Ζέφη Δημαδάμα*: Η Ευρώπη, η πανδημία και η επιστροφή του κοινωνικού κράτους

Ως απόφαση βόμβα χαρακτηρίστηκε η απόφαση των 27 Υπουργών Οικονομικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίοι επικύρωσαν την αναστολή των κανόνων δημοσιονομικής πειθαρχίας για τα κράτη μέλη
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, υποχρεώθηκε στα παραπάνω εν μέσω της τραγικής πανδημίας του νέου κορονοϊού, παρά το ότι στα χρόνια της κρίσης απέκλειε κατηγορηματικά κάτι ανάλογο. 
Σε αυτό το πλαίσιο, για πρώτη φορά ενεργοποιήθηκε η Γενική Ρήτρα Διαφυγής (general escape clause) “παγώνοντας” ουσιαστικά τη δημοσιονομική προσαρμογή των κρατών μελών και απελευθερώνοντας τις χώρες από τη σκληρή οικονομική εποπτεία του Συμφώνου Σταθερότητας, με στόχο να ενισχύσουν τα εργαλεία που διαθέτουν στον πόλεμο κατά του κορονοϊού.
Η πραγματικότητα τελικά ήρθε και ανέτρεψε την ανάλγητη οικονομική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Γερμανίας με αποτέλεσμα τη χαλάρωση στην πειθαρχία των χωρών, οδηγώντας το Ecofin να μιλήσει για σοβαρό οικονομικό κλονισμό που έχει ήδη σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στην Ένωση.
Στο ίδιο μήκος κύματος και η Γενική Διευθύντρια του ΔΝΤ Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, η οποία υπογράμμισε σε δραματικούς τόνους ότι η οικονομική ύφεση θα είναι ενδεχομένως αντίστοιχή ή ακόμη και χειρότερη από εκείνη της οικονομικής κρίσης του 2008.
Η αντιμετώπιση αυτών των δυσμενών προβλέψεων απαιτεί γρήγορα και δραστικά μέτρα. Το Κίνημα Αλλαγής από την πρώτη στιγμή αναφέρθηκε στην ανάγκη η Ευρωπαϊκή Ένωση να απελευθερώσει χρήματα και να θέσει ως προτεραιότητα την ανθρώπινη ζωή:
α) κατά τη διάρκεια της πανδημίας και
β) σε ενα μεσο-μακροπρόθεσμο ορίζοντα για την αντιμετώπιση της έκτακτης ανάγκης σε οικονομικό και κοινωνικό πεδίο.
Οι προτάσεις μας προς την κυβέρνηση επιτελούν ακριβώς αυτό τον σκοπό, δηλαδή να ενισχύσουν την ετοιμότητα της χώρας, να εμπλουτίσουν κενά και αδυναμίες του κυβερνητικού σχεδιασμού. 
Δεν ξεχνάμε τη μάχη που δίνει το δημόσιο σύστημα υγείας, το ΕΣΥ, αυτό το κρίσιμο διάστημα, έργο του ΠΑΣΟΚ, που λοιδορήθηκε και χλευάστηκε αλλά στα δύσκολα αντέχει ακόμη. Το κοινωνικό κράτος των σοσιαλιστών είναι ακόμη εδώ, ενώ οι νεοφιλελεύθεροι επιφυλάσσονται καθώς η ιδιωτική υγεία να είναι απούσα. 
Τώρα, χρειάζεται να προσληφθούν μόνιμοι γιατροί και νοσηλευτικό προσωπικό, οι οποίοι θα ριχθούν στη μάχη κατά του ιού αλλά θα υποστηρίξουν το ΕΣΥ και στο μέλλον. 

Τώρα, χρειάζεται η προμήθεια προστατευτικού υλικού για το προσωπικό των δομών υγείας, διότι δυστυχώς ένα μεγάλο ποσοστό επιβεβαιωμένων ήδη κρουσμάτων προέρχεται από το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό.
Ωστόσο, το μέλλον της Ελλάδας και κάθε κράτους μέλους της Ένωσης είναι συνδεδεμένο με το μέλλον της Ευρώπης. Σε αυτό το πλαίσιο ήταν και η έκκληση του πρωθυπουργού της Ισπανίας Πέδρο Σάντσες και μέλους των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών για ένα “Νέο Σχέδιο Μάρσαλ” αποκαλύπτοντας το μέγεθος της κρίσης τόσο στις οικονομίες των κρατών μελών όσο και στα Εθνικά Συστήματα Υγείας τα οποία έχουν ξεπεράσει ήδη τα όρια τους. 
Ένα “Νέο Σχέδιο Μάρσαλ” φάνταζε κάποτε ως ουτοπία, τώρα ενδεχομένως αποτελεί μονόδρομο. Ποιος όμως θα χρηματοδοτήσει αυτό το Σχέδιο; Η Κίνα; Η Ρωσία; Ή οι ΗΠΑ με τον Πρόεδρο Τραμπ; Μήπως έφτασε η ώρα η ίδια η Ένωση να αναλάβει τις ευθύνες της, να προβεί σε έκδοση ευρωομολόγων, να κινητοποιήσει όλα τα χρηματοδοτικά μέσα που διαθέτει και να οργανώσει ένα ολιστικό πολυεπίπεδο στρατηγικό σχέδιο; 
Αν η Ευρώπη αποφασίσει να γίνει “ο ήρωας του εαυτού της” τότε χρειάζεται ριζική αλλαγή της οικονομικής πολιτικής και των προτεραιοτήτων. Αν η Ευρώπη αποφασίσει για ένα “Νέο Ευρωπαϊκό Σχέδιο Μάρσαλ” τότε έχει φτάσει η ώρα της επανάκαμψης του κοινωνικού κράτους που τα σοσιαλιστικά κόμματα προώθησαν και στήριξαν. Το κοινωνικό κράτος, το οποίο βασίστηκε στις αρχές της δικαιοσύνης και της αλληλεγγύης και δημιούργησε δικλείδες ασφαλείας για όλους και όλες χωρίς αποκλεισμούς, χωρίς εισοδηματικά κριτήρια, με λιγότερες ανισότητες. 
Μετά την πανδημία η Ευρώπη δεν θα είναι πια η ίδια. Η νέα πραγματικότητα θα επανακαθορίσει την οικονομία, την πολιτική και την κοινωνία, και πιθανότατα θα είναι πολύ διαφορετική από όσα μέχρι σήμερα γνωρίζαμε…

* Η Ζέφη Δημαδάμα είναι Διδάσκουσα στο Τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών & Περιφερειακών Σπουδών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Αντιπρόεδρος Γυναικών Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος (PesWomen)  και Αναπληρώτρια Εκπρόσωπος Τύπου  ΚΙΝΑΛ

Δείτε τα 5 προηγούμενα άρθρα της Ζέφης Δημαδάμα