτε καταργούνται είτε παγώνουν, είτε τίθενται σε εφαρμογή αλλά ακυρώνονται στην πράξη. Η άνοδος ενός πολιτικού κόμματος στην εξουσία συνδέεται κατά κανόνα με τη θέσπιση “νέου” συστήματος αξιολόγησης. Εν ονόματι του πολιτικού κόστους ή του κακώς εννοούμενου κομματικού συμφέροντος, υπουργοί ακύρωναν και ακυρώνουν το έργο των προκατόχων τους, ακόμη και της ίδιας κυβέρνησης, εισάγοντας «νέες» νομοθετικές ρυθμίσεις.
Σχετικοί με την αξιολόγηση στις δύο πρώτες βαθμίδες της εκπαίδευσης, από τις αρχές της δεκαετίας του 80′ μέχρι σήμερα, είναι οι νόμοι: 1304/1982, 1566/1985, 2043/1992, 2525/1997, 2986/2002, 3848/2010, 3966/2011, 4072/2012, 4115/2013, 4142/2013, 4547/ 2018 και 4692/2020. Ανάλογος αριθμός προεδρικών διαταγμάτων ή σχεδίων τους, υπουργικών αποφάσεων και εγκυκλίων εξειδικεύουν τις σχετικές διατάξεις αυτών των νόμων.

Τι ‘χες Γιάννη, τι ‘χα πάντα
Η σημερινή πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας, ακολουθώντας πιστά την τακτική των προκατόχων της, θέσπισε και επιχειρεί αδέξια να επιβάλει άλλο ένα σύστημα αυτοξιολόγησης, αντί να εφαρμόσει το πλαίσιο της προηγούμενης, με στόχο, αν μη τι άλλο, «τη διαμόρφωση κουλτούρας αξιολόγησης στη σχολική κοινότητα», ύστερα από τέσσερις δεκαετίες απουσίας της από τα σχολεία μας.
Κι όχι μόνο αυτό. Επιμένει να πραγματοποιηθεί η εναρκτήρια συνεδρίαση των συλλόγων διδασκόντων εν μέσω πανδημίας, σε μια περίοδο που μεγάλος αριθμός σχολείων δεν λειτουργεί δια ζώσης και ενώ οι εκπαιδευτικοί υπερβαίνουν εαυτούς για να αντεπεξέλθουν στις απαιτητικές συνθήκες της τηλεκπαίδευσης, την οποία έστησαν εκ του μηδενός οι ίδιοι. Την ίδια στιγμή, όμως, η Υπουργός φέρεται να δηλώνει: «Θα μπορούσα να πάω δικαστικά για να κηρυχθεί παράνομη η απεργία – αποχή, αλλά δεν έχω διάθεση να συγκρουστώ με τους εκπαιδευτικούς»

Εσωτερική υπόθεση της εκπαιδευτικής κοινότητας η αυτοαξιολόγηση
Κλείνω με ένα απόσπασμα από την απόφαση του 8ου συνεδρίου της ΟΛΜΕ (Ιούνιος 1997), το οποίο με εξέφραζε τότε, ως σύνεδρο, αλλά και σήμερα, ως συνταξιούχο που μοιραία βλέπει από μια άλλη οπτική γωνία τα πράγματα. «Η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου δεν είναι μία «εξωτερική» αποτίμηση της σχολικής πραγματικότητας (από κάποιους τρίτους), αλλά μία εσωτερική υπόθεση της εκπαιδευτικής κοινότητας, που αποβλέπει (και με διάθεση αυτοκριτικής) στην αναμόρφωση της παιδαγωγικής πράξης. Είναι μία συλλογική και προσωπική προσπάθεια για να απελευθερωθούν οι δημιουργικές δυνάμεις».

* Ο Δημήτρης Β. Νικηφόρος είναι Φιλόλογος & πρώην αιρετός στο ΚΥΣΔΕ

Προηγούμενα άρθρα

1. Δημήτρης Νικηφόρος*: Εξ αποστάσεως εκπαίδευση και οικονομικά ασθενέστεροι μαθητές
2. Δημήτρης Νικηφόρος*: Αξιοκρατικές επιλογές ή … πάμε σαν άλλοτε;
3. Δημήτρης Β. Νικηφόρος*: Ας μιλήσουμε επιτέλους ειλικρινά για τα στελέχη της εκπαίδευσης
4. Δημήτρης Β. Νικηφόρος*: Εκπαιδευτικός Εμπιστοσύνης – Άλλη μια πομφόλυγα του Υπουργείου Παιδείας