Νίκος Τσούλιας*: Το σχολείο είναι μαγεία…

Νόμοι για την εκπαίδευση ψηφίζονται ξανά και  ξανά αλλά στο σχολείο δύσκολα φτάνει κάτι δημιουργικό. Υπουργοί Παιδείας πάνε και έρχονται, και τη σκόνη τους μόνο αφήνουν ή έχουν κάτι αλλάξει στις εξετάσεις. Δηλαδή απλά έχουν διατελέσει! Δεν μπορούν να αγγίξουν τον πυρήνα της μόρφωσης και της αγωγής.
Όμως, το σχολείο είναι μαγεία. Αν δεν βιώσεις τη δική του ζωή, δεν θα το καταλάβεις ποτέ. Ακόμα και μια μικρή αφήγηση της καθημερινότητάς του κρύβει μεγαλείο…
Περνάς την πόρτα του σχολείου και ένας άλλος κόσμος ανοίγεται μπροστά σου. Έξω περνάς απαρατήρητος ή απλά είσαι κάποιος γνωστός. Εδώ μέσα έχεις ρόλο, κεντρικό ρόλο. Η προσωπικότητά σου αποκτά άλλες διαστάσεις.
Διασχίζεις την αυλή. Ο βηματισμός σου τώρα είναι πιο βέβαιος. Περπατάς πιο αρχοντικά. Κάποιοι μαθητές θα τρέξουν να σε καλημερίσουν. Χαμογελάς. Γλυκαίνει το πρόσωπό σου. Εδώ ο κόσμος είναι δικός σου. Και ένας μαθητής ή μια μαθήτρια να σου χαμογελάσει, να σου πει μια καλή κουβέντα, να σου ανιχνεύσει τις προθέσεις σου για το μάθημα, να ρωτήσει για το γραπτό του πριν την ώρα της αίθουσας, να σου σχολιάσει για την αγαπημένη σου ομάδα, να σου ζητήσει να συνοδεύσεις στην εκδρομή, να ζητήσει τη στήριξή σου για το αίτημα περί περιπάτου…, και έχει αλλάξει την ψυχολογία σου!
Είναι μαγεία το πώς μεταμορφώνεσαι. Νιώθεις την αύρα της νεανικότητας να σε αγγίζει, να σου αποδιώχνει του χρόνου τις γραμμώσεις. Ψευδαίσθηση; Δεν έχει σημασία. Γεύεσαι τη συναισθηματικότητα να σε πλημμυρίζει, να σου αποδιώχνει τις έξω από το σχολείο σκοπιμότητες και προτεραιότητες. Η ζωή σου αλλάζει περιεχόμενο.
Το σχολείο είναι μαγεία. Συνειδητοποιείς πως λίγο αν εκδηλώσεις τη συμπάθειά σου προς έναν μαθητή, φωτίζεται το πρόσωπό του, γλυκαίνει η ψυχή του και σε σένα επιστρέφουν πολλαπλασιασμένα φως και συναίσθημα – τον κερδίζεις για όλη του τη ζωή. Αν στη σχολική αίθουσα κρατήσεις το βλέμμα σου λίγο παραπάνω από το συνηθισμένο ή συγχωρέσεις ένα λάθος ή κατανοήσεις μια δυσκολία κάποιου μαθητή, τοποθετείσαι στο κάδρο της εκτίμησής του.
Αν τα παιδιά νιώσουν ότι δίνεις τον εαυτό σου για το μάθημα, ότι αγαπάς τα παιδιά και τη διδασκαλία, έχεις γίνει πρόσωπο ξεχωριστό. Αν συμμετέχεις ενεργητικά στις εκδηλώσεις της σχολικής ζωής, αν διαθέτεις χρόνο και δυνάμεις για δημιουργικές πρωτοβουλίες, αν είσαι απλός και προσιτός, νιώθουν ότι νοιάζεσαι, ότι αγωνιάς και αγωνίζεσαι για το μέλλον τους. Μόνο που ακούς τη λέξη «κύριε» – όχι δεν έχει καμιά σχέση με το «κύριε» του έξω κόσμου – αγαλλιάζεται η ψυχή σου.
Μα ίσως και το πιο κρίσιμο στοιχείο είναι να ακούς την άποψη του μαθητή, χωρίς να βιάζεσαι να του απαντήσεις, χωρίς να θεωρείς τη δική σου άποψη πιο σωστή, να τον ακούσεις και να σιωπήσεις, να προβληματιστείς, να αναρωτηθείς. Να νιώσεις τα σημάδια των καιρών με την πνοή της νεανικής ματιάς, γιατί κουβαλώντας τόσα και τόσα βάρη από του χρόνου τα φορτία έχεις δημιουργήσει μια κρούστα βεβαιοτήτων, δογματισμών, προκαταλήψεων – και σε παγιδεύει στο να δεις το «καινούργιο».
Και ένα απλό θέμα μπορεί να σε οδηγήσει σε τόπους αμφιβολίας και αμφισβήτησης, στοχασμού και αναθεώρησης. Δεν μπορώ να ξεχάσω, για παράδειγμα, την παρατήρηση μιας μαθήτριάς μου – αστέρι του λυκείου μας – για τα τσαπατσούλικα γράμματά μου στο «βιβλίο της ύλης των μαθημάτων».
«Τα γράμματα δείχνουν την ψυχή μας», μου απάντησε, όταν εγώ της δικαιολογήθηκα ότι τώρα το παιχνίδι της γραφής είναι στο πληκτρολόγιο, ότι τα πάντα είναι στον ψηφιακό κόσμο – και μου ανέλυσε την άποψή της για την προσωπική αισθητική της γραφής και την ανάγκη να βλέπουμε και τα δικά μας γράμματα και όχι μόνο τα νοήματα των λέξεών μας μέσα από την ισοπεδωμένη ομοιομορφία των γραμμάτων του πληκτρολογίου.
Κι έτσι σήμερα αλλά και για το μέλλον έχω ένα όμορφο σημειωματάριο, για να γράφω με ωραία γράμματα (!) και με πολύ ωραία πένα σκόρπιες σκέψεις μου, που αργότερα θα πάρουν το δρόμο για την αρθρογραφία μου στο ιστολόγιό μου.
Το σχολείο δεν σου ζητά πολλά, μόνο αγάπη και ευθύνη, πάθος και δημιουργικότητα. Το σχολείο είναι μαγεία. Ο κόσμος του παραμυθένιος, γεμάτος όνειρα και φιλοδοξίες, φόβους και αβεβαιότητες, σχέδια και ανησυχίες, νεανική θαλερότητα και βλέμματα του μέλλοντος…
Μα τη μαγεία του για να νιώσεις,
πρώτα την ψυχή σου πρέπει να δώσεις…

* Ο Νίκος Τσούλιας, πρώην πρόεδρος της Ομοσπονδίας Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης (ΟΛΜΕ) και νυν Γραμματέας του Τομέα Παιδείας του Κινήματος Αλλαγής

Πατήστε εδώ και δείτε τα 50 προηγούμενα άρθρα του Νίκου Τσούλια