Μανόλης Κρητικός*: Η εξέγερση του Πολυτεχνείου και ο συμβολισμός της

Πλησιάζουν 50 χρόνια από την εξέγερση του Πολυτεχνείου και ενώ οι δημοκρατικοί πολίτες συμφωνούν για τη μεγάλη προσφορά της εξέγερσης, την ουσιαστική της συμβολή στην πτώση της δικτατορίας και την επιστροφή στη Δημοκρατική ομαλότητα, υπάρχουν αρκετοί που αμφισβητούν ότι τα μηνύματά της επηρέασαν την πορεία της χώρας.
Σήμερα ο κόσμος και η Ελλάδα έχουν αλλάξει, αλλά, όπως συμβαίνει πάντα, υπάρχουν διαχρονικά μηνύματα που παραμένουν αναλλοίωτα στο χρόνο, πού, όταν αγνοηθούν, θα παράγουν την ιδεολογική μήτρα που θα αναδείξει την αξία τους.
Κάθε χρόνο στις 17 Νοεμβρίου υπάρχει δημόσια συζήτηση για την εξέγερση του Πολυτεχνείου και πολλές φορές με μουσειακό περιεχόμενο, ενώ η κοινωνία δείχνει μειωμένο ενδιαφέρον, αφού η δημοσιότητα των ημερών περιορίζεται στα γεγονότα που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια του εορτασμού και όχι στην ανάγκη της επικαιροποίησης των διαχρονικών μηνυμάτων της και προσδιορισμού του σύγχρονου περιεχόμενό τους. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η απάντηση από τον καθένα μας στο ερώτημα αν χρειάζεται να υπάρχει εορτασμός του Πολυτεχνείου και ποιους πρέπει να αφορά να αφορά αυτός ο εορτασμός. Το κράτος μας δέχεται περιστασιακά και επιφανειακά τον ουσιαστικό εορτασμό της εξέγερσης του Πολυτεχνείου. Αμέσως μετά τη μεταπολίτευση η ελληνική πολιτεία δεν υιοθέτησε τις εκδηλώσεις και τους εορτασμούς μνήμης για το Πολυτεχνείο, απαγόρευε τις εκδηλώσεις και τις πορείες. Αργότερα νομιμοποίησε τον εορτασμό του Πολυτεχνείου ικανοποιώντας την πλειοψηφία του κόσμου.
Θα προσπαθήσουμε να αντιληφθούμε τα μηνύματα της εξέγερσης του Πολυτεχνείου σε μία εποχή που η δημοκρατία μας βάλλεται και με την παρουσία της CΟVΙD 19. Οι πολιτικές δυνάμεις και οι πολιτικές νεολαίας έχουν υποχρέωση να μεταφράζουν ορθά τα μηνύματα της εξέγερσης του Πολυτεχνείου.
Η εξέγερση του Πολυτεχνείου ήταν ένα ορόσημο για την εδραίωση της εθνικής ανεξαρτησίας, της λαϊκής κυριαρχίας και της προόδου σε μία πολυτάραχη περίοδο. Προέκυψε από την ανάγκη για ελευθερία, πρόοδο και δημοκρατία των φοιτητών, μαθητών και εργαζομένων που στάθηκαν με τόλμη απέναντι στο κατεστημένο πολιτικό σύστημα, στη δικτατορία και στη διαφθορά τους. Αντιστάθηκαν αυτή που θεωρούσαν τη δημοκρατία, την ανεξαρτησία, την κοινωνική δικαιοσύνη αδιαπραγμάτευτες αξίες. Στην εξέγερση, πέρα από τους πολιτικά οργανωμένους συμμετείχε κόσμος που δεν ήταν πολιτικά ενταγμένος, αλλά αντιδρούσε στις συνθήκες της δικτατορίας, δηλαδή στις φυλακίσεις, στις εξορίες πολιτών, στις απαγορεύσεις κομμάτων κλπ. Η γενιά του Πολυτεχνείου ήταν μία προοδευτική χειραφετημένη γενιά με σεβασμό στους αγώνες προηγούμενων γενεών, κυρία της Εθνικής Αντίστασης και του «114»,  αλλά δυστυχώς κυριάρχησε στις αμέσως επόμενες γενιές, τις άφησε πολλές φορές χωρίς ανταγωνιστικό αγωνιστικό αντικείμενο αφού υπερείχε το δικό της, χωρίς κριτική και εκβάθυνση στην πολιτική σκέψη, και σε ρόλο διεκπεραιωτή και κομπάρσου στην πολιτική δράση.
Βέβαια είναι γεγονός ότι υπάρχουν στην ιστορία γενιές που δεν ξεχώρισαν και δεν καταγράφονται γιατί οι συνθήκες δεν τους έδωσαν τη χρυσή στιγμή – ευκαιρία ορόσημο, όπως για παράδειγμα έδωσες τη γενιά του «114». Στο ερώτημα λοιπόν ποια τα οφέλη της γενιάς του Πολυτεχνείου σήμερα, θα τονίζαμε ότι είναι ο συμβολισμός που εκπέμπει η εξέγερση του Πολυτεχνείου.
Σήμερα οι συντελεστές της εξέγερσης του Πολυτεχνείου δεν παίζουν ουσιαστικό ρόλο στο πολιτικό γίγνεσθαι της χώρας και αυτό κάνει πιο καθαρό το ρόλο της ως σύμβολο του αγώνα για ελευθερία, δημοκρατία, κοινωνική δικαιοσύνη, πρόοδο. Αυτός είναι ένας επιπρόσθετος λόγος αυτόν τον συμβολισμό να το διαφυλάξουμε για το μέλλον. Δηλαδή οφείλουμε να διαφυλάξουμε τον πυρήνα του συμβόλου πού είναι η υποχρέωση και το δικαίωμα των πολιτών να συμμετέχουν ελευθέρα στα κοινά, στην πολιτική και στις αποφάσεις που αφορούν το μέλλον τους σε καθεστώς κοινωνικής δικαιοσύνης και ίσων ευκαιριών.
Στην εποχή της CΟVΙD 19 δημιουργούνται όλες οι προϋποθέσεις και δυστυχώς και με ιατρική συμβουλή για εσωστρέφεια και υποταγή στο μικρόκοσμό μας. Σήμερα λειτουργεί η εκτελεστική εξουσία, υπάρχει μερικός περιορισμός στη νομοθετική και δικαστική εξουσία και δεν υπάρχει ελεύθερη διακίνηση ανθρώπων. Εκτιμάμε ότι αυτό μπορεί να εξελιχθεί σε μία ουσιαστική αναστροφή για έντονη δράση και συμμετοχή στα κοινά όταν το επιτρέψουν οι συνθήκες, αυτή θα πρέπει να είναι το σημείο φάρος – ορόσημο της νέας γενιάς. Θα χρειαστεί οι πολίτες να πιάσουμε το νήμα από εκεί που το αφήσαμε στην προ  CΟVΙD 19 εποχή για να συμβάλουμε στην τροχοδρόμηση της χώρας μας στην πρόοδο και ανάπτυξη σε συνθήκες Δημοκρατίας.

* Ο Μανόλης Κρητικός είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΟΠΑ)

Δείτε τα 3 προηγούμενα άρθρα του Μανόλη Κρητικού