Γιώργος Γεωργακόπουλος*: Νεοσυντηρητικά δόγματα στον χώρο της εκπαίδευσης

Τις τελευταίες ημέρες ο κόσμος της εκπαίδευσης επικεντρώνεται στο σχέδιο νόμου το οποίο κατατέθηκε από την κυβερνητική πλειοψηφία.
Μια νομοθετική πρωτοβουλία η οποία διαδέχεται την πρωτοφανή, για τα εκπαιδευτικά δεδομένα, τροπολογία για την απευθείας μετάδοση των μαθημάτων με την χρήση κάμερας μέσα στην σχολική αίθουσα.
Η νομοθετική αυτή πρωτοβουλία αποτύπωσε με εμφατικό τρόπο δύο βασικά χαρακτηριστικά της νοοτροπίας η οποία διέπει τους εκπονητές της εκπαιδευτικής πολιτικής του σήμερα: αποσπασματικότητα στην σύλληψη και σχεδιασμό της προτεινόμενης πολιτικής και υπέρμετρο διοικητισμό ο οποίος εγκολπώνει μια αλαζονική προσέγγιση.
Ωστόσο, αυτό που αναντίρρητα δεσπόζει στην ανίχνευση των βασικών σημείων του νομοσχεδίου είναι η εμβληματική κυριαρχία νεοσυντηρητικών και  αναχρονιστικών πλαισιώσεων. Και αυτό είναι ουσιαστικό σημείο αναφοράς και κριτικής.
O νεοσυντηρητισμός δομήθηκε ως ένα ιδεολογικό δόγμα το οποίο υιοθέτησε μια ερμηνευτική θεώρηση εργαλειοποίησης των παραδοσιακών αξιών.
Οι νεοσυντηρητικοί του σήμερα υιοθετούν με συνέπεια και επιμονή μια μανιχαϊστικού χαρακτήρα θεώρηση της κοινωνικής συγκρότησης και λειτουργίας. Παράλληλα διακρίνονται για την απόλυτη αποδοχή της κυριαρχίας της ελεύθερης αγοράς. Ο δυϊσμός  αυτός συμπυκνώνεται στην στρατηγική επιλογή της αυστηροποίησης των εκφάνσεων της δημόσιας ζωής με όρους κοινωνικής μηχανικής όσο και στην απίσχναση του κράτους πρόνοιας και των αγαθών της δημόσιας εκπαίδευσης και υγείας.
Η θεώρηση αυτή αποτυπώνεται με εμφατικό πρόσημο στην επιλογή της ανάδειξης της διαγωγής και της εξωτερικής αξιολόγησης ως τα κυρίαρχα συστατικά στοιχεία του νέου αφηγήματος για την εκπαίδευση στον 21^ο αιώνα.
Η νομοθετική παρέμβαση για τα κολλέγια συμπληρώνεται σήμερα με την ρύθμιση για τα ξενόγλωσσα τμήματα επιφέροντας δομικού  χαρακτήρα αλλαγές στην συγκρότηση και λειτουργία των ελληνικών πανεπιστημίων. Η μεταρρυθμιστική δυναμική εξαντλείται στην εργαλειακού περιεχομένου χρήση τίτλων όπως Εθνικό Απολυτήριο ή  Εισαγωγή Καινοτομιών….
Εντυπωσιακό στοιχείο είναι ότι στις σελίδες του νομοσχεδίου 9 άρθρα έχουν ως αντικείμενο τη λειτουργία του συνόλου των σχολικών μονάδων (περίπου 13.500) και  13 άρθρα  τη λειτουργία των 62  Πειραματικών – Πρότυπων Δημόσιων Σχολείων. Μια επιλογή η οποία αποτυπώνει την στρατηγική στόχευση για μια Παιδεία όπου η δημοκρατικοποίηση της γνώσης δεν είναι το ζητούμενο…
Η κυβέρνηση επιλέγει, με όρους τιμωρητικούς, να επαναφέρει το καθεστώς της αναγραφής της διαγωγής στο απολυτήριο, μια παρέμβαση βαθιά συντηρητικής απόχρωσης. Η αντίληψη για ένα σχολείο όπου το παιδί πρέπει να αντιμετωπίζεται με επιείκεια και ανάδειξη του φορτίου της ευθύνης είναι ένα ερμηνευτικό σχήμα που δεν υιοθετείται από τους αρμόδιους εκπονητές άσκησης των δημόσιων πολιτικών στην εκπαίδευση.
Ο σχεδιασμός για την εξωτερική αξιολόγηση αποκαλύπτει την διάθεση κατηγοριοποίησης των σχολείων, σε σχολεία ταχυτήτων και την προεργασία για την υιοθέτηση ενός συστήματος επιλογής σχολείων. Αυτή η βαθιά νεοφιλελεύθερη επιλογή θα αποδομήσει την δημόσια εκπαίδευση αναδεικνύοντας με αρνητικό πρόσημο τα κοινωνικά, γεωγραφικά και οικονομικά πεδία που επιδρούν στο εκπαιδευτικό αποτέλεσμα.
Διαφαίνεται η πρόθεση ενός σχεδιασμού με κεντρικό σημείο αναφοράς την μεθόδευση της εγκατάλειψης της ευθύνης άσκησης δημόσιων πολιτικών για την εκπαίδευση ως αρμοδιότητα της κεντρικής κυβέρνησης. Η θεώρηση αυτή στρατηγικά, διαμορφώνει με άξονα την εξωτερική αξιολόγηση την διαδικασία της ανάθεσης των  σχολείων στους δήμους, εξέλιξη που θα σημάνει και το τέλος της δημόσιας παιδείας ως ένα κεντρικά σχεδιαζόμενο αγαθό το οποίο αποσκοπεί στην άμβλυνση των εκπαιδευτικών και κοινωνικών ανισοτήτων.
Σε αυτό το οργανωτικό σχήμα ο εκπαιδευτικός μετασχηματίζεται σε  ένα «νέο άνθρωπο της Αναγέννησης, έναν Homo Universalis» ο oποίος είναι ένας λειτουργός-επαγγελματίας ικανός να ανταποκριθεί σε δεκάδες πτυχές του πεδίου του και να υλοποιήσει ακόμη περισσότερες αποφάσεις.
Η αποτυχία βέβαια θα βαραίνει αυτόν και μόνο αυτόν…
Η λογική του νομοθετήματος αυτού είναι διαχειριστική και αποσπασματική.  Δεν αποτυπώνεται ένας ολιστικού χαρακτήρα στρατηγικός σχεδιασμός για την δημιουργική και επιτυχή αντιμετώπιση των προκλήσεων του αύριο. Αυτό αποδεικνύεται από την απουσία ουσιαστικής αναφοράς στην ανάγκη για ένα πραγματικό εθνικό  απολυτήριο.
Αυτό είναι και το βασικό πρόβλημα που διατρέχει  τις γραμμές του νομοσχεδίου αυτού, δηλαδή η αισθητοποίηση μιας νεοσυντηρητικής θεώρησης η  οποία πυκνώνεται στο δόγμα πως η διαγωγή και η εξωτερική αξιολόγηση είναι η ουσία του νέου σχολείου, είναι το όχημα που θα οδηγήσει το σχολείο στο μέλλον.
Αλλά το μέλλον δεν χτίζεται με υλικά του χθες…
Είναι ώρα για αλλαγή.
Πραγματική αλλαγή νοοτροπιών, θεωρήσεων και προτεραιοτήτων. Και αυτή η αλλαγή πρέπει να έχει πρόσημο δημοκρατικό, περιεχόμενο πραγματικά μεταρρυθμιστικό και αφήγημα με σημείο αναφοράς τον άνθρωπο.

* O Γιώργος Γεωργακόπουλος είναι Mέλος της Γραμματείας του Τομέα Παιδείας του Κινήματος Αλλαγής.

Δείτε τα 4 προηγούμενα άρθρα του Γιώργου Γεωργακόπουλου