Νομιμοποιούμαι δια να… ομιλώ περί του θέματος, όχι βέβαια ως καπνιστής διότι δεν κάπνισα ποτέ μου, αλλά ως δημιουργός του τραγουδιού «Πρωινό τσιγάρο» (σε στίχους του Άλκη Αλκαίου, 1984). Τώρα, που «καίει» το θέμα των μέτρων της απαγόρευσης του τσιγάρου σε δημόσιους χώρους και οι απόψεις των καπνιστών-αντικαπνιστών δίνουν και παίρνουν, πολλές φορές με οξείς διαλόγους, παίρνω κι εγώ θέση λόγω του τραγουδιού μου…
Οι βιομηχανίες καπνού καλά κρατούν βεβαίως και είναι υποχρεωμένες να διατηρούν τις ανησυχητικές προειδοποιήσεις που τυπώνουν πάνω στα πακέτα.
Θα μπορούσαμε να πούμε πως, εκ πρώτης όψεως, όλο αυτό είναι μια αντίφαση, αλλά η ελεύθερη οικονομία και οι νόμοι της, δεν μπορεί να απαγορέψει την λειτουργία οποιασδήποτε επιχείρησης, ιδιαίτερα όταν αυτή, από παλαιοτάτων χρόνων, είναι άκρως επικερδής· και ως φαίνεται θα συνεχίσει να είναι, διότι δεν πτοούνται (οι βιομηχανίες και οι εξαρτημένοι καπνιστές) από καμία απαγόρευση, γνωρίζοντας όλοι κατά βάθος πως ο Έλληνας μερακλής (αυτός ιδιαίτερα) δεν υποχωρεί…
Σε μια χώρα με μεγάλο ποσοστό καπνιζόντων το να απαγορέψεις ένα τέτοιο… φετίχ-συνήθεια–εξάρτηση, πάθος, είναι ένα μεγάλο πρόβλημα κοινωνικής διάστασης. Μην βιάζεστε να απαντήσετε για την εξέλιξη και για τον νικητή. Ποιος θα… νικήσει; Οι αντικαπνιστικοί νόμοι ή οι καπνιστές πολίτες; Ο Νόμος ή το πάθος; Η ανάγκη του καπνιστή ή η αυστηρή οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς τα μέλη-κράτη της;
Γρίφος είναι το θέμα, ιδιαίτερα στην εποχή μας, στην οποία είμαστε υποχρεωμένοι να υλοποιήσουμε την απαγόρευση· όπερ σημαίνει πως θα επέλθει ρήξη ανάμεσα στους καταπιεσμένους αντικαπνιστές και καπνιστές, σε ακόμα μεγαλύτερο βαθμό.
Ήδη ποικίλες επιχειρήσεις που αποφάσισαν να φιλοξενήσουν τους καπνίζοντες, τροποποιούν τα μαγαζιά τους, ανιχνεύοντας νέους τρόπους ώστε να μην χάσουν την πελατεία και να είναι συνεπείς ως προς τον Νόμο. Μπαράκια-καφετέριες-ταβέρνες-εστιατόρια, αναζητούν λύσεις.
Τα επιχειρήματα εκατέρωθεν ισχυρά και λογικά. Η υγεία είναι το επίκεντρο της συζήτησης και το κεντρικό θέμα, αλλά υπάρχει ένα τεράστιο κοινό εξαρτημένων, το οποίο χτυπιέται ανελέητα, παρόλη την πληροφόρηση και τη γνώση ότι οι περισσότεροι θα καταλήξουν σε γιατρούς, νοσοκομεία, συσκευές οξυγόνου, υποβάθμιση ποιότητας ζωής και σπατάλη χρήματος. Και πράγματι, ποιος μπορεί να ισχυριστεί πως «δεν ήξερε»; Οι αντικαπνιστικές διαφημίσεις εμφανίζονται καθημερινά, εδώ και χρόνια, στα τόσα πολλά κοινωνικά μηνύματα των Μ.Μ.Ε. Οι συστάσεις γιατρών, Νοσοκομείων και Κέντρων υγείας, δεν σταματούν να το φωνάζουν, α λ λ ά!
Αυτό το α λ λ ά είναι κατά τη γνώμη μου το κλειδί της υπόθεσης σ’ αυτή τη χώρα. Ο πυρήνας αυτού του λαού, από παλιά, είναι δομημένος πάνω στις κοινωνικές αγωνίες, το άγχος και τα βάσανα και αυτό το γεγονός είναι αναμφισβήτητο. Αν το σκεφτεί κανείς, είναι και η βασική αφορμή που κάποιος από μικρή ηλικία συνδέεται με το τσιγάρο και την ακόλουθη εξάρτησή του. Ας μην σκεφτόμαστε πως οι έφηβοι κάνουν πλέον τσιγάρο (και τα παρεπόμενά του) μόνο από μόδα, στιλ, και ύφος. Είναι αλήθεια πως αυτή η εικόνα έχει ένα στοιχείο μιμητισμού και ταύτισης με την όποια τηλεοπτική πρόταση κι ακολουθία. Η παλαιότερη ζωή δεν είχε τέτοιες μιμήσεις και αντιγραφές μοντέλων. Η σκληρή ζωή και οι αναποδιές της, επαναλαμβάνω, είχε παθιασμένους καπνιστές, οι οποίοι έβρισκαν στο τσιγάρο τέτοια εκτόνωση που αψηφούσαν ακόμα και τον κίνδυνο της υγείας τους…
Από την άλλη, οι αντικαπνιστές είναι η βάση του σκεπτικού της ευρωπαϊκής οδηγίας. Η σφοδρή αλλαγή του κλίματος και της ατμόσφαιρας, η ατμοσφαιρική μόλυνση των πόλεων από τις βιομηχανίες και τα αμέτρητα αυτοκίνητα, το πρόβλημα των κάθε είδους ρύπων, οι ασυμφωνίες συμφωνιών για την κλιματική αλλαγή, όλα αυτά και άλλα πολλά, έχουν προτρέψει τον αντικαπνιστή να απαιτεί το δικαίωμά του να μπορεί να α ν α π ν ε ύ σ ε ι σε κλειστούς χώρους, χωρίς να κινδυνεύει από την εξάρτηση του συμπολίτη του.
Έτσι λοιπόν έχουμε τα δίκαια δικαιώματα του αντικαπνιστή· επιμένω: υπάρχουν όμως και εκείνα του καπνιστή, ο οποίος είναι και αυτός μέλος της κοινότητας των ανθρώπων, για τους οποίους η πολιτεία οφείλει να μεριμνά.
Όπου μπορεί να στηθεί, με σοβαρότητα και πιστοποίηση των αναγκαίων μέτρων χώρος για Καπνίζοντες και μη Καπνίζοντες, αλλά με μεγάλη προσοχή στους ελέγχους και όπου αυτοί προβλέπουν να πέφτουν βαριά πρόστιμα, ας προχωρήσει αυτή η απαγόρευση. Αλλά όχι όλοι σε ένα… σακούλι.
Εξαιρούνται αυστηρά βεβαίως Νοσοκομεία, σχολεία, λεωφορεία, τρένα, δημόσιοι χώροι και άλλα ευαίσθητα αυτονόητα σημεία, όπου η απαγόρευση του καπνίσματος θα πρέπει να είναι απόλυτη και αποφασιστική. Υπάρχουν πολλοί τρόποι διαχωρισμού ώστε το δικαίωμα να το έχουν α μ φ ό τ ε ρ ο ι. Διότι, εκ πρώτης όψεως, το αυτονόητο δικαίωμα στον καθαρό αέρα το έχουμε εμείς, οι μη καπνίζοντες. Όμως, δικαιώματα στο να καπνίσουν έχουν και οι καπνιστές, αφού έτσι επιλέγουν να ζήσουν την ζωή τους μια που το κάπνισμα είναι μια «αρρώστια» που έχει ξεκινήσει εδώ και πάρα πολλά χρόνια ακατάπαυστα και ασταμάτητα έως σήμερα και θα συνεχίσει να υπάρχει, καθώς φαίνεται, με κάθε τρόπο και κόστος.
Οι καπνιστές είναι ίσως πρωταγωνιστικό στοιχείο τής ελληνικής πραγματικότητας! Εμείς, οι άλλοι, είμαστε μάλλον η μειονότητα που έχει αποφασίσει να μην επιβαρύνει με περισσότερη μόλυνση τον οργανισμό της. Όλα είναι επιλογές ζωής και δεν μπορούν να υποτάσσονται σε… καταδικαστικές αποφάσεις. Οι καπνιστές ξέρουν. Είναι ενήμεροι για τα στοιχεία περί υγείας και των κινδύνων· εάν το προσπερνούν, είναι πλέον ένα, έστω βαρύ, προσωπικό όμως δεδομένο και δικαίωμα στην… αυτοκτονία!
Και αυτή είναι κατά την γνώμη μου η λύση: η κατανόηση του δικαιώματος αμφοτέρων των πλευρών. Η ειρηνική προστασία που θα τους παρέχει συνθήκες ζωής, σύμφωνα με ό,τι έχουν επιλέξει.
Νομίζω πως έχει ακόμα πολλή δουλειά να γίνει πάνω σ’ αυτό το κοινωνικό-ιατρικό θέμα, παρόλο που τα πρόστιμα και οι κυρώσεις επί των καπνιστών και όσων τάσσονται υπέρ τους φιλοξενώντας τους, έχουν ήδη ξεκινήσει…
* Ο Νότης Μαυρουδής είναι κιθαριστής – συνθέτης
