Νότης Μαυρουδής: Μαυρίλες…

Παίρνω αφορμή την πολιτική αντιπαράθεση για τη φωτιά που ξέσπασε στις Μυκήνες στις 30/8, και η οποία πέρασε μέσα και έξω από τον αρχαιολογικό χώρο της μυκηναϊκής ακρόπολης, με την υπουργό να δηλώνει πως δεν προκλήθηκε καμία ζημιά και την αντιπολίτευση να καταγγέλλει, όχι αβάσιμα, πως η υπουργός προσπαθεί να αποποιηθεί κάθε ευθύνη, για την απουσία προστασίας των αρχαιολογικών χώρων όπως απεδείχθη. Στη συνέχεια «μίλησαν» οι εκατέρωθεν ανταλλαγές φωτογραφιών με τις μαυρίλες από τις φωτιές, σε εδάφη και αρχαιολογικούς χώρους…
Θα κρατήσω την κομβική λέξη π ρ ο σ τ α σ ί α διότι εδώ είναι το θέμα μας.
Ας μην ασχοληθώ κι εγώ με το ιδιαίτερα δυσάρεστο συμβάν τής πυρκαγιάς· όμως θα ήθελα να συγκρατήσω την ουσία τού θέματος που ξεπρόβαλε με αφορμή τη φωτιά, την κάπνα και τις μαυρίλες· για τον κίνδυνο καταστροφής, που ελλόχευε στην περιοχή και στους παρακείμενους αρχαιολογικούς χώρους.
Στην πραγματικότητα, είναι οπωσδήποτε αναγκαία και σημαντική η πρόληψη και προστασία των αρχαιολογικών χώρων, οι οποίοι, προς πείσμα των λωτοφάγων καιρών και των επιφανειακών καταστάσεων, διατηρούν την αίγλη, τη γοητεία και τη μακρόχρονη ιστορία τους, μέσω τής διάσωσης της μνήμης· τη σημαίνουσα, αγέρωχη, αν και σιωπηλή, παρουσία τους. Είναι πάντα εκεί, να θυμίζουν και να διδάσκουν!
Ορθώνοντας το αρχαϊκό ανάστημά τους, ζητούν βεβαίως την προσοχή και τον σεβασμό των γενεών. Οι τελευταίες, δηλαδή εμείς, έχουμε μόνο μια επιλογή και καθήκον: να φροντίζουμε την ύπαρξη και την ασφάλεια των κτισμάτων, των ναών, των βωμών, των τελετών, των θυσιαστηρίων τής αρχαίας πίστης, αλλά και κάθε άλλου στοιχείου που αξίζει να διατηρείται και να φυλάσσεται ως κόρη οφθαλμού, διότι το εύρος της μνήμης και η διατήρησή της είναι ένα από τα στοιχεία που μας ξεχωρίζει από τα ζώα!. Είναι από τα στοιχεία που μας θωρακίζει με πατριωτισμό και εθνική συνείδηση, μια που διασώζοντας ό,τι πολυτιμότερο έχει υπάρξει μέσα στον χρόνο, ως έργο τέχνης και σκέψης, αποφεύγουμε την προοπτική να μας σκεπάσει η σκληρή λησμονιά…
Ας αφήσουμε λοιπόν κατά μέρος τις αντιπαραθέσεις για τη συγκεκριμένη πυρκαγιά, και ας πάμε (επαναλαμβάνω) στην ουσία, που δεν είναι άλλη από την προστασία τού διαχρονικού Πολιτισμού· δηλαδή τον σεβασμό στον παρελθόντα και παρόντα χρόνο, που δημιουργούν διαχρονικής αξίας παραγωγή πολιτισμού και φυσικά μνήμης· μνημεία, συγγράμματα, κειμήλια, γραφές, μύθοι, λογοτεχνία, ποίηση, κατασκευαστικά εργαλεία παλαιότερων εποχών, όργανα, μουσική, απομεινάρια αρχαίων πολιτισμών και έργων παραστατικών τεχνών κλπ. Να αντιληφθούμε πως τα έργα τέχνης, που νικούν τον χρόνο και επιβιώνουν μέχρι τις ημέρες μας, είναι κοινό κτήμα όλων μας.
Αυτονόητο; Όχι βέβαια. Παρατηρούμε πως στις σύγχρονες εμπόλεμες περιοχές (Αφγανιστάν-Ιράκ-Συρία) εκτός των ανθρώπινων ψυχών, καταστράφηκαν και ισοπεδώθηκαν πανάρχαιες πόλεις, μνημεία και αγάλματα. Χάθηκε μέρος τής παγκόσμιας πολιτιστικής μας μνήμης! Η πολεμική τυφλότητα και η εκδικητική σχιζοφρένεια του φανατισμού, δεν… συγκινείται μπροστά σε μνημεία και παλαιούς πολιτισμούς. Σαρώνει τα πάντα, μέσα από τη βάρβαρη συμπεριφορά ηλιθίων καταστροφέων κάθε πνευματικής κληρονομιάς. Αυτή είναι η πραγματική μ α υ ρ ί λ α…
Σε εμάς εδώ, ευτυχώς, δεν θα συναντήσει κανείς τέτοια επίπεδα αγυρτείας, αλλά, επειδή έχω δώσει πολλές συναυλίες σε αρχαία θέατρα και αρχαιολογικούς χώρους, σας πληροφορώ πως ήταν πολλές φορές εκείνες που έπαιρνα κι εγώ τη σκούπα, για να καθαριστούν οι κερκίδες στο κοίλον και ο χώρος τής ορχήστρας, από πεταμένα άδεια κουτάκια, νάιλον σακουλίτσες, πατατάκια, γόπες τσιγάρων και άλλα ανθρώπινα… ίχνη!
Ετούτο σημαίνει πως, στις περισσότερες των περιπτώσεων, οι συμπεριφορές σύγχρονων συμπολιτών μας, μας απογοητεύουν…
Ας αφήσουμε όμως το βλέμμα να απλωθεί και πέρα από τον αρχαίο πολιτισμό κι ας δούμε το σύγχρονο καλλιτεχνικό «διακύβευμα», τον κίνδυνο που αντιμετωπίζουν οι σημερινές τέχνες. Θα το πούμε πολλές φορές πως, η παγκόσμια επιδημία του κορονοϊού, έχει σχεδόν εξαφανίσει το κοινό και επομένως τις σύγχρονες τέχνες: θεατρικές παραστάσεις, συναυλίες, διαλέξεις, παρουσιάσεις βιβλίων, δίσκων, εκθέσεις, φιλολογικές βραδιές, εικαστικές τέχνες, μια αδιάκοπη προσπάθεια επαφής των ανθρώπων της τέχνης με το κοινό (το οποίο είναι απαραίτητος αποδέκτης και παράγοντας ζύμωσης), ακυρώνεται για λόγους προσέλευσης, αποστάσεων και άλλων λεπτομερειών, οι οποίες επιβάλλονται από τις υγειονομικές υπηρεσίες που έχουν τον πρώτο λόγο στη σημερινή εποχή.
Όλα έχουν μετατραπεί σε γρίφο που πρέπει να λυθεί. Θεωρώ πως ίσως θα μπορούσαν οι αρμόδιοι να βρουν λύσεις για μια λογικότερη διευθέτηση-τακτοποίηση του προβλήματος της προσεκτικής προσέλευσης των θεατών, όπως εκείνων των επιβατών των μέσων συγκοινωνίας, κλπ. Η καλή πρόθεση για επίδομα 800 ευρώ δεν λύνει το πρόβλημα.
Την ίδια ώρα, οι τέχνες ασφυκτιούν κάτω από δυσβάσταχτες-αψυχολόγητες φορολογικές επιβαρύνσεις, που επιβάλλονται και οι οποίες δυσκολεύουν αφάνταστα όποιον τηρεί όλα τα νόμιμα μέτρα και όχι τις υπόγειες «διαδικασίες» τού μαύρου χρήματος… Όταν σχεδόν το 93% των καλλιτεχνών είναι άνεργοι, αντιλαμβάνεστε το μέγεθος του προβλήματος. Η μαυρίλα είναι κι εδώ παρούσα, με άλλη μορφή…
Ο χώρος των κειμένων μου δεν επιτρέπει μεγάλης έκτασης σχολιάκια, αλλά όλοι αντιλαμβανόμαστε πως η μαυρίλα δεν αφορά μόνο το χ ρ ώ μ α αλλά, κυρίως, το  κ λ ί μ α, το οποίο επικρατεί στο σύνολο των ανθρώπων των τεχνών και του πνεύματος. Η εποχή μας, εποχή του Covid-19, είναι αντικειμενικά δύσκολη. Αποστάσεις, μάσκες, αντισηπτικά κ.ά. είναι εμπόδια αυτονόητα, για τη συγκέντρωση θεατών και ακροατών, αλλά παράλληλα, η προσπάθεια να βρεθούν λύσεις για την καθημερινή δημιουργική παρουσία τού πολιτισμού και των ανθρώπων του στην κοινωνία, είναι ισχυρός παράγοντας συναισθηματικής επιβίωσης για όλους μας· μια πνευματική και ψυχολογική ανάταση, η οποία ίσως μας βγάλει από τη μαυρίλα τής απομόνωσης και της κάποιας θλίψης, εάν επικοινωνήσουμε δια ζώσης με τους καλλιτέχνες και τους ανθρώπους του πνεύματος…

* Ο Νότης Μαυρουδής είναι κιθαριστής – συνθέτης

Δείτε τα 209 προηγούμενα άρθρα του Νότη Μαυρουδή