Για να προσδιορίσουμε την κατεύθυνση των αναγκαίων σήμερα πρωτοβουλιών, πρέπει να κατανοήσουμε την νέα γεωπολιτική πραγματικότητα στην ευρύτερη περιοχή μας.
Για να εξουδετερώσουμε τα τετελεσμένα που δημιουργεί η Τουρκία, πρέπει να κάνουμε ένα βήμα μπροστά και να μην μείνουμε αδρανείς, διεκδικώντας την διατήρηση του status quo που διαμορφώθηκε με την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ και τις περιφερειακές συμμαχίες που χτίσαμε με το Ισραήλ και την Αίγυπτο και τις πρωτοβουλίες μας στο θέμα των υδρογονανθράκων από το 2010 μέχρι σήμερα.
Για να διεκδικήσουμε την εφαρμογή του διεθνούς δικαίου από την Τουρκία και για να υπερασπιστούμε τα κυριαρχικά μας δικαιώματα, πρέπει πρώτα να τα προσδιορίσουμε ποια είναι αυτά και όχι ποια δυνητικά θα μπορούσε να είναι.
Από την στιγμή που η Τουρκία κατέθεσε χάρτες και συντεταγμένες για την θαλάσσια ζώνη που την φέρνει παρανόμως στα όρια της Λιβύης, πρέπει και εμείς να πούμε ποια είναι η δική μας ΑΟΖ και όχι ποια θα ήταν αν εφαρμοζόταν το διεθνές δίκαιο.
Για να σε σέβονται οι σύμμαχοι και να σε υπολογίζουν οι αντίπαλοι, πρέπει και εσύ να κάνεις ένα αποφασιστικό βήμα.
Για να σκέφτεσαι το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης μονομερώς, ή στην απίθανη περίπτωση σε συμφωνία με την Τουρκία, πρέπει να έχεις εμπράκτως αμφισβητήσει τα τετελεσμένα που έχει δημιουργήσει η άλλη πλευρά, για να ξέρουν όλοι ότι είσαι και εσύ ισχυρός και αποφασισμένος.
Η Τουρκία δείχνει με κάθε τρόπο τα τελευταία χρόνια ότι, η ισχύς που έχει συγκεντρώσει σε οικονομικό, πληθυσμιακό, στρατιωτικό και θρησκευτικό πεδίο, δεν χωράει στο κουστούμι της συνθήκης της Λωζάνης και του status quo του Ψυχρού Πολέμου. Εκμεταλλευομένη τις νέες παγκόσμιες ισορροπίες, τα κενά που αφήνει η αναδίπλωση του Τραμπ και την αδυναμία της ΕΕ να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της στη περιοχή, διεκδικεί την αναθεώρηση της Λωζάνης και την αποδοχή των δικών της απόψεων για το δίκαιο της θάλασσας στην Νοτιοανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο.
Στο Κουρδικό Ιράκ και την Συρία το πέτυχε, για την Συρία μάλιστα μαζί με την Ρωσία και το Ιράν, μετά την απόσυρση της Δύσης και μέσα από την πρωτοβουλία της Αστάνα, που αντικατέστησε εκείνη των Παρισίων διαμορφώνουν το νέο Σύνταγμα της Συρίας και τους όρους της δικής τους επιρροής στην Δαμασκό.
Το ίδιο πλαίσιο επιρροής διαμορφώνει και στην Λιβύη, όπου ανεξάρτητα με τις εξελίξεις του εμφυλίου, μαζί με την Μόσχα και το Κάιρο θα συνδιαμορφώσουν την επόμενη ημέρα.
Η Αθήνα πρέπει να καταλάβει ότι, η Άγκυρα μπορεί να αρνείται τις υποδείξεις της ΕΕ που απορρέουν από τον οδικό χάρτη ένταξής σε αυτήν, γιατί δεν την ενδιαφέρει η ένταξη όπως την ενδιέφερε στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας, και με τα διμερή οικονομικά συμφέροντα που έχει δημιουργήσει με τις περισσότερες χώρες της ΕΕ και φυσικά με την απειλή των προσφύγων και των μεταναστών, μπορεί να επηρεάζει, ή το λιγότερο να αδρανοποιεί κάθε σκέψη ουσιαστικής οικονομικής και εμπορικής πίεσης εις βάρος της.
Η Άγκυρα χτίζοντας στρατηγική συνεργασία με την Μόσχα στους στρατιωτικούς εξοπλισμούς, σε συνδυασμό με τα προβλήματα του ΝΑΤΟ και τις νέες επιλογές του προέδρου των ΗΠΑ, δεν θα είχε και μεγάλο πρόβλημα να κάνει ένα βήμα έξω από το ΝΑΤΟ, ξέροντας ότι αυτό δεν θα της κοστίσει και ιδιαίτερα, πολύ περισσότερο θα την καθιστούσε ανεξάρτητο παίχτη, πολύτιμο για την Ρωσία, την Κίνα, το Ιράν και άλλες δυνάμεις, που έχουν συμφέροντα στην ευρύτερη περιοχή και φυσικά και για τις ΗΠΑ.
Με λίγα λόγια η Τουρκία μεταπηδά πλέον πολύ εύκολα από το πλαίσιο του διεθνούς δικαίου στα όρια του, αλλά και εκτός αυτού, και δημιουργεί τετελεσμένα χωρίς συνέπειες γι’ αυτήν.
Συνεπώς, η χώρα μας, πρέπει να επανασχεδιάσει την στρατηγική της απέναντι στον επιθετικό αναθεωρητισμό του Ερντογάν, κατανοώντας ότι αυτός δεν είναι μόνο προσωπική επιλογή του ιδίου, αλλά και απόρροια των γενικότερων γεωπολιτικών ανατροπών και κυρίως είναι δομικό στοιχείο στην Τουρκική στρατηγική του Νεοθωμανικού δόγματος.
Απέναντι σε αυτήν την νέα πραγματικότητα η διπλωματική στρατηγική της κυβέρνησης έχει δύο σωστούς πυλώνες, λείπει όμως ο τρίτος ο αποφασιστικός.
- Πρώτον, επιδιώκει την μη αποδοχή των δύο πρωτοβουλιών της Τουρκίας, του καθορισμού της τουρκικής ΑΟΖ στην ζώνη Νοτιοανατολικά της Κρήτης και του μνημονίου με την διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Λιβύης, για τον καθορισμό των ορίων των ΑΟΖ των δύο χωρών.
Σε μεγάλο βαθμό το έχει πετύχει, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι, έχει πετύχει την ακύρωσή τους. - Δεύτερον, επιδιώκει να απομονωθεί η κυβέρνηση Σάρατζ, παρ’ ότι την έχει αναγνωρίσει και δεν ανακαλεί την αναγνώριση, και χτίζει σχέσεις με την αντίπαλη κυβέρνηση στον Λιβυκό εμφύλιο.
Όλα δείχνουν ότι, στην Λιβύη θα υπάρξουν εσωτερικές εξελίξεις, είτε θα πέσει η κυβέρνηση Σάρατζ, είτε με διπλωματικές ενέργειες τρίτων θα επιδιωχθεί να σχηματιστεί μια νέα κοινής αποδοχής.
Και στις δύο περιπτώσεις, η Τουρκία θα είναι παρούσα, αφού μαζί με τον Πούτιν και την Αίγυπτο κυρίως, θα διαχειριστούν την κρίση, όπως και στην Συρία.
Εμείς σίγουρα θα έχουμε κέρδη και στις δύο εκδοχές, όμως όχι αυτό που θα θέλαμε, δηλαδή, την πλήρη ακύρωση των Τουρκικών πρωτοβουλιών.
Όποιες και αν είναι οι εξελίξεις, δεν θα αναγκάσουν την Τουρκία να ακυρώσει την πρώτη της πρωτοβουλία, την κατάθεση των χαρτών και των συντεταγμένων στον ΟΗΕ, για την ανακήρυξη της δικής της ΑΟΖ στον θαλάσσιο χώρο μεταξύ της ιδίας και της Λιβύης.
Αυτή η πράξη δημιουργεί τετελεσμένα, ανεξάρτητα εάν παραβιάζει κατάφωρα το διεθνές δίκαιο και το δίκαιο της θάλασσας, και δεν ακυρώνεται με τα νομικά έγγραφα που έστειλε η χώρα μας.
Ο τρίτος πυλώνας, αυτός πού θα ακυρώσει την πρωτοβουλία της Άγκυρας, είναι η κατάθεση της δικής μας θέσης, για την ελληνική ΑΟΖ στην ίδια περιοχή, στον ΟΗΕ.
Το έκανε η Κύπρος το 2003 και το συνέχισε με συμφωνίες με Συρία, Λίβανο και Ισραήλ, παρ’ ότι η Άγκυρα την καταγγέλλει από την πρώτη στιγμή, ότι δεν έχει δικαίωμα να το κάνει.
Το κάναμε εμείς το 2011 για την ΑΟΖ Νοτιοδυτικά της Κρήτης, ο Καντάφι εξέφρασε την διαφωνία του, εμείς του είπαμε ότι είμαστε έτοιμοι να συζητήσουμε τα μεταξύ μας όρια και συνεχίσαμε την δουλειά μας φθάνοντας φέτος το Καλοκαίρι να υπογράψουμε, μετά από διεθνή διαγωνισμό, συμβόλαιο με κοινοπραξία όπου συμμετέχει η Exxon Mobil και τα ΕΛΠΕ.
Γιατί η κυβέρνηση δεν το κάνει, γιατί η αντιπολίτευση δεν το προτείνει;
Γιατί στον δημόσιο διάλογο στα μεγάλα ΜΜΕ, αποσιωπούν τις επιλογές που έχει η χώρα μας;
* Ο Γιάννης Μαγκριώτης είναι πρώην υφυπουργός Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων του ΠΑΣΟΚ και επικεφαλής της Κίνησης «ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ»
