Μανώλης Χριστοδουλάκης*: Απέναντι στο «τέρας»

Την εβδομάδα που μας πέρασε, ζήσαμε όλοι τον παλμό των αμερικανικών εκλογών. Αναλύσεις, ερμηνείες, προγνώσεις που πέτυχαν και άλλες που απέτυχαν. Ένα αμφίρροπο ντέρμπι σε ένα αμφισβητούμενο για την αντιπροσωπευτικότητα του εκλογικό σύστημα, και πλέον, πολλές αναγνώσεις για το μετά. Τόσο εντός, όσο και εκτός των Η.Π.Α.
Αντί να προσθέσω απλά τη δική μου, προτιμώ να γυρίσω ένα χρόνο πίσω. Όταν η μάχη για το χρίσμα των Δημοκρατικών, είχε έναν κοινό παρονομαστή. Ότι όποιος και να βγει θα χάσει σίγουρα από τον Trump. Τόσο ο «γερασμένος» και φθαρμένος από την πολυετή του πολιτική παρουσία Biden, όσο και ο «διαφορετικός», στα όρια του περιθωριακού για τα αμερικανικά δεδομένα, Sanders, ως οι δύο, τότε, επικρατέστεροι.
Τι μεσολάβησε από τότε μέχρι σήμερα; Μα φυσικά, η πανδημία του κορονοϊού. Μία υγειονομική κρίση που διαπέρασε σαν ηλεκτρικό ρεύμα όλον τον πλανήτη. Συνέτριψε οικονομικά και κοινωνικά συστήματα, αμφισβήτησε τις ισορροπίες των ατομικών ελευθεριών έναντι της δημόσιας υγείας, επέδρασε ως καθοριστικός επιταχυντής στις ιδεολογικές συγκρούσεις για το ρόλο του κράτους, την τεχνολογία, την εργασία, αλλά και την ατομική ευθύνη, τη συλλογικότητα. Και φυσικά, όρισε μία νέα διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στο τέρας του λαϊκισμού και τον πολιτικό πραγματισμό, που ίσως λειτούργησε καταλυτικά στην ανατροπή πολιτικών συσχετισμών. Έμπρακτη απόδειξη οι Η.Π.Α., όπου ο φόβος του θανάτου κατάφερε, τελικά, να κάνει το τέρας τρωτό.
Τέρας που το ζήσαμε και στην Ελλάδα, και τουλάχιστον στην κρίση, φάνταζε και εδώ ανίκητο. Όμως, στη νέα αυτή διαχωριστική γραμμή που όρισε η ίδια η αμφισβήτηση της ανθρώπινης ζωής, αναδείχθηκαν νέα κοινωνικά φίλτρα και πολιτικά κριτήρια. Η αξία της αποτελεσματικότητας έναντι της επικοινωνιακής διαχείρισης αλλά και της στείρας συνθηματολογίας. Η παραγωγή πολιτικού λόγου και περιεχομένου ως στοιχείο δημοκρατικής αμφισβήτησης, αλλά και ως αντιπολιτευτικό αντίβαρο στην ανικανότητα και έλλειψη σχεδιασμού. Η συνέπεια, η εμπειρία, η ευθύνη, η επιμονή, η θεσμική λειτουργία. Η αξία αυτού του αναπαυτικού μαξιλαριού στο πολιτικό μας σύστημα που μπορούσε να γεμίσει την κοινωνία με ένα πραγματικό αίσθημα ασφάλειας. Στην υγεία, την οικονομία, την κοινωνική προστασία και συνοχή, τις εθνικές προκλήσεις. Η διαχρονική αξία της δημοκρατικής παράταξης.
Αναδείχθηκε, όμως, και επί του πολιτικού περιεχομένου, ο ρόλος του κράτους, με τον αναγκαίο συγκεντρωτισμό που το καθιστά αποτελεσματικό στις κρίσεις και προκλήσεις. Η υπεραξία των δημόσιων δομών υγείας και κοινωνικής προστασίας, μαζί με την ανάγκη για την αναγέννηση τους. Ο σύγχρονος υγιής παρεμβατισμός που θα βάλει νέα πλαίσια στην εργασία, με τις σημερινές προκλήσεις της τεχνολογίας, των ψηφιακών μέσων, του αυτοματισμού. Η θωράκιση της ανοιχτής οικονομίας και των ευκαιριών έναντι του κλειστού κρατικισμού. Ο ρόλος της συλλογικής συνείδησης έναντι του διχαστικού κοινωνικού αυτοματισμού. Η αξία του παραδείγματος δια της ηγεσίας.
Και είναι γεγονός, ότι ο πολιτικός αυτός πραγματισμός με ιδεολογικό και πολιτικό περιεχόμενο, ήταν, είναι και θα είναι ο πιο δύσκολος δρόμος μεταξύ των δυνατών. Όμως, ήταν, είναι και θα είναι, πάντα, ο μόνος ασφαλής για τη χώρα και την κοινωνία. Και για μας, ο μόνος που ξέρουμε να ακολουθούμε. Θα τον ακολουθήσουμε μέχρι το τέλος, όχι για να πείσουμε ότι είμαστε καλύτερη αντιπολίτευση από το ΣΥΡΙΖΑ, του χαρίζουμε την αυτοαπαξίωση του διαρκώς εναλλασσόμενου και συγκυριακού πολιτικού του αυτοπροσδιορισμού. Αλλά κυρίως, ότι μπορούμε να είμαστε καλύτερη κυβέρνηση από τη ΝΔ.