Για όποιον γνωρίζει, έστω ελάχιστα, την πολιτική κατάσταση ή και τις κοινωνικές ισορροπίες, το να ασχοληθείς σε ένα σχόλιο, γύρω από το νομοσχέδιο για τις πορείες, τα δικαιώματα του συνέρχεσθε και τις διαδηλώσεις στο κέντρο της Αθήνας, είναι θέμα που μοιάζει με ηλεκτροσόκ· κάνει τζιζζζ! Συμβάλλουν σε αυτό πολλοί παράγοντες:
Παράδοση, αντιμαχόμενες ιδεολογίες και ιδεοληψίες, ισχυρά αριστερά ανακλαστικά, επικλήσεις σε παλαιότερα ανακλαστικά διαμαρτυρίας, καθώς και αδιαφορία για την ταλαιπωρία και την οικονομική εξόντωση λόγω της αναστάτωσης και των κλειστών δρόμων, από τις εργασιακές συντεχνίες…
Η άποψη περί αδιαφορίας, δεν είναι απλά μια γνώμη, ούτε μια θέση σχετικά με το σημερινό τοπίο της πόλης και του κέντρου της, το οποίο φιλοξενεί ίσως το πιο ζωτικό καταναλωτικό εργασιακό μελίσσι της εθνικής οικονομίας…
Έστω από λαθεμένο υπολογισμό και αντίληψη, επί τόσες δεκαετίες, μεταπολεμικά, το κέντρο της Αθήνας «ευνοήθηκε», σχεδόν από όλες τις κυβερνήσεις, οι οποίες στοίβαξαν υπουργεία, κοινωνικές υπηρεσίες και κάθε λογής επαγγέλματα στο κέντρο, δίχως καμία μελέτη και φροντίδα για την εξέλιξη της πρωτεύουσας, δίχως καμία σκέψη προοπτικής ή σχετικά με το «τι μέλλει γενέσθαι»…
Η βυζαντινο-λεβαντίνικη αντίληψη της λειτουργίας τού αστικού και κοινωνικού ιστού, του εμπορίου και της εν γένει οικονομικής δραστηριότητας, όξυνε με τον χρόνο τα προβλήματα… συνωστισμού, αφαιρώντας από την πόλη τον αναγκαίο και απαραίτητο χώρο, το οξυγόνο και την ελευθερία κίνησης, αφού όλα συνέρρεαν και συρρέουν στο κέντρο, σε μια μάζα επάλληλης δράσης: Αυτοκίνητα, μηχανές, φορτηγά, λεωφορεία, τρόλεϊ, δημόσιες υπηρεσίες παντός τομέα, πρεσβείες, Εκκλησίες, πανεπιστημιακές-πολυτεχνικές σχολές, γιωταχήδες, πεζοί, θέατρα, κινηματογράφοι, χώροι πολιτισμού και ψυχαγωγίας, ατέλειωτες στρατιές πολιτών, επαγγελματιών, καταναλωτών, μικροπωλητών· εκεί και οι συγκεντρώσεις, διαμαρτυρόμενων από κάθε κόμμα, εργασιακό ή φοιτητικό χώρο· όλα εκεί, στο κέντρο, αταξινόμητα, ανεξέλεγκτα, απροστάτευτα, αβοήθητα, εγκαταλειμμένα, ξεχασμένα θα έλεγα. Μια πολιτεία, που σταθερά, εδώ και χρόνια, κραυγάζει για την ανάγκη της απρόσκοπτης λειτουργίας της και δείχνει σταθερά την απόγνωσή της…
Οι κρυφές ή οι φανερές αρετές της πόλης «κρύβονται» από το ανεξέλεγκτο χάος της εφιαλτικής συγκέντρωσης των πάντων και του παντός στο κέντρο. Εκεί, μέσα σ’ αυτό το χαοτικό ανθρώπινο-εργασιακό μελίσσι, κάθε φορά που αποφασίζεται μια συγκέντρωση-πορεία διαμαρτυρίας, εκεί ακριβώς θα… πονέσει και το εργατικό δυναμικό της· στο κέντρο! Έτσι, όλα μπαίνουν στο σκοτάδι και στο αδιέξοδο της εργασιακής ερημίας…
Να σκεφτεί κανείς πως «το 2010 ήταν το έτος με τις περισσότερες συγκεντρώσεις σε ένα 12μηνο, καθώς έφτασαν οι διαδηλώσεις τις 11.391 και ακολουθούν το 2011 με 7.615 διαδηλώσεις, το 2013 με 7.825 διαδηλώσεις και το 2012 με 7.217 διαδηλώσεις.» (ΤΑ ΝΕΑ 4/12/2019).
Ο Εμπορικός σύλλογος Αθηνών γράφει πως: «Με 80 πορείες και συγκεντρώσεις τον Μάιο που επαναλειτούργησε η αγορά και 53 από την αρχή του Ιουνίου έως σήμερα, με μέσο όρο κλειστό το κέντρο της Αθήνας περίπου 3 φορές ανά εργάσιμη ημέρα, δημιουργούνται καθημερινά συνθήκες ασφυξίας και αδυναμίας λειτουργίας της πόλης και της αγοράς». Πηγή: Lifo.gr (25/6/2020).
Από την άλλη μεριά, ένα μεγάλο μέρος της Αριστεράς φρονεί πως «υπάρχει και η φιλοσοφία της πολιτικής ανυπακοής (civil disobedience)» και μάλιστα διαβάζουμε από το TVXS αυτής της εβδομάδας, από τον Κώστα Δουζίνα πως:
«Η δημοκρατική ανυπακοή είναι συλλογική. Όταν οι πολίτες συνειδητοποιούν ότι η δημοκρατική διαδικασία δυσλειτουργεί και δεν υπάρχει τρόπος να συμμετάσχουν στις αποφάσεις ή να εισακουστούν τα θεμιτά παράπονά τους, τότε η υποχρέωση να μην υπακούσουν τον «παράνομο» νόμο τούς μετατρέπει από υπηκόους σε πραγματικούς πολίτες».
Μια τέτοια θεωρία, όπως αντιλαμβανόμαστε, ανατρέπει οποιαδήποτε πρόθεση αποκατάστασης του κέντρου της πόλης και οποιαδήποτε σκέψη περί διορθωτικών κινήσεων· μια προσπάθεια για πιο εύρυθμη λειτουργία τού κέντρου της πόλης, η οποία παθαίνει πραγματικό έμφραγμα κατά τη διάρκεια αυτής της περί διαμαρτυρίας επικρατούσας λογικής, που δεσπόζει μεταπολιτευτικά.
Η σημερινή κατάσταση πραγμάτων δεν χαρακτηρίζεται και η πιο… επαναστατική, ώστε η ανάγκη ανατροπής των συνθηκών και δεδομένων να είναι τόσο ισχυρή και αδιαπραγμάτευτη που να υποχρεώνει «να μην υπακούσουν τον «παράνομο» νόμο (που θα) τούς μετατρέπει από υπηκόους σε πραγματικούς πολίτες».
Έχω την εντύπωση πως το όλο θέμα ξεκινάει από τη διαφορετική πολιτική δεξαμενή, με την οποία αντιμετωπίζονται οι μαζικές διεκδικήσεις και κινητοποιήσεις, καθώς και η διατήρηση των παλαιότερων διαφορών μεταξύ των δυο κυρίαρχων ιδεολογικών πόλων. Να μην ξεχνάμε τις δύσκολες συγκυρίες πολιτικής αντιπαλότητας και μίσους που υπήρξε στις δεκαετίες, μετά τις πολεμικές, εμφυλιακές και μετεμφυλιακές συγκρούσεις· τώρα, η πολιτική του σημασία συρρικνώνεται διότι, απ’ όσο νομίζω και ελπίζω, δεν καταργείται το δικαίωμα της δημόσιας διαμαρτυρίας, αλλά μπαίνει σε άλλους κανόνες ο τρόπος και η τοπογραφία των συγκεντρώσεων και των πορειών στο κέντρο.
Βέβαια, καλό θα είναι να εισακουσθούν και αντιδράσεις, όπως εκείνες οι επισημάνσεις της Επιστημονικής Επιτροπής της Βουλής, για το επίμαχο νομοσχέδιο, όπως και την ανακοίνωση, για το ίδιο θέμα, της Συντονιστικής Επιτροπής των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδος, που κάνουν λόγο για αντισυνταγματικότητα άρθρων τού υπό ψήφιση νομοσχεδίου για τις συναθροίσεις… Ας ελπίσουμε ότι η ελευθερία έκφρασης θα… συναντηθεί με τη λογική και την ανάγκη, ούτως ώστε να συνυπάρξουν, για το καλό της πόλης και των κατοίκων της!
Μέχρι τότε, η παγιωμένη αντίληψη πολυποίκιλης φθοράς καταστημάτων, τραπεζών, κτηρίων και άλλων σημείων που έχουν δεινοπαθήσει, θα πρέπει να καταδικάζεται, να περιορίζεται με κάποιο τρόπο και να μπορεί να ελεγχθεί περισσότερο.
Ναι, το ξέρω πως υπάρχει και η άλλη άποψη, η οποία εξακολουθεί να υποστηρίζει την διαιώνιση των στρεβλών πραγμάτων, για να κυλήσει η ζωή όπως την έχουμε συνηθίσει…
Τότε, η αυτομαστίγωση και η αίσθηση ενός μαζοχισμού της πόλης και των κατοίκων της θα φαντάζει ως βίτσιο διαστροφής…
* Ο Νότης Μαυρουδής είναι κιθαριστής – συνθέτης
