Οι υπογραφές σε ένα έγγραφο δεν είναι πάντα ίδιας σπουδαιότητας και ανάλογης αξίας. Στις περισσότερες των περιπτώσεων μπορεί να είναι μια κίνηση τόσο τυπική, που βαριέσαι ακόμα και να βγάλεις το στυλό από την τσέπη… Άλλες φορές, για να αγοράσεις μια κατοικία, θα πρέπει να αραδιάσεις δεκάδες υπογραφές στην τράπεζα, στον δικηγόρο, στον συμβολαιογράφο… Κάποιες φορές υπογράφεις εθελοντικά, για να στηρίξεις μια διακήρυξη, μια διαμαρτυρία, ένα ψήφισμα. Πάντα μια υπογραφή διαχωρίζεται στην υποχρεωτική και στην άλλη, εκείνη που μπορούμε να την χαρακτηρίσουμε προαιρετική.
Ωστόσο, το… υποσυνείδητο ανακλαστικό με οδηγεί σε εκείνη την αποτρόπαιη ιστορία των υπογραφών αποκήρυξης των πολιτικών φρονημάτων τόσων ανθρώπων (αριστερών, δημοκρατικών, αντιστασιακών, πατριωτών), τη γνωστή «δήλωση», την εποχή κατά την οποία οι νικητές τού εμφυλίου (η τότε κυβερνητική ακροδεξιά), βρήκαν ευκαιρία να «παίξουν» με ανθρώπινες ζωές, στηριγμένοι στη σαδιστική συμπεριφορά τους και στην απαίτησή τους να πάρουν την υπογραφή φυλακισμένων και εξόριστων, με αντάλλαγμα την ελευθερία τους!!! Η συγκεκριμένη ιστορία έχει γραφτεί με αίμα, επειδή πολλοί αφανείς ήρωες αρνήθηκαν να απεμπολήσουν τις ιδέες τους, με αποτέλεσμα να λιώσουν στα κελιά τους…
Ήταν τότε, που μια άρνηση υπογραφής ισοδυναμούσε με ελευθερία, υπερηφάνεια, πίστη στον αγώνα και στις πολιτικές ιδέες· εναντίωση στην εξουσία του εξουσιαστή και άλλα πολλά και συμβολικά. Πώς να ξεχάσεις την ιστορία, από τη στιγμή που στη ζωή μου γνώρισα τέτοιους ανθρώπους που πέρασαν από φωτιά και σίδερο, για ένα «πουκάμισο αδειανό για μιαν Ελένη» ή αν προτιμάτε για μια υπογραφή· αρνούμενοι να αφήσουν το συγκεκριμένο ί χ ν ο ς στην προσωπική τους ιστορία και να χάσουν την αξιοπρέπειά τους.
Αν το αναφέρω εδώ είναι γιατί η ίδια η θεματολογία με οδηγεί στους δρόμους της θύμησης αυτού του τμήματος της πρόσφατης ιστορίας τής πατρίδας μας. Ναι, υπάρχουν υπογραφές και υπογραφές, σε ό,τι αφορά την βαρύτητά τους, σε διεθνείς συμφωνίες (Γιάλτας, Βάρκιζας, Ζυρίχης, Πρεσπών, Καϊρου κλπ), σε διακομματικές, εργασιακές, συνδικαλιστικές κ.ά. Συχνά, τα επαγγελματικά σωματεία μάς ζητούν να υπογράψουμε πολλά από τα διαδικτυακά ψηφίσματα, που δημοσιοποιούνται αυτή την επικίνδυνη και δυσάρεστη εποχή τού εγκλεισμού και της ανεργίας, ώστε να τονιστούν τα αδιέξοδα και η δυσκολία των εργαζομένων, ώστε να εστιαστεί το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης και της κυβέρνησης στο θέμα.
Δεν μπορώ να γνωρίζω πόσο αποτελεσματική είναι πλέον αυτή η ενέργεια· δηλαδή αμφιβάλλω αν το θέμα που προκύπτει ως αφορμή, αιτία και ανάγκη συγκέντρωσης υπογραφών, θα έχει επίδραση στο ευρύτερο κοινό των αναγνωστών.
Σε μια εποχή, κατά την οποία τα αιτήματα και οι παντός είδους διαμαρτυρίες συσσωρεύονται κάθε λεπτό-ώρα-ημέρα, δημιουργώντας έναν όγκο αναγκών που ζητούν λύση, αλλά συγχρόνως δυσκολεύει την άμεση και πολλές φορές μακροχρόνια λύση τους. Όταν η προσοχή της κοινωνίας είναι στραμμένη στην πανδημία και όχι μόνο.
Για παράδειγμα, οι υπογραφές μας για την σωτηρία του Αμαζονίου, από την εγκληματική αποψίλωση της ληστρικής παρέμβασης Μπολσονάρου, ή εκείνες για το οικοσύστημα και την προστασία του κλίματος των βορείων περιοχών του Πλανήτη, ή για την αποπυρηνικοποίηση των χωρών που επιζητούν ακόμα περισσότερη ισχύ, έχουν λογικά την ανάγκη μιας γενικότερης κατακραυγής και αυτή μπορεί να μετατρέπεται σε υπογραφή.
Σε υπογραφή μπορεί να μετατρέπεται και η ανάγκη συσπείρωσης γύρω από την έκκληση των μουσικών, ηθοποιών, καλλιτεχνών, για βοήθεια και στήριξη από την πολιτεία, όταν δεν εισακούγονται τα αιτήματά τους που έχουν γραφτεί και ειπωθεί τόσα πολλά από την αρχή της καραντίνας…
Εκεί που υπάρχει ανάγκη προβολής και μαζικής παρουσίας, οι υπογραφές λειτουργούν ακόμα θετικά· είναι βεβαίως ένα παλιός τρόπος έκφρασης, ωστόσο, εξακολουθεί να είναι και ο πιο πειστικός, στην εποχή που οι υπογραφές, κυρίως εκείνες σε μορφή liκe του διαδικτύου, έχουν γίνει μια εύκολη και κάποιες φορές ανεύθυνη καθημερινή συνήθεια συναίνεσης, όπως και έκφραση για κάθε τι που είναι ανώφελο και επιδερμικό…
Η εποχή μας είναι όντως περίεργη: Από τη φυγή του απίστευτου σαλτιμπάγκου Τραμπ, την ελπίδα Μπάϊντεν για καλύτερη Αμερική, την πανδημία που… θριαμβεύει, τον εγκλεισμό μας που «καλά κρατεί», τον Δάσκαλο Μπαμπινιώτη που υπερασπίζεται και πάλι την ελληνική γλώσσα από την σαρωτική γλωσσική παγκοσμιοποίηση, έως την απίστευτη δοκιμασία τής πτώχευσης των μουσικών-καλλιτεχνών, τις Τέχνες που… σέρνουν το ένδυμά τους ανάμεσα στις συμπληγάδες των καιρών, τις κοινωνικές ομάδες που πλήττονται να διεκδικούν την επιβίωσή τους και να προβάλλουν την ανάγκη για συμπαράσταση και υπογραφές…
Ναι, είναι μια παράξενη εποχή που δυσκολεύομαι να την ερμηνεύσω. Να σας ομολογήσω όμως πως εκεί, στο βάθος, η ελπίδα για έναν καλύτερο κόσμο, θέλω να έχει και την δική μου υπογραφή…
* Ο Νότης Μαυρουδής είναι κιθαριστής – συνθέτης
