Τα αποτελέσματα των πανελλαδικών εξετάσεων αν μελετηθούν συστηματικά, μπορούν να συνεργήσουν στη διακρίβωση των προβλημάτων της εκπαίδευσης και κατά συνέπεια στη λήψη των απαραίτητων μέτρων.
Τα πιο βασικά στοιχεία για τη μελέτη μας προφανώς είναι οι εκπαιδευτικοί στόχοι, το περιεχόμενο του σχολείου, οι παιδαγωγικές μέθοδοι, η λειτουργία της διδασκαλίας και η δράση των εκπαιδευτικών. Σε γενικές γραμμές εδώ απλά σημειώνουμε ότι τα στοιχεία αυτά παραμένουν στάσιμα και παραδοσιακά, αφού επί της ουσίας δεν έχει γίνει καμιά μεταρρυθμιστική παρέμβαση τα τελευταία 20 χρόνια – από τα σχολικά βιβλία μέχρι την (μη) επιμόρφωση των εκπαιδευτικών. Το σχολείο «εξελίσσεται» μόνο του! Η πολιτεία απούσα εκτός από κάποιες οριακές περιπτώσεις. Οι γενικές προτάσεις μου, πριν την παρουσίαση του πυρήνα της βασικής πρότασής μου, επί των πανελλαδικών εξετάσεων είναι οι εξής.
- Είναι αναγκαίος ο επαναπροσδιορισμός τόσο της Γενικής Παιδείας στο σύνολό της όσο και της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης. Η διελκυστίνδα περί των πανελλαδικώς εξεταζόμενων μαθημάτων – και μάλιστα με ιδεολογικό περιεχόμενο από τη δεξιά και από την αριστερά (!) – καταδεικνύει φοβερό εκπαιδευτικό έλλειμμα. Απαιτείται εκσυγχρονισμός και εκδημοκρατισμός της εκπαίδευσης.
Εκσυγχρονισμός δεν σημαίνει φυσικά μόνο εισαγωγή των νέων τεχνολογιών και καινοτομιών αλλά και επίλυση των χρόνιων εκκρεμοτήτων. Η ποιότητα της εκπαίδευσης είναι το πιο σύνθετο πρόβλημα και απαιτεί συνεχείς έρευνες – κάτι που η πολιτεία δεν το κάνει σχεδόν ποτέ! Η πανδημία κατέδειξε την υστέρηση του σχολείου στην ψηφιακή εποχή. Οι σχετικές υποδομές είναι αυτές του 2010 και δυστυχώς δεν υπάρχει από την κυβέρνηση της Ν.Δ. τίποτα το καινούργιο. - Οι μαθησιακοί στόχοι του Γενικού Λυκείου είναι ιδιαίτερα υψηλοί. Υπάρχουν πολλές επιστημονικές εξειδικεύσεις και εμβαθύνσεις πολύ πέραν των απαιτήσεων της γενικής παιδείας. Μια απλή σύγκριση των βιβλίων των θετικών επιστημών Ελλάδας και Αγγλίας, για παράδειγμα, θα μας πείσει. Απαιτείται λοιπόν εκλογίκευση αυτού του πεδίου.
- Οι κοινωνικές ανισότητες είναι η μεγάλη εξωγενής αιτία που πλήττει τη μάθηση. Ιδιαίτερα σήμερα με την κρίση η έντασή τους έχει φτάσει σε πρωτόγνωρα επίπεδα. Ακόμα και οι παραδοσιακές στηρικτικές λειτουργίες, που είχαν εισαχθεί από τη δεκαετία του 1980 για την άμβλυνση των ανισοτήτων, έχουν ουσιαστικά εγκαταλειφθεί. Οι «ίσες ευκαιρίες» φυσικά ποτέ δεν μπορούν να εξασφαλιστούν, αλλά τα τελευταία χρόνια φαντάζουν ως διαρκώς απομακρυνόμενη θεωρητική εξαγγελία. Το ζήτημα των ανισοτήτων – μέγιστο εκπαιδευτικό, παιδαγωγικό, κοινωνικό, πολιτικό πρόβλημα – πλήττει και την ίδια την ηθική της Παιδαγωγικής.
Οι ανισότητες – και όχι μόνο αυτές – έχουν διογκώσει το φαινόμενο του λειτουργικού αναλφαβητισμού. Η υπόθεση αυτή ξεκινά από τις πρώτες τάξεις του Δημοτικού και μεγεθύνεται προς το τέλος του λυκείου. Υπολογίζεται πρόχειρα ότι αφορά το 20% περίπου των μαθητών μας. Προτείνεται επομένως ένα σχέδιο ολοκληρωμένης αντισταθμιστικής εκπαίδευσης σ’ όλους τους σχολικούς θεσμούς εξ αρχής ως πρώτιστη εκπαιδευτική και κοινωνική ανάγκη. - Προτείνεται εκλογίκευση της πανεπιστημιακής ζήτησης αλλά δεν μπορεί να γίνει με τεχνητούς τρόπους. Εδώ απαιτούνται:
- Η ανάπτυξη της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης με βασικό στόχο την επαγγελματική εξέλιξη των νέων και ως επιμέρους στόχο την εξέλιξή τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
- Η προαγωγή του Επαγγελματικού Προσανατολισμού, ο οποίος βρίσκεται σε υποβαθμισμένη λειτουργία. Φυσικά, η ανεργία και η εργασιακή και επαγγελματική αβεβαιότητα λειτουργούν ως σταθερές παράμετρες για το μέλλον των νέων, οι οποίοι προοικονομούν το μέλλον τους από τα μαθητικά θρανία. Εδώ ενυπάρχει και η γνωστή «επιταγή» των εποχών μας: όσα περισσότερα μορφωτικά προσόντα έχεις τόσο περισσότερες δυνατότητες έχεις στην επαγγελματική εξέλιξη. Και βέβαια συνυπάρχει και η αυταξία της μόρφωσης.
Αυτές είναι οι επιμέρους προτάσεις. Αλλά για να λυθεί μόνιμα και οριστικά το σύστημα πρόσβασης – και να μην αλλάζει κάθε τόσο ενώ παραμένει κατ’ ουσία ίδιο και απαράλλαχτο – και με δεδομένο ότι δεν μπορεί να μεταφερθεί στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση, μια λύση υπάρχει που είναι και κρατούσα στην Ευρώπη. Η διαμόρφωση Εθνικού Απολυτηρίου, την οποία προτείνει το Κίνημα Αλλαγής. Μόνο σε μια τέτοια προοπτική θα ασχοληθούμε με την ουσία της εκπαίδευσης και τις μεγάλες προκλήσεις των εποχών μας. Αλλιώς κάθε χρόνο τα ίδια και τα ίδια…
Αλλά για να διαμορφωθεί Εθνικό Απολυτήριο προϋποθέτει πρόταση εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης, που φυσικά δεν μπορεί να έχει η κυβέρνηση της Ν.Δ. με το γνωστό πολιτικό μίγμα της, του συντηρητισμού και του νεοφιλελευθερισμού. Άλλωστε την αδυναμία της την κατέδειξε η ίδια. Εξαφάνισε την πρότασή της για …Εθνικό Απολυτήριο από τον κυβερνητικό εκπαιδευτικό σχεδιασμό της, που είχε δημαγωγικά στο προεκλογικό της πρόγραμμα.
Κάτι αντίστοιχο αρνητικό όσον αφορά την ιδέα του Εθνικού Απολυτηρίου εκφράζει και ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. Η κυβερνητική του πρόταση επί του θέματός μας υλοποιήθηκε σύμφωνα με τη βασική ιδεολογία του, τον λαϊκισμό. Ποια ήταν η πρότασή του: «Πάρτε όλοι απολυτήρια λυκείου με απλές εξετάσεις. Εισαχθείτε ελεύθερα όσοι θέλετε στα πανεπιστήμια»!
Υ.Γ. Το παρόν άρθρο είναι συνέχεια του άρθρου: «Ποια είναι τα πραγματικά προβλήματα των Πανελλαδικών εξετάσεων;»!
Η ολοκληρωμένη πρότασή μου για το Εθνικό Απολυτήριο σε επόμενο άρθρο.
* Ο Νίκος Τσούλιας, πρώην πρόεδρος της Ομοσπονδίας Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης (ΟΛΜΕ) και νυν Γραμματέας του Τομέα Παιδείας του Κινήματος Αλλαγής
Πατήστε εδώ και δείτε τα 65 προηγούμενα άρθρα του Νίκου Τσούλια
