Σπύρος Λυκούδη: Τι είναι Προοδευτικό σήμερα;

Τι είναι σήμερα προοδευτικό λοιπόν.
Ας ξεκινήσω από την δεδομένη υποθέτω πια για όλους μας διαπίστωση ότι η προοδευτικότητα και επομένως ο ‘’προοδευτικός χώρος’’ δεν ορίζεται με χαρακτηριστικά οντολογικά. Το προοδευτικό δεν είναι προσδιορισμένο αναλλοίωτο, παντός καιρού, με στοιχεία που τα έχει γενικώς χαραγμένα, αποτυπωμένα, κάποια σφραγίδα της ιστορίας.
Το προοδευτικό καθορίζεται ως τέτοιο και οι πολίτες ή οι πολιτικοί θεωρούνται προοδευτικοί δηλ. συμμέτοχοι στην ώθηση της κοινωνίας προς την υπέρβαση παθογενειών και δυσκαμψιών οικονομικών και πολιτικών που την κρατούν στην υστέρηση, αναλόγως της τοποθέτησης και της στάσης τους απέναντι στα βασικά και επίδικα της ιστορικής φάσης και συγκυρίας κάθε φορά. Π.χ η έννοια του ‘’προοδευτικού’’ δεν έχει σήμερα τα ίδια στοιχεία και χαρακτηριστικά που είχε σε άλλες περιόδους στη χώρα μας.
Η κρίση δημιούργησε άλλα δεδομένα. Στην Ελλάδα διανύουμε την ύστερη αλλά ίσως όχι την τελευταία φάση αυτής της κρίσης. Η κρίση ανέδειξε τα μεγάλα προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας, συσσωρευμένα από την Μεταπολίτευση και μετά, παρότι δεν πρέπει να ξεχνάμε πως με όλα τα προβλήματα της, σ’ αυτά τα 40-45 χρόνια Μεταπολιτευτικά χρόνια η χώρα έκανε μεγάλα βήματα προόδου με πιο σημαντικούς σταθμούς, την ένταξή μας στην Ευρωπαϊκή οικογένεια και στην Ευρωζώνη.
Στο θεσμικό, όμως, επίπεδο δεν έγιναν οι διαρθρωτικές αλλαγές και οι μεταρρυθμίσεις που ήταν επιβεβλημένες να γίνουν σε ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος, σύμφωνα με το ευρωπαϊκό κεκτημένο. Και δεν έγιναν, για να μην θιγούν συντεχνιακά και άλλα συμφέροντα ειδικών ομάδων, με επιρροή στο πολιτικό σύστημα και το κράτος. Είχαμε μεγάλες περιόδους κατά τις οποίες ασκήθηκαν άφρονες οικονομικές πολιτικές, βασισμένες στον φτηνό ξένο δανεισμό της χώρας και σε μια πελατειακή αντίληψη αναδιανομής των όποιων οικονομικών πόρων, χωρίς να παράγεται νέος πλούτος. Αποτέλεσμα όλων αυτών των πολιτικών ήταν να δημιουργηθεί ένας τεράστιος γραφειοκρατικός και αναποτελεσματικός κρατικός μηχανισμός, ο οποίος μεγάλωνε και λειτουργούσε χωρίς αξιοκρατία, μακριά από τις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας, στην βάση εξυπηρέτησης ημετέρων κομματικών και συντεχνιακών συμφερόντων.
Οι πολιτικές δυνάμεις που διαχειρίστηκαν αρχικά την κρίση δεν μπόρεσαν να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν ένα Εθνικό Σχέδιο αντιμετώπισής της, αλλά περιορίστηκαν σε μια απλή διαχείριση των μνημονιακών υποχρεώσεων της χώρας, απέναντι στους εταίρους και δανειστές μας. Αλλά και οι δυνάμεις που αντιπολιτεύθηκαν τις πολιτικές αυτές περιορίστηκαν σε έναν άγονο λαϊκισμό και σε στείρες αντιμνημονιακές καταγγελίες, χωρίς να αντιπροτείνουν ένα πειστικό και ρεαλιστικό σχέδιο. «Απερίσπαστοι επιδοθήκαμε να βγάλουμε τα δικά μας τα μάτια, ο ένας τ’ αλλουνού, με ρίγη ιερής συγκίνησης στην καρδιά», για να θυμηθώ τον Αλέξανδρο Κοτζιά.
Η κρίση λοιπόν, καθώς εξελισσόταν, επιβεβαίωνε προβλήματα και διέψευδε ανυπόστατες βεβαιότητες και κάθε λογής φενακισμούς.
Στα χρόνια της κρίσης στρεβλώθηκαν κατά απίστευτο τρόπο έννοιες, προσδιορισμοί, πολιτικές αναφορές. Οι έννοιες της προόδου, του προοδευτικού και των προοδευτικών κακοποιήθηκαν βάναυσα. Αυτοκαλούνταν ως προοδευτικές, πολιτικές συμπεριφορές που οδηγούσαν σε δηλητηριασμένη ατμόσφαιρα όχι απλώς πολιτικού φανατισμού αλλά πολιτικού παροξυσμού και αλόγιστων παθών.
Προσδιορίζονταν ως προοδευτικές πολιτικές που παρήγαγαν μύθους, ψευδαισθήσεις, αυταπάτες. Οι αλληλοκατηγορίες περί χρηματισμού των πολιτικών αντιπάλων θεωρήθηκαν σπονδή στην αλήθεια. Ο άκρατος εθνολαϊκισμός δεξιός και αριστερός και αυτός χωρίς ίχνος ντροπής, τέθηκε στην υπηρεσία υποτίθεται της προόδου και της αλήθειας. Περιβλήθηκαν τον μανδύα του προοδευτισμού πονηροί πολιτευτές, αγύρτες και τυχοδιώκτες, τρωκτικά του Διαδικτύου, πολιτικοί σαλτιμπάγκοι.
Η έννοια του προοδευτικού λόγου βυθίστηκε μέσα στον εμφυλιακό λόγο.
Υποστηρίχθηκε ως προοδευτική κάθε ανορθολογικότητα, κάθε συνωμοσιολογία, ακόμα και η πολιτική βία.
Θεωρήθηκε ως προοδευτική η πολιτική αντιπαράθεση με όρους ηθικολογίας και απαξίωσης.
Κυριάρχησε η ανευθυνότητα και η πολιτική αρλούμπα.
Ενοχοποιήθηκε η επιχειρηματικότητα και η αριστεία, εργαλειοποιήθηκε η Δικαιοσύνη.
Οι πολιτικοί αντίπαλοι λοιδορούνταν και καταγγέλλονταν ως εχθροί, όχι ως πολιτικοί αντίπαλοι με διαφορετικές πολιτικές προτάσεις και πρόγραμμα. Κυριάρχησε η ανευθυνότητα. Χάθηκε η επαφή με την πραγματικότητα. Αρνούμαστε να αντικρίσουμε την πραγματικότητα, δυστυχώς ως ανώριμα τέκνα της οργής, αρνούμαστε ως πολιτικό σύστημα και ως κοινωνία να ασκήσουμε στοιχειώδη αυτοκριτική, αυτήν που οδηγεί στην αυτογνωσία και στην πραγματική εκτίμηση των δυνατοτήτων και των περιορισμών μας, εξωτερικών και εσωτερικών, ως έθνος, κράτος και κοινωνία. Αρνηθήκαμε να συζητήσουμε τις αιτίες της κακοδαιμονίας μας. Μονομαχούσαμε λυσσασμένα για τα συμπτώματα. Μηρυκάζαμε τη μιζέρια μας. Κατασκευάζαμε αχυρανθρώπους για να τους λογχίζουμε κατά βούληση. Γι’ αυτό αποτυγχάναμε.
Αισθανόμαστε άνετα σε αυτή τη χώρα επιρρίπτοντας όλες τις ευθύνες στους άλλους. Δεν αναλαμβάνουμε σχεδόν ποτέ το δικό μας μερίδιο. Και εφόσον δεν το αναλαμβάνουμε, δεν δημιουργούμε και τα πολιτικά περιθώρια για να διορθώσουμε τα κακώς κείμενα.
Αυτό είναι το καλύτερο συγχωροχάρτι που μπορεί να δώσει κάποιος στο πολιτικό μας σύστημα.
Έτσι την εθνική μας τύφλωση και ακρισία την πληρώσαμε, την πληρώνουμε και θα την πληρώνουμε πανάκριβα εάν συνεχίζουμε στους ίδιους δρόμους.
Τι είναι λοιπόν σήμερα προοδευτικό μετά από αυτά.
Η αφύπνιση και η ενεργητική συμμετοχή της κοινωνίας, των πολιτών σε ένα εθνικό πολιτικό σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας και ριζικής μεταρρύθμισης κράτους και θεσμών.
Μια επανάσταση του αυτονόητου, της κοινής λογικής.
Αυτό είναι σήμερα το Προοδευτικό!
Υποστήριξη μιας πολιτικής που θα στηρίζει:

• νέες επιχειρήσεις που θα κάνουν επενδύσεις και θα δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας, χωρίς να ασφυκτιούν από την υψηλή φορολογία και τις υπέρογκες ασφαλιστικές εισφορές. Και ταυτόχρονα πολιτικές κοινωνικής δικαιοσύνης, που θα υπερασπίζονται τους κοινωνικά και οικονομικά αδύνατους, τους ανέργους και τους κατεστραμμένους οικονομικά από την κρίση, που θα τους διασφαλίζεται ένα ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα.
• ένα δίκαιο και απλό φορολογικό σύστημα, με καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και της φοροαποφυγής, που ο καθένας θα συνεισφέρει ανάλογα με τις φοροδοτικές του δυνατότητες, το εισόδημα και την κινητή και ακίνητη περιουσία του.
• μια δικαιοσύνη ανεξάρτητη που θα λειτουργεί άμεσα και αποτελεσματικά για τους πολίτες και την κοινωνία, χωρίς περιττές καθυστερήσεις και γραφειοκρατίες, απλοποιώντας πολλές από τις διαδικασίες απονομής της και αξιοποιώντας τις νέες δυνατότητες της τεχνολογίας.
• ένα σύστημα Δημόσιας Παιδείας μακριά από ιδεοληψίες, υψηλής ποιότητας, δύναμη ανάπτυξης και συνδεδεμένη με την παραγωγή.
• Ένα σύστημα υγείας και ένα ενιαίο και δίκαιο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, που θα παρέχει τις υπηρεσίες του σε όλους τους πολίτες και θα είναι προσβάσιμο και από τα πιο φτωχά και αποκλεισμένα τμήματα της κοινωνίας, σύμφωνα με το ευρωπαϊκό κεκτημένο.
• μια Περιφερειακή και Τοπική Αυτοδιοίκηση, πραγματικές αυτοκυβερνήσεις των τόπων τους, με ξεκάθαρες αρμοδιότητες και οικονομικούς πόρους, που δεν θα εξαρτώνται από την κεντρική εξουσία για να υπηρετήσουν τον ρόλο τους.
• ένα άλλο Κράτος, αντιγραφειοκρατικό, φιλικό στην επιχείρηση και στον πολίτη, επιτελικό, ευέλικτο, που θα στελεχωθεί με αξιοκρατία και διαφάνεια και που θα εγγυάται την ασφάλεια των πολιτών ως προϋπόθεση ελευθερίας και Δημοκρατίας και την ασφάλεια και υγιεινή των πόλεων. Η συνεχής αξιολόγηση δομών, υπηρεσιών και προσώπων λειτουργών, θα πρέπει να αποτελεί τον σταθερό άξονα όλων των δομών του Κράτους σε όλα τα επίπεδα. Ένα Κράτος δίκαιο, χαρακτηρίζεται ακριβώς από αυτό, από τη διαφάνεια, την αξιοκρατία και τη συνεχή αξιολόγηση.

Χρειαζόμαστε ριζική αλλαγή του ίδιου του πολιτικού συστήματος που είναι προϋπόθεση για την μεγάλη μεταρρύθμιση του Κράτους. Το “παλιό” πρέπει να παραχωρήσει τη θέση του στο “νέο” και αυτό βέβαια δεν αφορά μόνο την ηλικιακή ανανέωση των στελεχών του πολιτικού συστήματος, χωρίς να σημαίνει ότι και αυτό δεν αποτελεί ζητούμενο. Αφορά κυρίως θα έλεγα και την αλλαγή και τον εκσυγχρονισμό της λειτουργίας των κομμάτων, την διαφάνεια, την καταπολέμηση της διαφθοράς και του πολιτικού χρήματος, την εξάλειψη των πελατειακών σχέσεων και την καταπολέμηση κάθε τύπου διασυνδέσεων κόμματος – Κράτους .
Σε συνθήκες ανεπτυγμένης δημοκρατίας ήρθε η κρίση για να μας καταδείξει το προφανές: ότι οι συνήθεις ευκολίες στην εκφορά του πολιτικού λόγου και την διαχείριση των προβλημάτων είναι όχι απλώς άχρηστες αλλά και επικίνδυνες. Μας έθεσε προ των ευθυνών μας. Ωριμάσαμε μαζί της. Και αποφασίσαμε – όχι εύκολα, ούτε χωρίς προβλήματα, καθυστερήσεις και αντιφάσεις – ότι πρέπει να αναλάβουμε τις ευθύνες μας.
Για να μπορούμε να λεγόμαστε προοδευτικοί.