Der Spiegel: Αλαζονικός ηγέτης και ταραχοποιός ο Ερντογάν

Στη νέα φάση της επιθετικής εξωτερικής πολιτικής Ερντογάν αναφέρεται ανάλυση του περιοδικού Der Spiegel. Παίρνει αφορμή από την «πομπώδη» μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί και την μουσουλμανική προσευχή την ημέρα της επετείου της υπογραφής της συνθήκης της Λωζάνης, για να δείξει ο Ερντογάν ότι «η κληρονομιά του Ατατούρκ έχει ξεπεραστεί» και ότι ο ίδιος «δεν αναγνωρίζει πλέον τα υπάρχοντα σύνορα». Δεύτερη αφορμή οι προκλήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο και το Καστελόριζο, «όπου μόνο μετά την παρέμβαση Μέρκελ, σύμφωνα με ΜΜΕ, απεφεύχθη μια ένοπλη σύρραξη». Σε αυτά προστίθενται η στάση της Τουρκίας στο συριακό και το λιβυκό μέτωπο.
Η ανάλυση εστιάζει στην πρόσληψη του νέο-οθωμανισμού από τον Ερντογάν, ξεκινώντας με μια αναφορά στον θεωρητικό θεμελιωτή του, τον πρώην πρωθυπουργό, υπoυργό Εξωτερικών και σύμβουλο του Ερντογάν Αχμέτ Νταβούτογλου, ο οποίος το 2001 δημοσίευσε το βιβλίο «Στρατηγικό Βάθος», στο οποίο εξέθετε τις απόψεις του για τη νέα τουρκική εξωτερική πολιτική. «Ο Νταβούτογλου οραματίστηκε την Τουρκία στο πλαίσιο της οθωμανικής παράδοσης ως ηγέτιδα από τη Βόρεια Αφρική ως τα Βαλκάνια. Αυτή η θέση έγινε δεκτή από τον νέο τότε ισλαμιστή πρωθυπουργό Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν», αναφέρει το Spiegel, συμπληρώνοντας όμως ότι οι στενές σχέσεις των δύο ανδρών ανήκουν πλέον στο παρελθόν. «Ο Νταβούτογλου εγκατέλειψε το κυβερνών κόμμα AKP πέρυσι και ίδρυσε δικό του. Ωστόσο, το δόγμα του, ο νεο-οθωμανισμός, εφαρμόζεται σήμερα περισσότερο από ποτέ». Σε τι διαφέρει όμως το αρχικό δόγμα Νταβούτογλου από τη νέα προσέγγιση Ερντογάν;
Το Spiegel παρατηρεί: «Ο ιμπεριαλισμός του Νταβούτογλου είχε κυρίως θρησκευτικά κίνητρα. Ήθελε να καθιερώσει την Τουρκία ως ηγέτιδα των σουνιτών, έργο που απέτυχε άδοξα στα χρόνια που ακολούθησαν την Αραβική Άνοιξη. Ο Ερντογάν είναι επίσης ισλαμιστής. Αλλά αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία για τον ίδιο είναι η διεθνής παρουσία. Η ιδεολογία είναι δευτερεύουσας σημασίας. Ο τουρκικός νεο-οθωμανισμός του 2020 είναι επομένως διαφορετικός από τα πρώτα χρόνια της διακυβέρνησης του ΑΚΡ: πιο ρεαλιστικός, δεν κάνει διακρίσεις, είναι πιο απρόβλεπτος. Ο Ερντογάν κάνει ό,τι και ο Πούτιν. Πηγαίνει οπουδήποτε προκύπτει ευκαιρία: σχεδιάζει στρατιωτικές βάσεις στη Βόρεια Αφρική, χτίζει τζαμιά στα Βαλκάνια, καταλαμβάνει τμήματα της Συρίας. Η Άγκυρα εκμεταλλεύεται το κενό που δημιουργείται από την αποχώρηση των ΗΠΑ από την παγκόσμια πολιτική».
Η ανάλυση κλείνει με αναφορά στη στάση της Ευρώπης: «Ακόμη και μετά από σχεδόν δύο δεκαετίες, οι Ευρωπαίοι δεν βρήκαν τρόπο να αντιμετωπίσουν σωστά τον ταραχοποιό από την Άγκυρα. Οι στενοί οικονομικοί δεσμοί με την Τουρκία θα τους παρείχαν μέσα για να σταματήσουν τον Ερντογάν. Στην ανάγκη η ΕΕ και η γερμανική κυβέρνηση θα μπορούσαν να ασκήσουν πίεση στην Τουρκία μέσω οικονομικών κυρώσεων. Αντ ‘αυτού, παρακολουθούν τις εξελίξεις με ένα μείγμα αδυναμίας και νευρικότητας, καθώς ο Τούρκος πρόεδρος ενισχύει την επιρροή του – και συνεχίζει να αποσταθεροποιεί την περιοχή».

• Διαβάστε την ανάλυση του δημοσιογράφου Maximilian Popp γερμανικού περιοδικούDerSpiegel με τίτλο «Wer stoppt Erdoğan?» στα γερμανικά, πατώντας ΕΔΩ