Νίκος Τσούλιας*: Πρόταση διαλόγου για το ΕΘΝΙΚΟ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΟ

α. Μόνιμη λύση για το Λύκειο και για την εκπαίδευση είναι το Εθνικό Απολυτήριο!
Θέτουμε έναν απλό προβληματισμό. Γιατί αλλάζουμε διαρκώς το σύστημα πρόσβασης; Και μάλιστα συμβαίνει και τούτο. Οι επαναλαμβανόμενες αλλαγές δεν σταθεροποιούνται και γι’ αυτό καταρρέουν.
Όλα τα συστήματα πρόσβασης εδώ και μισόν αιώνα μπορούν να προσδιοριστούν συλλήβδην με μια απλή πρόταση – εξαιρουμένου του συστήματος του Ν. 2525/1997. «Η εισαγωγή των μαθητών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση γίνεται με 4 ή 5 πανελλαδικώς εξεταζόμενα μαθήματα, με μικρή ή όχι συμμετοχή του απολυτηρίου του λυκείου».
Αν λοιπόν δοκιμάσαμε όλες τις παραλλαγές του ίδιου μοντέλου που η ίδια η πραγματικότητα τις απορρίπτει πολύ σύντομα, γιατί να μην ανοίξουμε το δρόμο για το Εθνικό Απολυτήριο (Ε.Α.); Γιατί να μην διαμορφώσουμε ένα απολυτήριο απόλυτα έγκυρο; Αυτό δεν  συνεργεί στην ενίσχυση των νέων μας με ισχυρά μορφωτικά εφόδια;  

β. Το Ε.Α. θα είναι καρπός μιας εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης
 Το Ε.Α. δεν διαμορφώνεται διαμορφώνοντας το Ε.Α. αυτό καθ’ εαυτό (κατά το γνωστό σχήμα «το σχολείο δεν αλλάζει αλλάζοντας το σχολείο»).
Για να σχεδιαστεί και να εφαρμοστεί το Ε.Α. χρειάζονται:

1. ώσμωση της εκπαίδευσης με τις γενικότερες κοινωνικές, οικονομικές, πολιτισμικές αλλαγές,
2. συνολική προοδευτική μεταρρύθμιση στο εκπαιδευτικό μας σύστημα,
3. επαναπροσδιορισμός της έννοιας της γενικής παιδείας και της επαγγελματικής εκπαίδευσης,
4. εισαγωγή της εκπαίδευσης στην ψηφιακή εποχή,
5. ανανέωση των αναλυτικών προγραμμάτων και των σχολικών βιβλίων,
6. ενίσχυση του παιδαγωγικού και πολιτιστικού ρόλου του σχολείου,
7. ανανέωση των διδακτικών και παιδαγωγικών μεθόδων,
8. μετατόπιση του σημερινού μονοσήμαντου σχήματος της μετάδοσης γνώσεων στο τρίπολο: γνώσεις – δεξιότητες – στάσεις,  συμπεριφορές, αξίες,
9. αντιμετώπιση του υψηλού ποσοστού λειτουργικού αναλφαβητισμού,
10. διαρκής επιμόρφωση των εκπαιδευτικών.

Ένα ανανεωμένο περιεχόμενο του σχολείου μπορεί να είναι η καθοδηγητική αρχή για το Ε.Α.  Ουσιαστικά μιλάμε για αλλαγή «εκπαιδευτικού παραδείγματος».
Βασικός στόχος μας είναι να ενισχυθεί ο μορφωτικός χαρακτήρας του λυκείου και η αυτοδύναμη εκπαιδευτική του πρόταση. Η αυτονομία του λυκείου έγκειται, με βάση τη διεθνή βιβλιογραφία, στο εξής σημείο: να δίνει επαρκή εφόδια στους νέους για μια δημιουργική κοινωνική και επαγγελματική εξέλιξη.

γ. Η πρότασή μας
Η διαμόρφωση του Ε.Α. συνδέεται με:

1. έναν αξιόπιστο τίτλο σπουδών που θα έχει αντικειμενικά διασφαλισμένη φερεγγυότητα σε μια καθολική χρήση του,
2. τη δυνατότητα αξιοποίησής του για την εισαγωγή των μαθητών στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση, ανάλογα με τις επιλογές των ΑΕΙ και των ΤΕΙ,
3. το οριστικό και μόνιμο τέλος στην προκλητικά συνεχιζόμενη και χωρίς ουσία εκπαιδευτική πολιτική των διαρκών παραλλαγών του ίδιου αλλά και ασταθούς συστήματος πρόσβασης και
4. τη μετατόπιση της εκπαιδευτικής πολιτικής στην αναζήτηση του καινούργιου, στην έρευνα, στην καινοτομία και όχι στα παλιά και στα φθαρμένα.

Έχουμε καλλιεργήσει τη σχετική πρότασή μας αρκετά χρόνια. Προτείνουμε:
«α) Τριετές Λύκειο  το οποίο παρέχει Ε.Α., με χρήση της Τράπεζας Θεμάτων και το οποίο αποτελεί προϋπόθεση εισαγωγής για τα Ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Η  θέσπιση του Ε.Α. και αναμόρφωση των προγραμμάτων σπουδών αποτελούν ουσιαστική ποιοτική ενίσχυση του Λυκείου (Γενικού – Επαγγελματικού) και καταπολεμούν την φροντιστηριοποίηση της εκπαίδευσης.
β) Καθιέρωση Ε.Α. και στη Δευτεροβάθμια Επαγγελματική Εκπαίδευση.
γ) Καθιέρωση συγκεκριμένου ποσοστού (10%) για τους μαθητές των ΕΠΑ.Λ., για την εισαγωγή τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και χωρίς να εξαιρούνται του ποσοστού αυτού  οι σχολές Ενόπλων Δυνάμεων και Σωμάτων Ασφαλείας».

Το Ε.Α. θα διαμορφώνεται με εθνικού επιπέδου εξετάσεις στα μαθήματα της Γ΄ τάξης, αφού πρώτα:

1. επαναπροσδιοριστούν και μειωθούν τα γνωστικά αντικείμενα με μορφή συμπερίληψης / ενοποίησης,
2. ενισχυθούν η όλη ποιότητα της διδασκαλίας και της παιδαγωγικής και η κριτική σκέψη και όχι μόνο η απομνημόνευση,
3. ανανεωθεί η μετωπική διδασκαλία με τη γενικευμένη χρήση εργαστηρίων, βιβλιοθηκών, νέων τεχνολογιών και ψηφιακών εργαλείων,
4. γίνει οριακή απομείωση του βαθμού εμβάθυνσης των μαθημάτων και της δυσκολίας των θεμάτων,  
5. τεθούν οι βάσεις για να αντιμετωπιστεί το μείζον πρόβλημα του λειτουργικού αναλφαβητισμού,
6. αναπτυχθεί σύστημα αντισταθμιστικής εκπαιδευτικής πολιτικής για την άμβλυνση των ανισοτήτων
7. γίνει σταδιακή χρησιμοποίηση της Τράπεζας Θεμάτων.

Μόνο ένα τέτοιο απολυτήριο θα είναι αξιόπιστο, θα είναι γενικής χρήσης για την επαγγελματική σταδιοδρομία του/της μαθητή /μαθήτριας, για τη συνέχιση των σπουδών, για σπουδές στο εξωτερικό κλπ.
Προφανώς θα παρέχεται η δυνατότητα για επανεξέταση όσων δεν το αποκτούν σε πρώτη φάση.
Όσο αφορά τον τρόπο σύνδεσης του Ε.Α. με το σύστημα πρόσβασης, κάθε Σχολή ή Τμήμα θα λαμβάνουν υπόψη για την εισαγωγή των μαθητών ένα υποσύνολο των γνωστικών αντικειμένων του Ε.Α., θα προσμετρούν εκείνα τα μαθήματα και με τους συντελεστές που κρίνουν με βάση το περιεχόμενο των σπουδών τους.  
Η διαμόρφωση του Ε.Α. θέλει προοδευτική σύλληψη της εκπαίδευσης. Απαιτεί ένα νέο «παράδειγμα» που θα στηρίζεται στην ισχυρή μόρφωση και στην ουμανιστική παιδεία, στην παιδαγωγική και πολιτιστική σύλληψη του σχολείου, στις νέες τεχνολογίες και στον ψηφιόκοσμο, στον αναβαθμισμένο ρόλο των εκπαιδευτικών!  
Είναι δύσκολη διεργασία, γιατί γεννάει το καινούργιο, το «αύριο» που δεν μοιάζει με το χθες. Σε έναν κόσμο που αλλάζει δραματικά, δεν μπορεί η εκπαίδευσή μας να ασχολείται διαρκώς με τα αδιέξοδα ενός παρηκμασμένου εξεταστικού συστήματος. Το Ε.Α. θέλει πολιτική τόλμη και κοινωνική δυναμική, δημιουργικές δυνάμεις και μορφωτικό μεταρρυθμιστικό ρεύμα.

Υ.Γ.

1. Μπορεί η Ν.Δ. να έχει μεταρρυθμιστική εκπαιδευτική πολιτική, όταν κυριαρχείται από το νεοφιλελευθερισμό και τον αναχρονισμό;
2. Μπορεί ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. να αναδείξει το Εθνικό Απολυτήριο, όταν διατρέχεται από λαϊκισμό και αριστερισμό;

Το άρθρο αυτό είναι το τελευταίο μιας σχετικής «τριλογίας». Τα άλλα δύο είναι:

• Ποια είναι τα πραγματικά προβλήματα των Πανελλαδικών εξετάσεων;
• Προτάσεις για την εκλογίκευση των Πανελλαδικών εξετάσεων

* Ο Νίκος Τσούλιας, πρώην πρόεδρος της Ομοσπονδίας Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης (ΟΛΜΕ) και νυν Γραμματέας του Τομέα Παιδείας του Κινήματος Αλλαγής

Πατήστε εδώ και δείτε τα 67 προηγούμενα άρθρα του Νίκου Τσούλια