Δημήτρης Νικηφόρος*: Εξ αποστάσεως εκπαίδευση και οικονομικά ασθενέστεροι μαθητές

Η εισαγωγή στα σχολεία μας των εργαλείων της σύγχρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης προκάλεσε και προκαλεί ποικίλες αντιδράσεις. Υποστηρίχτηκε, για παράδειγμα, ότι «λόγω ελλείψεως των αναγκαίων πόρων» πολλοί μαθητές δεν μπορούν να μετάσχουν σε αυτήν.
Βεβαίως το Σύνταγμά μας κατοχυρώνει το δικαίωμα της δωρεάν παιδείας, «σε όλες τις βαθμίδες της, στα κρατικά εκπαιδευτήρια», όπως και την υποχρέωση του Κράτους «να ενισχύει τους σπουδαστές που […] έχουν ανάγκη από βοήθεια ή ειδική προστασία, ανάλογα με τις ικανότητές τους» (άρθ. 16, παρ. 4). Στην περίπτωση όμως της σύγχρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, ένα τέτοιο επιχείρημα και ανεδαφικό θεωρείται στις παρούσες συνθήκες και καταστροφικό θα μπορούσε να αποβεί.
Γιατί το κόστος απόκτησης των εργαλείων που απαιτεί η σύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση δεν είναι αποτρεπτικά υψηλό με αντικειμενικούς όρους, ώστε να αποκλείει τα φτωχότερα παιδιά από τα οφέλη της.  Πλην ελαχίστων οριακών εξαιρέσεων, που εύκολα θα μπορούσαν να εντοπιστούν και να χρηματοδοτηθούν από το Υπουργείο. Επιπλέον, σε πρόσφατη σχετική έρευνα¹ οι ερωτώμενοι που αναφέρουν ως αιτίες τη μη κατοχή συσκευής πρόσβασης στο διαδίκτυο ή την έλλειψη οικονομικών πόρων και την αδυναμία κάλυψης του κόστους σύνδεσης είναι μόλις το 4,4% – 4.2% του συνόλου.  Ως προς την ηλικία, τα ποσοστά των μη χρηστών μειώνονται στις μικρότερες ηλικίες, φτάνοντας στο  0,9%  σε αυτές των 15-24 που μας ενδιαφέρουν εδώ.
Από την άλλη, μια τέτοια προσέγγιση λαμβάνει αυθαίρετα ως δεδομένο ότι τα παιδιά που η οικογένειά τους αντιμετωπίζει οικονομικά προβλήματα παραμένουν τεχνολογικά αναλφάβητα, ενώ παραβλέπει ότι στη χώρα μας οι γονείς διαθέτουν και από το υστέρημά τους για τη μόρφωση των παιδιών. Έρευνα² έχει δείξει ότι, παρά τη λιτότητα και τα μνημόνια, το έτος 2014 τα ελληνικά νοικοκυριά δαπάνησαν 1 δις 630 εκ. για παιδιά Γυμνασίου – Λυκείου και 815  εκ. για παιδιά δημοτικού!
Και το σημαντικότερο, σε περιόδους διακοπής λειτουργίας των σχολείων λόγω απρόβλεπτων γεγονότων το φροντιστήριο στις διάφορες μορφές του – που φυσικά  δεν παρέχεται δωρεάν ούτε γι’ αυτούς που στερούνται «των αναγκαίων πόρων» – θεωρείται ότι αποτελεί μονόδρομο για όλους τους μαθητές. Γενικότερα, όταν το δημόσιο σχολείο δεν λειτουργεί ή υπολειτουργεί (υποστελέχωση ή μη έγκαιρη στελέχωση των σχολείων, μεγάλες απεργίες εκπαιδευτικών, καταλήψεις δημόσιων διδακτηρίων κ.ά.) τα φροντιστήρια κάνουν «χρυσές δουλειές».
Κοντολογίς, είναι βέβαιο ότι τα εργαλεία της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ήρθαν και στη χώρα μας για να μείνουν. Όχι για να λειτουργήσουν ως μέσο αποκλεισμού των μη εχόντων ούτε φυσικά για να υποκαταστήσουν τη δια ζώσης διδασκαλία. Και αυτό το γνωρίζει πολύ καλά η συντριπτική πλειοψηφία των εκπαιδευτικών, που στην πρώτη φάση της πανδημίας έστησαν και εφάρμοσαν – κυριολεκτικά εκ του μηδενός – την εξ αποστάσεως εκπαίδευση στη χώρα μας, αποδεικνύοντας έτσι στην πράξη ότι δεν διέπονται από συντεχνιακή αντίληψη ούτε προτάσσουν το προσωπικό τους βόλεμα, όπως θέλουν να πιστεύουν κάποιοι.

1. ¹ Έρευνα ΕΚΚΕ: World Internet Project (WIP) Greece. Το Διαδίκτυο στην Ελλάδα. Ελληνική Oμάδα       World  Internet Project (WIP), Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ) (2020)
2. ² Έρευνα του Κέντρου Ανάπτυξης Εκπαιδευτικής Πολιτικής ( ΚΑΝΕΠ ) της ΓΣΕΕ  (2014)

* Ο Δημήτρης Β. Νικηφόρος είναι Φιλόλογος & πρώην αιρετός στο ΚΥΣΔΕ

Προηγούμενα άρθρα

1. Δημήτρης Νικηφόρος*: Αξιοκρατικές επιλογές ή … πάμε σαν άλλοτε;
2. Δημήτρης Β. Νικηφόρος*: Ας μιλήσουμε επιτέλους ειλικρινά για τα στελέχη της εκπαίδευσης
3. Δημήτρης Β. Νικηφόρος*: Εκπαιδευτικός Εμπιστοσύνης – Άλλη μια πομφόλυγα του Υπουργείου Παιδείας