Οι «βόμβες» του ΣτΕ και η ακτινογραφία της απόφασης

Και ξαφνικά… άνοιξε θέμα ασφαλιστικού. Αυτό προμηνύει η απόφαση “βόμβα” του ΣτΕ που κρίνει αντισυνταγματικές μια σειρά από διατάξεις του νόμου Κατρούγκαλου.

ΑΝΑΤΡΟΠΕΣ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΤΡΟΥΓΚΑΛΟΥ

ΚΡΙΘΗΚΑΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΑ

1. Ενοποίηση Ασφαλιστικών Ταμείων στον ΕΦΚΑ
2. Βάση επανυπολογισμού των συντάξεων η 31η Δεκεμβρίου 2014

ΚΡΙΘΗΚΑΝ ΑΝΤΙΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΑ

1. Τρόπος υπολογισμού εισφορών για Αυτοπασχολούμενους – Ελεύθερους Επαγγελματίες
2. Υπολογισμός των Επικουρικών Συντάξεων (παλιών & νέων) και η περικοπή επικουρικών συντάξεων πάνω από 1.300
3. Αντισυνταγματικό το ποσοστό αναπλήρωσης των συντάξεων

Αναλυτικά τα τρία είναι τα βασικά σημεία που θα πρέπει κανείς να συγκρατήσει.

1. Το πρώτο αφορά τις εισφορές των ελεύθερων επαγγελματιών. Ειδικότερα, το ΣτΕ έκρινε αντισυνταγματικό το όριο του 20% των εισφορών που προέβλεπε ο νόμος Κατρούγκαλου, ενώ για τους μισθωτούς το ανάλογο ποσοστό είναι 6% και το υπόλοιπο καλύπτεται από τον εργοδότη. Αυτό σημαίνει ότι η κυβέρνηση θα πρέπει να προχωρήσει στην εξομοίωση τους με εκείνες των μισθωτών. Το συγκεκριμένο ζήτημα αφορά σχεδόν 6 εκατομμύρια ελεύθερους επαγγελματίες εάν συμπεριληφθούν και οι αγρότες.
2. Το δεύτερο μεγάλο ζήτημα αφορά τις επικουρικές συντάξεις και την κρίση ότι οι περικοπές που έγιναν σε αυτές κρίνονται αντισυνταγματικές από εδώ και στο εξής. Το συγκεκριμένο θέμα ενδιαφέρει αυτούς που είχαν άθροισμα κύριας και επικουρικής σύνταξης πάνω από 130.000 το 2016, οι οποίοι υπολογίζονται περί τους 260.000. Το ποσό της περικοπής άγγιξε συνολικά τα 320 εκ. ευρώ. Δεν είναι ξεκάθαρο ακόμη αν θα υπάρχει η δυνατότητα αναδρομικών διεκδικήσεων για το 2017 και το 2018. Πρόκειται για ένα θέμα για το οποίο θα αποφανθούν οι νομικοί αφού μελετήσουν το πλήρες κείμενο της απόφασης.
3. Το τρίτο μεγάλο ζήτημα που αγγίζει η απόφαση του ΣτΕ αφορά τη βασική δομή του νόμου Κατρούγκαλου και τους συγκεκριμένους συντελεστές αναπλήρωσης που προέβλεπε ο νόμος, οι οποίοι θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι, μετά την απόφαση, θα πρέπει κάποιοι στιγμή να αυξηθούν.

Αναλυτικά οι προβλέψεις της απόφασης: 

• Αυτοαπασχολούμενοι, ελεύθεροι επαγγελματίες, μπλοκάκια, κ.λπ.
  Η Ολομέλεια του ΣτΕ έκρινε αντισυνταγματικό τον τρόπο υπολογισμού των εισφορών για τους αυτοαπασχολούμενους και τους ελεύθερους επαγγελματίες (μπλοκάκια) σε σύγκριση με τους μισθωτούς απασχολούμενους. Δηλαδή, έκρινε αντισυνταγματικό το όριο του 20% των εισφορών που προέβλεπε ο νόμος Κατρούγκαλου, ενώ για τους μισθωτούς το ανάλογο ποσοστό είναι 6% και το υπόλοιπο καλύπτεται από τον εργοδότη.
  Διευκρινίζεται ότι το ποσοστό του 20% για τους αυτοαπασχολούμενους έχει ήδη μειωθεί με νεότερο νομοθετικό πλαίσιο.
  Σύμφωνα το ΣτΕ, αυτή η διάταξη κρίθηκε αντισυνταγματική διότι προσβάλλει τη συνταγματική αρχή της ισότητας.
  Εξάλλου, το ΣτΕ έκρινε συνταγματικό κατά οριακή πλειοψηφία 13 υπέρ έναντι 12 ψήφων τη διάταξη που ορίζει ως βάση για τον επανυπολογισμό των συντάξεων την 31η Δεκεμβρίου του 2014.
  Επίσης, σε αυτό το θέμα το ΣτΕ έκρινε ότι στον νόμο Κατρούγκαλου υπάγονται όλοι και οι παλαιοί και οι μελλοντικοί απασχολούμενοι. Ανεξάρτητα από το πότε ξεκίνησαν να εργάζονται. Δηλαδή, δεν υπάρχουν πλέον ασφαλισμένοι πολλών ταχυτήτων. Αυτό κρίθηκε στη λογική ότι όλοι πρέπει να επωμιστούν το βάρος για τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος, στο πλαίσιο της αλληλεγγύης των γενεών και λοιπά.
• Αναλογιστικές μελέτες
  Κατά πλειοψηφία το ΣτΕ έκρινε συνταγματικές τις διατάξεις του νόμου Κατρούγκαλου σε ό,τι αφορά τις κύριες συντάξεις διότι είχαν προηγηθεί αναλογιστικές μελέτες. Ειδικότερα, είχε γίνει αναλογιστική μελέτη από την αρμόδια Αρχή και επίσης είχε υπάρξει και έγγραφο που πιστοποιούσε τη σοβαρότητά της από το Διεθνές Γραφείο Εργασίας.
  Αντίθετα, για τις επικουρικές συντάξεις που κρίθηκαν αντισυνταγματικές οι σχετικές διατάξεις, η πολιτεία οφείλει άμεσα να νομοθετήσει εκ νέου. Κατά συνέπεια, κρίνονται αντισυνταγματικές και ακυρώνονται οι αποφάσεις για τις επικουρικές και για τις παλαιές και για τις μελλοντικές.
• Υπολογισμός επικουρικών συντάξεων
  Παράλληλα, οι σύμβουλοι Επικρατείας έκριναν κατά πλειοψηφία αντισυνταγματική τη διάταξη για τον υπολογισμό των επικουρικών συντάξεων. Ειδικότερα, κρίθηκε αντισυνταγματική η περικοπή των επικουρικών συντάξεων άνω των 1.300 ευρώ, καθώς αντίκεινται στη συνταγματική αρχή της ισότητας και της αναλογικότητας. Συγκεκριμένα, τα 1.300 ευρώ υπολογίζονται ως μικτά. Δηλαδή, κύρια σύνταξη, επικουρική, εισφορά αλληλεγγύης, προ φόρων και λοιπά.
• Αναπλήρωση συντάξεων
  Το ΣτΕ έκρινε κατά πλειοψηφία αντισυνταγματικό το ποσοστό αναπλήρωσης των συντάξεων -κυρίως για τις μεγάλες συντάξεις και τους συνταξιούχους που έχουν εργαστεί πολλά χρόνια- ειδικότερα το ανώτατο πλαφόν αναπλήρωσης 46,8% για 42 χρόνια ασφάλισης.
  Επίσης, κρίθηκε ότι το κράτος εγγυάται τη χρηματοδότηση του ασφαλιστικού συστήματος σε περίπτωση προβλήματος και ανάγκης.

Οι πρώτες αντιδράσεις

Βρούτσης: Οι δικαστικές αποφάσεις επιβεβαιώνουν τη δίκαιη κριτική μας
«Εξετάζουμε με ιδιαίτερη προσοχή τα αποσπάσματα των αποφάσεων του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ), αναμένοντας τη δημοσίευση των τελικών κειμένων. Από τα κείμενα που δόθηκαν στη δημοσιότητα, είναι προφανής η προχειρότητα και η ιδεοληπτική προσέγγιση με τις οποίες νομοθέτησε η προηγούμενη πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εργασίας και η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ».
Αυτό αναφέρει, μεταξύ άλλων, ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Γιάννης Βρούτσης, σε γραπτή δήλωσή του, με αφορμή τις αποφάσεις του ΣτΕ, σύμφωνα με τις οποίες κρίθηκαν αντισυνταγματικές διατάξεις του νόμου 4387/2016 (νόμου Κατρούγκαλου).
Σύμφωνα με τον κ. Βρούτση, «οι δικαστικές αποφάσεις επιβεβαιώνουν τη δίκαιη κριτική μας για την έλλειψη ανταποδοτικότητας και την προφανή δυσαναλογία εισφορών-παροχών του ασφαλιστικού νόμου ν. 4387/16, για την απουσία της απαραίτητης αναλογιστικής μελέτης για την επικουρική ασφάλιση, καθώς, επίσης και για το ύψος και τον προβληματικό τρόπο υπολογισμού των εισφορών των ελεύθερων επαγγελματιών, των αυτοαπασχολουμένων και των αγροτών».
«Ως πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εργασίας, με υπευθυνότητα και σύνεση, προετοιμαζόμαστε μεθοδικά, ώστε να οικοδομήσουμε πάνω στις αποφάσεις της Δικαιοσύνης ένα δίκαιο, βιώσιμο και ανταποδοτικό ασφαλιστικό σύστημα» τονίζει ο αρμόδιος υπουργός

Ολομέλεια των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδος
Η Ολομέλεια των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδος χαρακτηρίζει «μεγάλη νίκη του δικηγορικού σώματος απέναντι στην ασφαλιστική αντιμεταρρύθμιση Κατρούγκαλου», τις σημερινές αποφάσεις της Ολομέλειας του Συμβουλίου Επικρατείας που αναγνώρισαν την αντισυνταγματικότητα διατάξεων του νόμου Κατρούγκαλου (ν. 4387/2016).
Σε ανακοίνωσή της η Ολομέλειας των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδος, «πρόκειται για ιστορική δικαίωση του κινήματος των ελευθέρων επαγγελματιών (που λοιδορήθηκε ως κίνημα της γραβάτας), αλλά και ειδικότερα του δικηγορικού σώματος και της Ολομέλειας των Δικηγορικών Συλλόγων της χώρας».
Ακόμη, αναφέρεται ότι «μετά από αδικαιολόγητα μακρά δικαστική διαδικασία, το ανώτατο διοικητικό δικαστήριο της χώρας δέχθηκε τα επιχειρήματα που προέβαλαν οι Δικηγορικοί Σύλλογοι και διαπίστωσε την αντισυνταγματικότητα του τρόπου υπολογισμού των εισφορών των ελευθέρων επαγγελματιών».
Η νέα πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εργασίας, σύμφωνα με την ανακοίνωση, «οφείλει, σεβόμενη τις αποφάσεις της ελληνικής Δικαιοσύνης, ανεξαρτήτως δημοσιονομικού κόστους, να εφαρμόσει τις επιταγές των δικαστικών αποφάσεων και να αναλάβει άμεσα τις αναγκαίες νομοθετικές πρωτοβουλίες, επαναφέροντας πλέον τα πράγματα στη συνταγματική έννομη τάξη, όπως από σήμερα αποτυπώνεται και με τη σφραγίδα του ανωτάτου ακυρωτικού δικαστηρίου της χώρας».