Νίκος Τσούλιας*: Είμαστε κοσμικό κράτος;

Το ερώτημα έχει και άλλα συναφή ερωτήματα: είμαστε κοσμική κοινωνία, είμαστε κοσμική πολιτεία; Είναι ερωτήματα που αφορούν την ουσία του σύγχρονου πολιτισμού μας και φυσικά το πώς σχεδιάζουμε το μέλλον της χώρας μας.
Πάντα ο αυτοπροσδιορισμός ενός λαού και μιας κοινωνίας είναι ίσως το πιο βασικό στοιχείο στο χαρακτήρα της πολιτικής που αναπτύσσει, στο πώς βλέπει τον κόσμο και την πραγματικότητα, στο τρόπο ζωής, στις συλλογικές και στις προσωπικές φαντασιώσεις τους.
Όλα αυτά τα στοιχεία μπορεί να μην είναι στην επιφάνεια των εξελίξεων και των γεγονότων αλλά παραμένουν ισχυρά στον τρόπο σκέψης και δράσης – ακόμα και στις ασυνείδητες λειτουργίες μας. Και μόνο το γεγονός ότι αρκετά βασικά συναισθήματά μας – όπως ο φόβος για παράδειγμα – έχουν αφετηρία στο υποσυνείδητό μας τεκμηριώνεται εύκολα η ισχύς τους.
Στις μεγάλες κρίσεις, όπως η σημερινή, όλα τα κραταιά συστατικά στοιχεία μας που είναι σε λανθάνουσα κατάσταση βγαίνουν στο φως και διεκδικούν να πάρουν μερίδιο ή και να καθορίσουν τον τρόπο της ζωής μας, τον τρόπο που παίρνουμε αποφάσεις, τον τρόπο που σκεπτόμαστε.
Γιατί τα λέω όλα αυτά; Γιατί στη λήψη των περιοριστικών μέτρων της κυβέρνησης στην πρώτη φάση τους για να «μένουμε σπίτι και να μην κάνουμε συναθροίσεις», η εκκλησία αντέδρασε ή πιο ορθά δεν τήρησε τις κυβερνητικές αποφάσεις. Στην πρώτη συνεδρίαση μάλιστα της Ιεράς Συνόδου επισημοποίησε μια απόφαση που είχε αμφισημίες αλλά στην ουσία αμφισβήτησε ευθέως την κυβερνητική απόφαση, στη δε δεύτερη συνεδρίασή της και αφού προηγήθηκαν εκκλήσεις από τον πρωθυπουργό, έκανε ένα βήμα προς την τήρηση των νόμων αφήνοντας ταυτόχρονα δυνατότητα παράκαμψής τους!
Στη συνέχεια η κυβέρνηση αποφάσισε ρητά και κατηγορηματικά την απαγόρευση κάθε λειτουργίας και συνάθροισης. Αλλά και επί αυτής υπήρξαν μεμονωμένες περιπτώσεις «ηρωικών μορφών», που βγήκαν σε ιδιότυπο θρησκευτικό αντάρτικο. Παράλληλα πέραν των πράξεων εκφράστηκαν και απόλυτα σκοταδιστικές απόψεις ότι, για παράδειγμα, με τη θεία κοινωνία δεν μεταδίδεται ο ιός, ότι οι συναθροίσεις της εκκλησίας έχουν ιερή προστασία και δεν κινδυνεύει κανένας, ότι η πανδημία του κορωνοϊού οφείλεται στις αμβλώσεις και στις εκτρώσεις κλπ!
Διαφάνηκαν δηλαδή μερικά απλά ζητήματα που χρήζουν προσέγγισης:

• Η εκκλησία (εννοώ πάντα τη διοίκηση της εκκλησίας) δεν θεωρεί τον εαυτό της ως μέρος της ελληνικής πολιτείας και αποφασίζει η ίδια το αν θα τηρήσει τους νόμους του κράτους; Μπορεί να ισχύει μια τέτοια αντίληψη σε ένα κράτος δυτικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας ή μήπως θυμίζει φονταμενταλιστικά κράτη της ανατολής;
• Η εκκλησία δεν αντιμετωπίζει το μείζον ζήτημα της υγείας ως επιστημονικό / ιατρικό θέμα και ως μέριμνα της πολιτείας αλλά παράλληλα και ως δικό της θρησκευτικό ζήτημα. Αλλά δεν είναι ειλικρινής, γιατί πολύ απλά όταν αρρωσταίνει κάποιο μέλος της πάντα καταφεύγει στην ιατρική.
• Η εκκλησία συγχέει την πίστη με την επιστήμη, με σκοπό να μην καταδεικνύεται ο ορθολογισμός ως βασικό πεδίο της ζωής μας αλλά κάποιες απροσδιόριστες θρησκευτικές ερμηνείες που έχουν την αφετηρία τους στον μεσαίωνα. Αν γινόταν καταγραφή των θρησκευτικών εγκλημάτων και του σκοταδισμού που έχει κάνει η Καθολική εκκλησία ανά τους αιώνες και ιδιαίτερα στους μεσαιωνικούς χρόνους, θα απορούσαμε στο πώς μπορεί και «καθοδηγεί» τόσα εκατομμύρια ανθρώπων.

Παρ’ όλα αυτά καταδείχτηκε με τον πιο εμφαντικό τρόπο ότι η επιστήμη και ο ορθολογισμός είναι τα στοιχεία που καθορίζουν τη ζωή μας! Ακόμα και το πεδίο της πολιτικής έθεσε στην πρώτη γραμμή την επιστημονική άποψη, γιατί δεν θα μπορούσε να κάνει αλλιώς. Ποιος συγκεντρώνει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον μας σήμερα εν μέσω της πανδημίας του κορωνοϊού; Δεν είναι η ιατρική, ο ΕΟΔΥ, ο κ. Τσιόδρας κλπ; Τα κόμματα συμβαδίζουν και ενισχύουν τις αποφάσεις αυτών. Η κυβέρνηση και ο πρωθυπουργός υλοποιούν τις αποφάσεις τους και τα επιπλέον μέτρα που παίρνουν (επιδόματα, στήριξη των επιχειρήσεων κλπ) δεν έχουν να κάνουν με την ουσία της πανδημίας.
Θεωρώ ότι η κρίση – πέραν των σοβαρών επιπτώσεών της στην υγεία, στην οικονομία κλπ – θα πρέπει να μας δώσει και στοιχεία αυτογνωσίας και περισυλλογής, προβληματισμού και αναστοχασμού. Και αυτά βέβαια στο σύμπαν του ορθολογισμού, της επιστήμης, του ανθρωπισμού!