Νέα συγκλονιστικά ευρήματα δίπλα στον τάφο του «γρύπα-πολεμιστή» στον Άνω Εγκλιανό, στην Πύλο Μεσσηνίας

Ένα μυκηναϊκό νεκροταφείο μεγάλης σπουδαιότητας, με περίτεχνα κτερίσματα, έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη, κοντά στο Ανάκτορο του Νέστορα, στον Άνω Εγκλιανό, που βρίσκεται στο νομό Μεσσηνίας, μεταξύ Πύλου – Χώρας και σε απόσταση 8 χλμ από το χωριό Κορυφάσιο, δίπλα στον περίφημο θολωτό τάφο του «γρύπα-πολεμιστή» (εδώ & εδώ) που είχε ανακαλυφθεί το 2015.
Τα νέα συγκλονιστικά ευρήματα επίσης ρίχνουν φως στη σπουδαιότητα του «γρύπα-πολεμιστή», που είναι ο μόνος που βρέθηκε θαμμένος ξεχωριστά στον δικό του τάφο. Τα ευρήματα αυτά ήρθαν στο φως από συγκυρία, δεδομένου ότι η ανασκαφή του μέρους όπου ανακαλύφθηκε, δεν υπήρξε ποτέ στον προγραμματισμό της ανασκαφής. Αντιθέτως, ο στόχος ήταν η ανασκαφή ενός διπλανού αγροτεμαχίου στο οποίο υπήρξε ανασκαφική δραστηριότητα και στο παρελθόν.
Το 2018, τρία χρόνια μετά την ανακάλυψη του Τάφου του Γρύπα-Πολεμιστή, και αφού ολοκληρώθηκε η απαλλοτρίωση του αγροτεμαχίου που βρισκόταν σε χέρια ιδιωτών, ξεκίνησε η ανασκαφή. Καθαρίστηκε η βλάστηση από το αγροτεμάχιο, που ήταν φυτεμέμο κορινθιακή μαύρη σταφίδα και στη συνέχεια παρατήρησαν ότι υπήρχαν συγκεντρωμένες πέτρες στο νοτιοανατολικό τμήμα του αγροτεμαχίου, καθώς και αρκετές μεγάλες πλάκες, πλησίον του θολωτού τάφου IV, με κάτι που ομοίαζε με κοιλότητα κάτω από αυτές. Έτσι άρχισαν όλα.
O περίφημος τάφος -ο αποκαλούμενος του «Γρύπα Πολεμιστή» δεν είναι μόνος και τυχαίος, επισήμανε η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, εκφράζοντας ευχαριστίες προς τους ανασκαφείς, αναφερόμενη στην αγαστή συνεργασία τόσων ετών με το ΥΠΠΟΑ.
Ούτε σταμάτησε να εκπλήσσει τους δύο ανασκαφείς του, Τζακ Ντέιβις και Σάρον Στόκερ που τον αποκάλυψαν το 2015. Τα αποτελέσματα της ανασκαφικής συνέχειας την περίοδο 2018-19 έφεραν στο φως δύο νέους ασύλητους θολωτούς τάφους, κάνοντας τους δύο ανασκαφείς του πανεπιστημίου του Σινσινάτι να εκφράσουν με βεβαιότητα ότι «κατά μήκος του δρόμου που οδηγούσε από την Ακρόπολη και το ανάκτορο του Νέστορα προς την χώρα Τριφυλλίας, είχε χτιστεί το σπουδαιότερο, από χωροταξικής άποψης, νεκροταφείο, την εποχή που ο μυκηναϊκός πολιτισμός έπαιρνε για πρώτη φορά σάρκα και οστά στην ηπειρωτική Ελλάδα και κατά τη μετάβαση από τη μέση στην ύστερη εποχή του χαλκού» τόνισε σήμερα ο Τζακ Ντέβις, στην δημοσιογραφική παρουσίαση των αποτελεσμάτων (έχει προηγηθεί η επιστημονική δημοσίευση τους).
Οι δύο πολύ σημαντικοί, αλλά και εντελώς άγνωστοι τάφοι που βρέθηκαν, ονομάστηκαν θολωτοί τάφοι VI και VII. Το γεγονός ότι παρέμειναν ασύλητοι από την αρχαιότητα, οφείλεται στο ότι προστατεύονταν από περίπου σαράντα χιλιάδες λίθους μεγέθους καρπουζιού που είχαν υποστεί κατολίσθηση στο εσωτερικό τους, όταν κατέρρευσε ο θόλος τους. «Τα οστά που βρέθηκαν στο εσωτερικό τους πρέπει να προέρχονται από ομαδικούς ενταφιασμούς μελών σημαντικών οικογενειών, καθώς στα κρανία φέρουν το ίδιο κληρονομικό ελάττωμα-, όμως μένει να υποβληθούν σε έλεγχο DNA» επισήμανε η Σάρον Στόκερ.
«Αυτές οι σημαντικές οικογένειες και οι ιδιώτες είχαν βαθιές επιρροές από τον Μινωϊκό πολιτισμό. Έχτιζαν τα σπίτια τους στην Ακρόπολη με λαξευτούς λίθους, επηρεασμένοι από την μινωϊκή τεχνοτροπία και γέμιζαν τους τάφους τους με κρητικά προϊόντα ανωτέρας ποιότητας που εισήγαγαν» περιέγραψαν οι δύο ανασκαφείς. Ανάμεσα στα πιο συναρπαστικά νέα ευρήματα συγκαταλέγεται ένα χρυσό δαχτυλίδι, το οποίο απεικονίζει δύο βοοειδή που πλαισιώνονται από στάχυα κριθαριού, όπως αναγνωρίστηκε από την καθηγήτρια Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ, Τάνια Βαλαμώτη, και ένα χρυσό μενταγιόν που απεικονίζει την κεφαλή της Αιγύπτιας θεάς ‘Αθωρ. «Αυτή η ανακάλυψη παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, λαμβάνοντας υπόψη τον ρόλο που είχε στην Αίγυπτο ως προστάτιδα των νεκρών» επισήμανε ο Τζακ Ντέηβις, παρομοιάζοντας τον συνολικό χαρακτήρα των ευρημάτων που παρέμειναν στους νέους τάφους και στους δρόμους τους, «εξαιρετικά παρόμοιο με τους θαλαμωτούς τάφους που απεκάλυψε μεταγενέστερα στις Μυκήνες η ανασκαφική δραστηριότητα του Χρήστου Τσούντα τον 19ο αιώνα, ιδίως ως προς το ύφος των κοσμημάτων και άλλων διάκοσμων, ενώ βρέθηκαν και στοιχεία, τα οποία απουσίαζαν στην Πύλο, και μαρτυρούν δεσμούς με την εγγύς Ανατολή και την Αίγυπτο».
Οι δύο νέοι τάφοι, ο ένας τεράστιος, διαμέτρου 12 μέτρων, ο άλλος σημαντικά μικρότερος, διαμέτρου 8,5 μέτρων, θα μπορούσαν να είχαν χρησιμοποιηθεί όταν πέθανε ο Γρύπας-Πολεμιστής o οποίος όμως είχε ενταφιαστεί ξεχωριστά από τους άλλους και μόνος του «πιθανόν επειδή ήταν βασιλιάς, ένας “‘άναξ”‘ της μυκηναϊκής περιόδου» εικάζουν οι δύο ανασκαφείς.
Σε κάθε περίπτωση, χρονολογούνται τον 15ο πΧ αιώνα και είναι μεταγενέστεροι του θολωτού τάφου IV του ‘Ανω Εγκλιανού, που είχε ανακαλύψει το 1939 ο αρχαιολόγος Καρλ Μπλέγκεν, ο οποίος την εποχή εκείνη ανακάλυψε μαζί με τον Κωνσταντίνο Κουρουνιώτη το Ανάκτορο του Νέστορος. Εκείνος φαίνεται ότι είχε κατασκευαστεί πρώτος και πιθανώς λειτουργούσε ως μαγνήτης για μεταγενέστερους τάφους, αργότερα, κατά την Υστεροελλαδική Περίοδο.

Δείτε φωτογραφικό υλικό που έδωσε στη δημοσιότητα το Γραφείο Τύπου του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού