Το ανείπωτο δράμα των προσφύγων, το άλυτο και οξύτατο πρόβλημα τού προσφυγικού, μάς απασχολεί και μας προβληματίζει. Ακούω, βλέπω, διαβάζω, μαθαίνω επαρκώς τα διάφορα περί του θέματος και συμπάσχω! Ίσως προκαλεί η τελευταία μου λέξη (συμπάσχω), αλλά αδυνατώ να αντιδράσω διαφορετικά, πέρα από τις προσφορές σε τρόφιμα και ηθική συμπαράσταση.
Το προσφυγικό θέμα, με την πολυποίκιλα θετική, αλλά και αρνητική, αντιμετώπισή του από την ελληνική κοινωνία, με τους απίστευτης ανοησίας και αφέλειας πολίτες, που υποκινούνται από ομάδες ρατσιστών-ξενοφοβικών ή έστω διαφωνούντων με την υποδοχή των προσφυγικών ροών και τη φιλοξενία απελπισμένων και ανέστιων ανθρώπων (επαναλαμβάνω: ανθρώπων) σε τόπους ελεγχόμενης διαμονής, έχει γραφτεί και αναλυθεί από κάθε πολιτική πλευρά.
Θεωρώ πως ο δικός μου λόγος δεν θα προσθέσει κάτι ξεχωριστό στην όλη προβληματική ενός τόσο ιστορικού και κοινωνικού φαινομένου μαζί και γρίφου· η εποχή τής περιόδου τής εξόδου από τα μνημόνια και τις σκληρές συνέπειες, που υπέστη ο ελληνικός λαός, είναι συνδεδεμένη με το προσφυγικό πρόβλημα, τις αντιμαχόμενες αντιδράσεις και την εθνική (θα έπρεπε να είναι και ευρωπαϊκή) προσπάθεια για την επίλυση μιας τόσο ιδιόμορφης κατάστασης. Είναι δε αυτονόητο το παζάρι και η εκμετάλλευση από την Τουρκία τού προσφυγικού προβλήματος, το οποίο εξαρτάται πλέον από τη γεωπολιτική παρτίδα που παίζεται στη Μέση Ανατολή και στο… σκάκι των ισχυρών συμφερόντων, που εδώ και καιρό εξελίσσεται εις βάρος των δύστυχων θυμάτων-προσφύγων.
Ασφαλώς επαναλαμβάνω κι εγώ γενικολογίες και συμβατικό λόγο, αναγνώστες μου, δίχως καμία πρόταση ή κάποια ιδέα ρηξικέλευθη, ώστε να ληφθεί υπ’ όψη στα σοβαρά.
Παράλληλα, δυσκολεύομαι να υποστηρίζω τα αυτονόητα και να κρατώ αποστάσεις από τα εύλογα. Δηλαδή να διαχωρίσω εκ νέου την προσωπική μου θέση από τις φασίζουσες και ρατσιστικές συμπεριφορές κάποιων συνελλήνων, οι οποίοι εύκολα, αμνήμονες και με περισσή απονιά ακολουθούν ένα κοπάδι προβάτων ή μήπως λύκων (πολλοί από τους οποίους έχουν προσφυγική καταγωγή) αρνούμενοι να υποδεχτούν στον τόπο τους τις προσφυγικές ομάδες που η ελληνική πολιτεία αποστέλλει εκεί για φιλοξενία.
Το προσφυγικό το σκέφτομαι με θετική διάθεση συμπαράστασης και ενσυναίσθησης, σ’ αυτό το τόσο φρικτό από τη ρίζα του, πανάρχαιο όσο και σύγχρονο πρόβλημα· εκείνο του ξεριζωμού από τα πάτρια εδάφη! Περιττό να πω πως με φέρνει χρόνια πριν με ό,τι συνέβη στους δικούς μου Πόντιους γονείς, με τον ξεριζωμό των Ελλήνων του 1922. Αργότερα, στην περίοδο της αστυφιλίας και της μετανάστευσης επί Καραμανλή, μετά τις εμφύλιες αιματηρές συρράξεις του ’40, ο κόσμος τής ελληνικής επαρχίας μετοίκησε προς τις κεντρικές πόλεις, κυρίως Αθήνα-Θεσσαλονίκη-Πάτρα-Ιωάννινα-Βόλο κ.ά. Ένας εσωτερικός ξεριζωμός που άδειασε χωριά και κωμοπόλεις και λίγο αργότερα έστειλε τον ελληνικό πληθυσμό και στο εξωτερικό (Γερμανία-Αυστραλία-Αμερική-Καναδά κ.ά.)
Τώρα, αυτή η ιστορική μετοίκιση (βλέπε προσφυγιά και μετανάστευση) των ημεδαπών ξεχάστηκε από τους αντίθετους κι οργίλους εθνικιστές. Ο λωτός— κυρίως ο Ομηρικός— πάντα είναι ένα γευστικό φρούτο για πολλούς από μας. Το γράφει η μυθολογία και δυστυχώς πολλαπλώς η ιστορία μας…
Υπάρχει όμως και το άλλο κομμάτι της Ελλάδας. Εκείνο που δεν επέτρεψε στην ψυχή του να στεγνώσει. Εκείνο που συμπαρίσταται με δωρεές, προσφορές, τραπεζικούς λογαριασμούς, τρόφιμα, συσσίτια, φιλοξενίες, ιατρική κάλυψη, με ποικίλες οργανώσεις γιατρών, ποικίλες εκκλησιαστικές παροχές, κρατική μέριμνα κ.ά. Μην υποτιμούμε αυτή την κοινωνική συμπαράσταση· είναι το αντίρροπο της προαναφερόμενης αρνητικής αντίδρασης…
Τι μένει όμως στην ουσία τού θέματος του προσφυγικού; Τι είναι εκείνο που κρατάμε από την σκληρή εμπειρία εκείνων που παλεύουν να ξεφύγουν από την πείνα, τον πόλεμο και καταφέρνουν να γλιτώσουν από την δοκιμασία της θάλασσας, φτάνοντας στις ελληνικές στεριές;
Πέρα από την συνειδητοποίηση πως εμείς ήμασταν κάπως έτσι π ρ ι ν και αυτοί είναι τ ώ ρ α (ομοιοπαθείς δηλαδή), μας συνοδεύει η κοινή διαπίστωση πως η αιτία που προκαλεί τα αδιέξοδα, τη φρίκη και τα προβλήματα, ανεξαρτήτως εποχών, είναι τα οικονομικά συμφέροντα των ισχυρών εξουσιών τού πλανήτη και πως ο κίνδυνος να βρεθεί οποιοσδήποτε λαός σε κατάσταση προσφυγιάς και μετανάστευσης, ανά πάσα στιγμή, είναι κοινός. Φτιάξτε την δική σας ανάλυση από την προσωπική σας πολιτική άποψη και των κομματικών επιρροών σας. Θα καταλήξουμε και πάλι στις σταθερές των οικονομικών γεωπολιτικών συμφερόντων, τα οποία κρατάνε σε μια ιδιότυπη αιχμαλωσία τον απλό και άδολο κόσμο.
Δεν μου πάει ο ρόλος του αναλυτή· δεν έχω το παραμικρό ταλέντο ή τις ιδιαίτερες γνώσεις για τέτοιες γεωπολιτικές διεισδύσεις, όμως, αυτό που νιώθω είναι η επικείμενη πολιτισμική αλληλοεπίδραση από τις συγχωνεύσεις μαζών με θρησκευτικές, πολιτιστικές και ηθογραφικές διαφορετικότητες. Οι μίξεις αυτές δεν εξατμίζονται στον αέρα· αντιθέτως, αλέθονται με την καθημερινή τριβή της κοινωνίας, όπως στο παρελθόν με τις τεράστιες μάζες που μετοίκισαν και προσέφυγαν στα εδάφη μας, αναζητώντας έναν κοινό τόπο ζωής κι ανάπτυξης!
Εάν ρίξουμε μια ματιά στην ιστορία μας, θα διαβάσουμε πολλές προσφυγικές σελίδες, που θα μας οδηγήσουν στην γνώση ότι η Ελλάδα ανέκαθεν ήταν πολυπολιτισμική χώρα, που κατάφερε να δώσει, να πάρει και να αφομοιώσει όλα όσα στοιχεία είχε ανάγκη και θεωρούσε απαραίτητα για την δημιουργική της ανάπτυξη. Μια τέτοια θεώρηση, αξίζει να την σκεφτούμε και να την επεξεργαστούμε. Έτσι πορευτήκαμε πάντα. Η εποχή των σύγχρονων πολέμων, δηλαδή των νέων διαχωρισμών των γεωγραφικών περιοχών, οι οποίοι πραγματοποιούνται κυρίως με τη βία και τις διώξεις μαζών προς άλλες χώρες και τόπους, με πειραματόζωα πάλι τα λαϊκά στρώματα των χωρών της μεσανατολικής ζώνης, δείχνει πως η νέα αυτή προσφυγιά προς την Ευρώπη, είναι πέρα για πέρα η νέα π ρ α γ μ α τ ι κ ό τ η τ α!
Ας το χωνέψουμε για τα καλά.
Θα πρέπει να προετοιμαστούμε για έναν άλλον τρόπο κοινωνικής συμπεριφοράς, λόγω της μίξης πολυποίκιλων στοιχείων, φαινομενικά αντίθετων μεταξύ τους. Οι νέες ισορροπίες του μέλλοντος θα περάσουν μέσα από το φίλτρο της εκπαίδευσης, της ανεκτικότητας και του ρεαλισμού της εποχής. Οι πολιτιστικές και θρησκευτικές «γέφυρες» μεταξύ των ανθρώπων μέσα στην ίδια κοινωνία, θα δυναμώσουν το πνεύμα για τη νέα εποχή· η νέα εποχή ελπίζω κι εύχομαι να είναι η εποχή τής σ υ μ φ ι λ ί ω σ η ς με ό,τι εκκολάπτεται και κυοφορείται, χωρίς φοβίες κι εμμονές…
Προέχουν οι σκέψεις, η κατανόηση και οι συναινέσεις μας στην πράξη, όχι στα λόγια.
* Ο Νότης Μαυρουδής είναι κιθαριστής – συνθέτης
