Νότης Μαυρουδής*: Ελένη Παπαδάκη (για την τραυματική μνήμη…)

Η προσέγγιση ενός θέματος από χρόνο παρελθόντα και ταραγμένο, τότε που τα πάθη και οι πολιτικές στιγμές ήταν πολύ διαφορετικές από τις σημερινές, δεν είναι μια απλή υπόθεση. Χρειάζονται πολλές ιστορικές και ψύχραιμες αλήθειες, που θα πρέπει να εξετάζονται με παρρησία και εντιμότητα ώστε να στεκόμαστε απέναντι στην ιστορική μνήμη όσο γίνεται πιο αντικειμενικά και αυτό είναι ακόμα και σήμερα δύσκολο, όταν το εμφύλιο μίσος σε πολλές περιπτώσεις, δεν λέει να κοπάσει. Η αναζήτηση της αλήθεια— όσο μπορεί να την διαπιστώσει κανείς— για γεγονότα που τραυματίζουν το συναίσθημα και τη λογική πρέπει να γίνεται, όχι για να οξύνουμε τα πάθη, αλλά για να κατανοήσουμε ότι ο φανατισμός μπορεί να σαρώσει ζωές όπως ο δυνατός άνεμος παρασέρνει κάθε τι στο πέρασμά του…
Τέτοια στοιχεία  συναντάμε και στην περίπτωση της μεγάλης ηθοποιού Ελένης Παπαδάκη (4/11/1908-30/12/1943) για την οποία ο Δημήτρης Λιγνάδης ανακοίνωσε πως το ισόγειο του RΕΧ μετονομάζεται σε σκηνή «Ελένης Παπαδάκη» .
Να θυμηθούμε πως η Παπαδάκη, απ’ ό,τι λένε οι γνωρίζοντες, υπήρξε μια από τις σπουδαιότερες ηθοποιούς της εποχής της, με μεγάλη και επιτυχή συμμετοχή σε πολλά θεατρικά είδη στη σύντομη ζωή της. Οι μαρτυρίες των σύγχρονών της ηθοποιών, καθώς και αξιόλογων μελετητών του θεάτρου, την τοποθετούν ως μια εξαιρετική και σημαίνουσα θεατρική προσωπικότητα.
Από την άλλη μεριά, κατά την ανώμαλη και ταραγμένη εκείνη περίοδο, μια πολιτική και κομματική πλευρά, επέδειξε τέτοια παράλογη συμπεριφορά που αξίζει να παραθέσω εν συντομία κάποια στοιχεία τα οποία και παραθέτω από τον ιστότοπο του Έθνους (14.10.2019):
«Η Ελένη Παπαδάκη κατηγορήθηκε για «φιλογερμανική στάση» και ως «φιλενάδα» του κατοχικού πρωθυπουργού Ιωάννη Ράλλη, διεγράφη μ’ αυτή την κατηγορία από τον ΣΕΗ το Νοέμβριο του ’44 και στις 22 Δεκεμβρίου καταδικάστηκε σε θάνατο από έκτακτο δικαστήριο του ΕΛΑΣ κι εκτελέστηκε από την ΟΠΛΑ. Ο επίλογος της τραγωδίας γράφτηκε αργότερα με τη συγγνώμη του γ.γ. του ΚΚΕ, Νίκου Ζαχαριάδη, και την εκτέλεση του 23χρονου αρχηγού (καπετάν Ορέστη) της ΟΠΛΑ της περιοχής ως «πράκτορα της Ιντέλιτζενς Σέρβις».»           
Κι εδώ γεννάται ένα ζήτημα το οποίο μπορούμε να το πούμε και φλέγον!
Εννοείται πως δεν θα μπορούσα να γνωρίζω από μέσα αυτή την υπόθεση και τις λεπτομέρειές της. Γνωρίζω όμως πως όλες αυτές οι ομάδες (ΕΛΑΣ-ΟΠΛΑ-ΣΕΗ) είχαν στενή σχέση και δεχόντουσαν μεγάλη επιρροή από το τότε ΚΚΕ, μια που αποτελούσαν μέρος των οργανώσεών του. Λαμβανομένου υπόψη την σκληρή περίοδο των εμφύλιων συρράξεων, υποθέτω πως οι οργανώσεις αυτές δεν ήταν ανεξάρτητες και αυτονομημένες από την ηγεσία τού κόμματος. Αναρωτιέμαι λοιπόν: πόσο… σ α ν ό  υπήρχε στο μυαλό τόσων ηθοποιών του τότε ΣΕΗ και τόσων οπλαρχηγών και πολεμιστών του ΕΛΑΣ και της ΟΠΛΑ, ώστε να πάρουν μια τέτοια απόφαση, να προσπεράσουν και να αδιαφορήσουν μπροστά στο ταλέντο μίας σπουδαίας θεραπαινίδας της θεατρικής τέχνης, που την αναγνώριζαν μεγάλες προσωπικότητες του θεάτρου, της λογοτεχνικής γραφίδας και της μουσικής.  Κι όμως, αποφάσισαν να την «εκδικηθούν», χωρίς απτές και έγκυρες αποδείξεις, κατηγορώντας την, μόνο μέσω αβάσιμων «πληροφοριών», ως «δωσίλογη», «συνεργαζόμενη με τον κατακτητή»!!! Κρατείστε και την ημερομηνία τής φρικτής απόφασης (21η Νοεμβρίου 1944, με αριθμό πρωτοκόλλου 7313)
Σημειώστε: η εκτέλεση δια τουφεκισμού της Ελένης Παπαδάκη έγινε επειδή, όπως δηλώθηκε, την… λυπηθήκανε, διότι ο οπλαρχηγός καπετάν Ορέστης είχε δώσει ρητή διαταγή να γίνει η εκτέλεση με τσεκούρι…
Δεν χωνεύονται εύκολα αυτά τα γεγονότα αναγνώστες μου, έστω και αν ο ΓΓ του ΚΚΕ Νίκος Ζαχαριάδης, το 1945, ομολόγησε δημόσια το… «λάθος».
Είναι μια από τις βαθιές πληγές τής εποχής και, όπως φαίνεται, το σανό αυτό εξακολουθεί να υπάρχει μέσα στο… ακατοίκητο, αφού σήμερα, στον 21^ο αιώνα, η σημερινή ηγεσία τού ΣΕΗ (υπό το ΚΚΕ) εξακολουθεί να ακολουθεί σχεδόν αντανακλαστικά τις ίδιες πληροφορίες, με αφορμή την μετονομασία του ισογείου του Ρεξ  σε σκηνή «Ελένη Παπαδάκη», τιμώντας έτσι την τραγική ηθοποιό· ο ΣΕΗ αρνείται να αποδεχτεί πως εκείνη η καταδίκη-εκτέλεση του ’44, είναι μια ντροπιαστική σελίδα ενός απελευθερωτικού αγώνα που κάποιοι, δήθεν αριστεροί και προοδευτικοί, αμαύρωσαν και απαιτεί να ακυρωθεί η πρόταση Λιγνάδη…
Το έχουμε ομολογήσει κι άλλοτε:
μόνο θλίψη και οργή προκαλούν τα τόσα αιματηρά γεγονότα εκείνης της περιόδου, με τις εκατέρωθεν σκληρότητες ενός αδελφοκτόνου πολέμου. Ο απελευθερωτικός-αντιστασιακός αγώνας των Ελλήνων ενάντια στον φασισμό, εξελίχθηκε σε αγώνα βίαιης επικράτησης πολιτικών δυνάμεων. Επικράτησε η εξόντωση των πολιτικών αντιπάλων με εξορίες–φυλακές–εκτελεστικά αποσπάσματα–διώξεις κλπ από μια τυφλή και εκδικητική ακροδεξιά, συνεργάτη του κατακτητή, που ανέλαβε την εξουσία, αλλά συγχρόνως και μια κομμουνιστική αντίδραση που, σε πολλές περιπτώσεις, συμπεριφέρθηκε προς εχθρούς και… συντρόφους με υπεροψία, σκληρότητα και καχυποψία…
Λόγω της πρότασης Λιγνάδη, οι εφημερίδες και το διαδίκτυο άναψαν και η αρθρογραφία κράτησε το ενδιαφέρον μας πάνω σ’ αυτό το θέμα, κόλαφο για την αριστερή ηθική και την προοπτική ανασύνταξης και ομαλής πορείας, για την ανασύνταξη σοβαρών αριστερών σχηματισμών…

* Ο Νότης Μαυρουδής είναι κιθαριστής – συνθέτης

Δείτε τα προηγούμενα 145 άρθρα του Νότη Μαυρουδή