Νότης Μαυρουδής: Ντεϊ, βρε γαϊδαράκο, ντέϊ…

Ίσως το θέμα μου σήμερα προκαλέσει το μειδίαμα των αναγνωστών μου, αλλά η επιλογή μου, σχεδόν εμμονικός, να συμπαραστέκομαι στους αδύναμους και περιφρονημένους, εμπεριέχει σαφώς και τα γαϊδουράκια! Μην τα ξεχνάμε, είναι εκείνα που εξυπηρετούσαν κάθε αγροτική εργασία, φορτωμένα με ποικίλα βάρη, πολλές φορές δυσανάλογα με τη δύναμή τους, για να μεταφέρουν, κάτω απ’ τον ήλιο, βροχή, παγωνιά και άλλες καιρικές συνθήκες, όσα δεν βάζει ο νους μας. Για να μην αναφέρω τους τουρίστες…
Ήταν δηλαδή ένας πραγματικός υποτακτικός, ένας δ ο ύ λ ο ς, ένας σ κ λ ά β ο ς, με όλη τη σημασία της λέξης, στο κάθε αφεντικό. Ήταν, αυτό το άδολο πλάσμα, το γαϊδούρι (όνος), ένα τετράποδο το οποίο αν θες να του ορίσεις την… ταξική του προέλευση, θα το ενέτασσες στο… sotto proletariato (υποπρολεταριάτο) δίχως καμία αμφιβολία· ένταξη που αποφάσισε ο άνθρωπος. Σκληρή δουλειά απ’ το πρωί ως το βράδυ και σε κάποιες στιγμές κούρασής του, το αφεντικό  ξυλοφόρτωνε το ζωντανό, για να συνεχίσει την εργασία, σιωπηλά και στωικά…
Γράφω σε χρόνο παρελθόντα (Ήταν), από την στιγμή κατά την οποία το είδος του συμπαθέστατου αυτού πλάσματος έχει ήδη αρχίσει να εκλείπει· τα γνωστά αίτια της τεχνολογικής εξέλιξης, με τα σύγχρονα μέσα μεταφοράς, που αντικαταστήσανε τα τετράποδα για ασφαλέστερη και γρηγορότερη εργασία. Να σημειώσουμε εδώ πως το γάλα της γαϊδούρας είναι πολύ χρήσιμο και ξεχωριστό με τα στοιχεία που έχει και το συνιστούν οι γιατροί.
Στην εποχή μας, η ύπαρξη των γαϊδουριών, στην επαρχία, έχει πάψει να είναι «χρήσιμη» και η ανάγκη υπεράσπισής του υπάρχει πλέον κυρίως για α ν θ ρ ω π ι σ τ ι κ ο ύ ς λόγους! Φαίνεται παράξενο ε;
Είμαι κι εγώ η γενιά που έζησε τα γαϊδουράκια στους δρόμους της Καλλιθέας, με περιπλανώμενους αγωγιάτες που κουβαλούσαν κάρβουνο, μαναβικά, πάγο, καθώς και άλλα προϊόντα προς πώληση. Σε μικρή ηλικία, σύχναζα σε χωριό της Φθιώτιδας με τους κάμπους να παράγουν προϊόντα και την αγροτική οικονομία να λειτουργεί. Εκεί, τότε, τα γαϊδουράκια ήταν χρήσιμα ζώα και δούλευαν ασταμάτητα· όταν διέκοπταν το κουβάλημα, τους δένανε τα πόδια (παστούρα) πετώντας τους το πιο άχρηστο φαγητό και αφήνοντάς τα για ώρες απροστάτευτα στον ήλιο και τις βροχές… Θυμάμαι πως, βλέποντάς τα, πάντα μου προκαλούσαν τρυφερότητα και ένα συναίσθημα λύπησης. Μουσούδα ήρεμη και μάτια μελαγχολικά (θεέ μου τι μελαγχολία) θαρρείς και πρόδιδαν την κακοπέραση και την μοναξιά τους. Πριν από λίγο καιρό, υπήρξαν και συγκεκριμένες καταγγελίες για κακοποίηση αυτών των ζώων στα κυκλαδίτικα νησιά Σέριφο, Φολέγανδρο και Σαντορίνη. Στωικά και παραδομένα στη μοίρα τους, πολλές φορές ακούμε τον χαρακτηριστικό… λυγμό, τη στιγμή που ένα γαϊδουράκι μοιάζει να κλαίει, όταν με εκείνη την παρακλητική και παρατεταμένη ιαχή-φωνή, που φαντάζει κυρίως στα παιδιά τόσο αστεία, σαν να αναζητά κάτι, που δεν θα μπορούσε από τη φύση του να το ζητήσει αλλιώς…
Η συνείδηση του ανθρώπου, ως προς τα γαϊδουράκια, είναι ό,τι χειρότερο, αφού η φράση που επικρατεί για έναν ανόητο-βλάκα άνθρωπο είναι: «είσαι γαϊδούρι και ρεμάλι»! Μια υποτίμηση ταπεινωτική, προς ένα ζώο εργάτη, ειρηνικό, ήσυχο, πράο, φιλικά προσκείμενο, με παροιμιώδη υπομονή που δεν συνάδει με τον χαρακτηρισμό της ανθρώπινης πραγματικότητας. Ένα υπεροπτικό παραδοσιακό «λάθος» του λαού, το οποίο συνεχίζεται ασυνειδήτως…
Το ζωντανό αυτό θα το συναντήσουμε σε πολλές συμβολικές αναπαραστάσεις χιλιάδων χρόνων, οι οποίες το απεικονίζουν πάντα ως στοιχείο γαλήνης…
Διάβασα προσφάτως πως παλαιότερα, το 1950 στην χώρα μας, υπήρχαν 508.000 γαϊδούρια· το 1995, 95.000 και το 2008 λιγότερα από 16.000.
Δεν μπορώ να γνωρίζω κατά πόσο μια τέτοια μέτρηση ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, ούτε στη σημερινή συρρίκνωση, όμως το γεγονός της ταχύτατης μείωσης του είδους είναι αναμφισβήτητο.
Το γνωστό «ντεϊ-βρε γαϊδαράκο ντέϊ» δεν θα ηχεί πια στην καθημερινότητα, αλλά θα συμβολίζει τον παλιό ελληνικό κινηματογράφο και τον παλαιότερο τρόπο ζωής. Και, πολύ φοβάμαι πως στο μέλλον, τα παιδιά των παιδιών μας θα αναρωτιούνται για την ύπαρξη εκείνου του ήρεμου τετράποδου, που ζούσε στα βουνά και στα λαγκάδια και ήταν πάντα υποχείριο του ανθρώπου.
Παρ’ όλη την αποκαρδιωτική και δυσχερή κατάσταση που περιέγραψα, είναι παρήγορο που υπάρχει, εκτός από την Πανελλαδική Φιλοζωική Περιβαλλοντική Ομοσπονδία (ΠΦΠΟ), να δραστηριοποιείται το «Ελληνικό Κέντρο για το γαϊδούρι» και παραθέτω την διεύθυνση επικοινωνίας για όσους θα ήθελαν επαφή με τους εθελοντές ήρωες, που προσπαθούν να προβάλλουν την δύσκολη κατάσταση που βιώνει ένα από τα πιο απροστάτευτα ιπποειδή όπως είναι το γαϊδούρι, το οποίο τείνει προς εξαφάνιση στην ευρύτερη ευρωπαϊκή περιοχή.
https://hellenicdonkeycenter.gr/karpenisi-se-exelixi/?fbclid=IwAR02SLSlYbWPczJxzYzVriCOBFnZgn58kv5pkx9aIozio-GhDNjP3RFqGNU

* Ο Νότης Μαυρουδής είναι κιθαριστής – συνθέτης

Δείτε τα 200 προηγούμενα άρθρα του Νότη Μαυρουδή