Τι είναι το Σύνδρομο παραίτησης;
Νέα αρρώστια; Νέος ιός; νέα επιδημία; Νέα παγκόσμια απειλή νόσου;
Όχι βέβαια. Είναι το αποτέλεσμα ενός ισχυρότατου σοκ που υφίσταται ο άνθρωπος, ιδιαίτερα σε ηλικία που δεν μπορεί να εκλογικεύσει επώδυνα γεγονότα ώστε να αντιμετωπίσει τις συνέπειες. Η πιο ευαίσθητη φάση είναι εκείνη της παιδικής ηλικίας, κατά την οποία ένας μικρός άνθρωπος είναι και αισθάνεται απροστάτευτος, δίχως την παραμικρή δυνατότητα αντίδρασης. Εκατοντάδες χιλιάδες, εκατομμύρια μικρά παιδιά, ένας ολόκληρος ανήλικος κόσμος που εκτίθεται σ’ έναν βομβαρδισμό, σε βία κι αγριότητα, βλέπει βανδαλισμούς, βιασμούς, αίμα, βιώνει πραγματική κόλαση…
Τα μικρά, μένουν άφωνα, σοκαρισμένα από το συσσωρευμένο και μακάβριο θέαμα το οποίο βλέπουν ζωντανά, μπροστά τους.
Ποια, πόση, τι είδους αντίδραση να προτάξουν για να «σκεπάσουν» τις χαίνουσες πληγές τους; Έχουν κάθε λόγο να… παγώσουν! Να γίνουν στήλη άλατος. Νεκρά φύση. Μια ιδιάζουσα ακινησία του σώματος και της ψυχής, που μοιάζει με εκείνη των νεκρών, με τη διαφορά πως τα μάτια παραμένουν ανοιχτά, η αναπνοή συνεχίζεται, αλλά ποιος ξέρει ποιες εικόνες περνούν απ’ το μυαλό, ποιες σκέψεις σχηματίζονται, ποιες βιολογικές λειτουργίες βρίσκονται ακόμα σε δράση, αν αισθάνονται οτιδήποτε, τι θυμούνται, αν θυμούνται…
Αυτή την κατάσταση την παρομοιάζουν και με κώμα, αλλά για περισσότερη κατανόηση της περίπτωσης της δώσανε τον ιατρικό όρο: «Σύνδρομο παραίτησης». Επομένως έχουμε να κάνουμε ίσως με μια νέα ορολογία αλλά όχι με νέο νόσημα.
Βλέπετε, δεν χάνεται η ελπίδα για πρώτη φορά στην αιματηρή πορεία τού ανθρώπου. Εδώ όμως συζητάμε για παιδιά! Για τα όνειρα και τις απαντοχές τους σ’ έναν κόσμο που τα διώχνει βίαια από τα πατρογονικά τους, που τα ρίχνει στον προσφυγικό καιάδα και στην αναλγησία τής ανεπτυγμένης και πολιτισμένης ανθρωπότητας.
Ακόμα και η, εδώ και χρόνια, λεκτική απόδοση του ολέθρου στο Ιράκ, με την φράση «παράλληλες απώλειες» στο ξεκίνημα του πολέμου των Αμερικανών, εννοούσε πως η κάθε μορφή βίας, που συνθέτει την οποιαδήποτε πολεμική σύρραξη, εκτός από νεκρούς αμάχους συμπεριλαμβάνει και το «σύνδρομο παραίτησης», το οποίο επηρεάζει πλέον, ολοένα και περισσότερο, όλον αυτόν τον άμοιρο κόσμο που ταλαιπωρείται σε θάλασσες και ξηρά.
Μαθαίνουμε πως ένα από τα τόσα κρούσματα αυτού του συνδρόμου εκδηλώθηκε στον καταυλισμό της Μόριας και κάτι τέτοιο είναι χαρακτηριστικό για να αντιληφθούμε ίσως, εμείς οι «απ’ έξω», τι συνθήκες βιώνουν αυτά τα ήδη πληγωμένα παιδιά, τα οποία έφτασαν στη χώρα μας μετά από την άγρια κατάσταση πολέμου που έζησαν στην χώρα τους.
Είμαι πεισμένος πως όλες αυτές οι εμπειρίες, τις οποίες πέρασαν μέσα σε μικρό διάστημα (αναφέρομαι σε παιδιά 7, 8, 9, 10 χρονών), τα ωθούν να επιθυμούν να… θαφτούν, να μην ακούνε, να μην βλέπουν, να μην νιώθουν πλέον τίποτα! Παραιτούνται απ’ την ζωή για να σβήσουν παρελθόν και παρόν· τρέμουν το τώρα και φοβούνται το αύριο, αδιαφορώντας για το κάθε τι παντελώς. Πέφτουν σε κώμα· βυθίζονται σε μιαν άλλη «ζωή», εκείνην της αδράνειας· της απόλυτης σ ι ω π ή ς. Επιλέγουν να γίνουν ένα άγαλμα τυλιγμένο με το απόλυτο κενό, με το τ ί π ο τ α!
Η Μόρια, όπως δείχνουν οι καταγγελίες, έχει μεταβληθεί σε ένα κολαστήριο, αφού ο καταυλισμός της είναι προορισμένος για 3.000 άτομα και έφτασε να «στεγάζονται», να «σιτίζονται», αλλά και να «περιθάλπονται» 13.000 (προς το παρόν). Δεν θα μπω στην διαδικασία να κρίνω μια τέτοια «πολιτική», η οποία έχει σαφώς τις ρίζες της στα παιχνίδια της Τουρκίας, αλλά και στους προσφυγικούς-μεταναστευτικούς χειρισμούς τής Ευρώπης. Αυτά είναι χιλιοειπωμένα και έχουν γίνει σημείο κομματικών αντιπαραθέσεων, που δεν ενδιαφέρει αυτή τη στιγμή το κείμενο αυτό. Παρ’ όλη τη βαθιά πολιτική διάσταση του θέματος, θα προσποιηθώ πως δεν την βλέπω και θα ασχοληθώ αποκλειστικά με το ανθρώπινο σκέλος το οποίο είναι και άμεσα το οξύτερο, που είναι και το πιο κατανοητό σε όλους μας. Διότι αντιλαμβανόμαστε πως τόσα σοβαρά τραύματα μαζεμένα σε μια παιδική ψυχή, καταφέρνουν να την κατατροπώσουν. Να την καταστρέψουν, αφού ένα παιδί με το Σύνδρομο παραίτησης π ε θ α ί ν ε ι, έστω προσωρινά!
Το μόνο φάρμακο με το οποίο μπορεί να αντιμετωπισθεί η αρρώστια είναι η αγάπη, η τρυφερότητα, η κατανόηση για τα όσα περνούν και βέβαια η βελτίωση της περιρρέουσας ατμόσφαιρας που συνθλίβει το παιδί και όποιον άλλον υποφέρει. Δηλαδή, να ακούσει (αν ακούει) μια καλή είδηση που να το αφορά· να πληροφορείται (αν το αντιλαμβάνεται) μια βελτίωση της κατάστασης· να νιώθει πως το δράμα και η ταλαιπωρία του τελείωσε (πολύ αισιόδοξη σκέψη).
Η θεραπεία είναι συνδεδεμένη με την ανατροπή των αιτιών που προκάλεσαν αυτή τη νόσο τής παραίτησης απ’ την ζωή και να παραδοθούν στο απόλυτο κενό…
Αν κανείς διαβάσει λεπτομέρειες από την… διαβίωση στη Μόρια, θα φρίξει από τις συνθήκες που αντιμετωπίζουν αυτοί οι ανέστιοι συνάνθρωποί μας. Είναι τέτοιες που αρκούν για να… βυθιστεί ένα μικρό παιδί στην παραίτηση και να αδιαφορεί για ό,τι συμβαίνει γύρω του. Ουσιαστικά, το υποσυνείδητό του αποφασίζει πως ένας τέτοιος κόσμος δεν το ενδιαφέρει.
Ναι, η Μόρια είναι μια ντροπή αλλά είναι και ενδεικτική τού κλίματος. Η παγκόσμια κατάσταση, με τις τόσες εστίες πολέμου σε τεράστιες γεωγραφικές περιοχές, είναι πράγματι άσχημη και ο απανταχού άμαχος πληθυσμός πληρώνει το τεράστιο κόστος των παράπλευρων απωλειών και της πικρής ξενιτιάς. Ποιος ξέρει πόσα τέτοια στρατόπεδα υπάρχουν εδώ κι αλλού…
Το κλίμα μού θυμίζει την παιδική μου ηλικία, όταν καθημερινά παρατηρούσα στη δεκαετία του ’50, τα φοβισμένα μάτια και το… σαλεμένο ύφος ανθρώπων που γυρνούσαν ολημερίς στους δρόμους της Καλλιθέας. Όλοι χτυπημένοι από τις φρικαλεότητες του ναζιστικού πολέμου και στη συνέχεια του εμφυλίου. Δεν γνωρίζει κανένας πόσες και πόσοι λύγισαν μπροστά στα τόσα απάνθρωπα που συνέβαιναν. Η ορολογία «Σύνδρομο παραίτησης» αποδίδεται από έναν ιατρικό φορέα στη Σουηδία κατά τη δεκαετία του ’90, αλλά δεν περιελάμβανε το παρελθόν με τις αμέτρητες περιπτώσεις «παραιτημένων» ανά τον κόσμο, οι οποίοι μπλέχθηκαν άθελά τους στη φρίκη που επιβλήθηκε.
Βλέπουμε όλοι πλέον πως προκαλούνται πολεμικές συρράξεις καθημερινά από όλους εκείνους τους παρανοϊκούς ηγετίσκους που προστατεύονται από τα μεγάλα παγκόσμια συμφέροντα. Το Σύνδρομο παραίτησης δεν θα σταματήσει να υπάρχει και να αναπτύσσεται, όσο η ανθρωπότητα συντηρεί και ανέχεται έναν «πολιτισμό» ο οποίος συναινεί στα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και… επιτρέπει τις ανεξέλεγκτες κινήσεις μιας ακατανόητης καπιταλιστικής ισορροπίας, που σπρώχνει το ανθρώπινο και ουμανιστικό στοιχείο στον ζόφο.
* Ο Νότης Μαυρουδής είναι κιθαριστής – συνθέτης
