Categories: ΆρθραΜαυρουδής

Νότης Μαυρουδής*: Περί κανονικότητας

Και να! Η έλευση του εμβολίου, έστρεψε το παγκόσμιο ενδιαφέρον προς την μετα-κορωνοϊκή εποχή. Είναι, πέρα για πέρα, ευχάριστη αυτή η εξέλιξη από την οποία προσδοκούμε ελπίδες, αισιοδοξία και επαναφορά πραγματοποιήσιμων ονείρων…
Αυτό που κυριαρχεί βεβαίως και ακούω συχνά να επαναλαμβάνεται, είναι τα περί κανονικότητας και, ασφαλώς, εννοούν τον πρότερο της επιδημίας βίο· το πριν του Κορονοϊού, της περιόδου των μνημονίων, του αλησμόνητου, τιμωρητικού και ψυχοφθόρου Grexit, των τουρκικών καθημερινών απειλών από ξηράς και θαλάσσης, με τις κατά περιόδους καραντίνες, την καταστροφική πτώση της οικονομίας και την κρίση των επιχειρήσεων· αλήθεια, τα θυμάστε όλα αυτά; Μα, τι ήταν; Κανονικότητα; ίσιος δρόμος;
Εάν κάνουμε έναν πρόχειρο υπολογισμό-απολογισμό, θα έχουμε μια σούμα γεμάτων δέκα χρόνων δυσκολιών, εργασιακών προβλημάτων και αναπτυξιακής δυσκαμψίας! Θα πρέπει να επιστρέψουμε πίσω, αρκετά πίσω, όταν τον χρόνο και την αίσθησή του τον σκεφτόμασταν πολύ διαφορετικά, μέσα από έναν συγκεκριμένο τρόπο ζωής. Αναφέρομαι στην εποχή των υπερχρεώσεων της χώρας μας, στον… εθισμό τής καταναλωτικής υστερίας, ώσπου να φτάσουμε σήμερα στη φρενίτιδα των απίστευτων ταχυτήτων που επιδιώκουμε κι απαιτούμε όλοι, κυνηγώντας την καθημερινότητα.
Ακατάπαυστο τρέξιμο για τον επιούσιο, περισσότερες ταχύτητες διαδικτυακές, ιντερνετικές, πιο γρήγορες συγκοινωνίες, ταχύτερες φαρμακολογικές έρευνες, για το πολυπόθητο εμβόλιο! Μέσα απ’ αυτά, ευελπιστούμε να φτάσουμε πιο γρήγορα σε επιδιώξεις και στόχους, σε σημείο που θα θέλαμε, αν είναι δυνατόν, να κινηθούν ακόμα και τα ρολόγια μας περισσότερο… Κανένα χάσιμο χρόνου· μια ολόκληρη κοινωνία ανυπόμονη (και δικαίως)που απαιτεί! Διότι έχουμε την επίγνωση πως, όλα όσα συνέβησαν, μάς έκαναν να χάσουμε πολύτιμο χρόνο. Ακούς εκεί, τόσος χρόνος-κόπος χαμένος…
Όλα αυτά λοιπόν έχουν αποτυπωθεί και παγιωθεί στη συνείδησή μας· καλώς ή κακώς, τα έχουμε αποδεχτεί και βλέπουμε πως ο κόσμος επιθυμεί να επανέλθει στην πολυπόθητη κανονικότητα!
Όμως, τι εννοούμε με αυτή τη λέξη και την έννοιά της; Η κανονικότητα, της οποίας την επιστροφή επιζητούμε, μοιάζει με ιστορικό α φ ή γ η μ α που απομακρύνεται μέρα με την μέρα, μετατρεπόμενο σε συλλογική μ ν ή μ η! Μια… επιστρεπτέα μνήμη, που έχει ανάγκη από εργαλεία δουλειάς, όπως θα πρέπει να τα ονομάζουμε· και αυτά είναι η επαναφορά της εργασίας, της απασχόλησης, και, πάνω απ’ όλα, της επικοινωνίας με τον κοινωνικό περίγυρο· μας έλειψαν και τώρα τα επιζητούμε. Επιθυμούμε μια πρώην ζωή δηλαδή…
Με λίγα λόγια, αναφέρομαι σε ό,τι βιώναμε πριν την εισβολή τού ιού και τις καραντίνες. Την επαναφορά μας σε παλαιότερες συνήθειες και την επανασύνδεσή μας με το πνευματικό μας οξυγόνο, το οποίο έχουμε πάντα ανάγκη και νυν και αεί και εις τους αιώνες των αιώνων… Η κανονικότητα των καλλιτεχνών βρίσκει το νόημά της στην επανεκκίνηση των σχέσεων με το κοινό! Αυτό θα είναι το πραγματικό κίνητρο που θα ξαναφέρει την Τέχνη και την καλλιτεχνική δημιουργία στο προσκήνιο. Το «μόνος στο σπίτι» δεν είναι ο καλύτερος τρόπος για να αναπτυχθούν οι Τέχνες, η Εργασία και η Κοινωνία. Το κυρίαρχο στοιχείο που παίζει ουσιαστικό ρόλο, είναι η επαφή με τον θεατή-ακροατή, ώστε το κάθε έργο να παίρνει υπόσταση, σάρκα και οστά· να λειτουργεί δηλαδή η κοινωνία κανονικά…
Ένα τρανό παράδειγμα κανονικότητας είναι ο κόσμος των γηπέδων (ποδοσφαίρου, μπάσκετ, κλπ). Χωρίς τις γεμάτες κερκίδες, οι επιδόσεις των αθλητών (ατομικών ή ομαδικών αθλημάτων) δεν συγκρίνονται με τις κανονικές περιόδους· εκείνες στις οποίες η παρουσία τού κόσμου αποτελεί μέγιστο παράγοντα αθλητικών αποτελεσμάτων, αυτή η σχέση μετατρέπει τα αθλήματα και σε θεάματα ως οφείλει.
Να επανέλθουμε λοιπόν στην κανονικότητα· εκείνη που θα μας ξαναδώσει το δημιουργικό οξυγόνο που τόσο μας λείπει. Κατά τα άλλα, ας λάβουμε υπ’ όψη πως η ζωή, εννοώ την πριν από δέκα χρόνια (όπως υπολόγισα χρονικά), έχει περάσει ανεπιστρεπτί. Δέκα χρόνια είναι μεγάλο χρονικό διάστημα για να σχηματιστεί και να εμπεδωθεί μια άλλη κατάσταση πραγμάτων. Επιπλέον, έχουμε να παλέψουμε με το διάστημα της πανδημίας και του ψυχολογικού φορτίου της, με τον εγκλεισμό, την οικονομική κατάπτωση και την εργασιακή απώλεια, την πολιτιστική απουσία, η οποία λειτουργεί υπόγεια και επιδρά ως πνευματική φθορά, τις επικοινωνιακές ανάγκες τής Ελληνικής κοινωνίας, που είναι ριζωμένες, με τις παραδοσιακές συναισθηματικές ανάγκες τού αγκαλιάσματος των σωμάτων και της σύσφιξης κοινωνικών δεσμών και σχέσεων.
Να οικοδομήσουμε ως κοινωνία ό,τι νεότερο υπάρχει που μπορεί να βοηθήσει τη ζωή μας στο να πάει παραπέρα· να μπούμε ξανά σε έναν δρόμο που θα επιτρέπει να έχουμε ξεκάθαρη ορατότητα για ό,τι υπάρχει μπροστά μας· ό,τι έχουμε να αντιμετωπίσουμε. Η κανονικότητα που θα αναζητήσουμε, εάν δεν είναι ανανεωμένη, με σύγχρονο πνεύμα ποτισμένο με τις παράλληλες ευρωπαϊκές κατακτήσεις στην Τέχνη, στην Τεχνολογία, στις Επιστήμες και στις χρήσιμες, για όλους, δημοκρατικές συναινέσεις, δεν θα έχει κανένα απολύτως νόημα εφαρμογής, διότι θα είναι λειψή. Όλα, οφείλουμε να τα δούμε αλλιώς· όλα, έχουν μετακινηθεί προς κατευθύνσεις που οφείλουμε να τις φέρουμε στο ορατό μας περιβάλλον. Κάθε αντικείμενο είμαστε αναγκασμένοι να το δούμε ξανά μέσα από το πρίσμα των νεότερων εξελίξεων.
Μην ξεχνάμε: η κανονικότητα είναι πάντα υπό την εποπτεία τού συστήματος εξουσίας. Στην επτάχρονη Χούντα η κανονικότητα περιοριζόταν στο πλαίσιο Πατρίς-Θρησκεία-Οικογένεια· στις χώρες του πρώην υπαρκτού αναφέρονταν στον προλεταριακό διεθνισμό, υπάκουαν όμως τυφλά στις επιλογές τής κομματικής γραφειοκρατίας. Σε δικτατορικά ή αυταρχικά καθεστώτα ή σε δημοκρατικές… δικτατορίες τύπου Τουρκίας, η κανονικότητα εξαρτάται από τα φιρμάνια του… Χαλίφη και της βαθιάς θρησκευτικής πίστης.
Στη χώρα μας δεν μπορώ να αντιληφθώ την κανονικότητα παρά μόνο ως ανανεωτική μετάβαση προς την πρόοδο της αγκυλωμένης, συντηρητικής και επηρεασμένης από ποικίλους δογματισμούς κοινωνίας μας. Η κάθε εποχή «προσφέρει» τις δικές της ευκαιρίες και ό,τι ξεχωρίζει ως χ ρ ή σ ι μ ο για το πνεύμα και το κοινωνικό σύνολο το κρατάμε, για να το αφομοιώσουμε.
Αδυνατώ να σκεφτώ άλλες όψεις· αυτό όμως δεν αποκλείει διαφορετικές και αντίθετες απόψεις για την κανονικότητα. Μια λέξη που κινδυνεύει να χάσει την έννοιά της, την ουσία και την ορατότητά της…
Θα είναι άραγε ευθύς ο δρόμος προς τη νέα κανονικότητα ή με πολλές και επικίνδυνες στροφές;