Νότης Μαυρουδής*: Ο πιο υπάκουος υπήκοος

Δεν είμαι ο καταλληλότερος για να αναφερθώ στα ρομποτικά μηχανήματα, αλλά θα το τολμήσω μιας και οι αναγνώστες μου έχουν δείξει κατανόηση και σε άλλα θέματα για τα οποία δεν είμαι ειδικός.
Είμαι κι εγώ ένας από τα εκατομμύρια των καταναλωτών αυτοκινήτων, πλυντηρίων, κουζινών, ψυγείων, επιβάτης τρένων, λεωφορείων, αεροπλάνων, και άλλων αμέτρητων μηχανών, οι οποίες εδώ και χρόνια κατασκευάζονται με ρομποτικά μηχανήματα, με απαραίτητο τον ανθρώπινο σχεδιασμό, δίχως όμως την εμφανή ανθρώπινη βοήθεια-παρουσία στις περισσότερες των περιπτώσεων. Πάντα, από πίσω, ο ανθρώπινος νους τα επινοεί, τα θέτει σε κίνηση και τα επιβλέπει. 
Βεβαίως και το γνώριζα· δεν ήταν μυστικό. Ωστόσο, όταν είδα τις προάλλες ένα βιντεάκι με ρομπότ, ξαφνιάστηκα, για να μην πω πως… αγριεύτηκα.
Αυτή η ανθρώπινη ερημιά στον τεράστιο εργοστασιακό τόπο, γεμάτο μηχανές-ρομπότ να εργάζονται προγραμματισμένα, με έφερε για πολλοστή φορά μπροστά στο μόνιμο θέμα: Άνθρωποι και Μηχανές!
Μια παμπάλαιη ιστορία, η οποία χρονολογείται από τα τέλη του 18ου αιώνα, χωρίς ποτέ να σταματήσει να εξελίσσεται, πέρα από τις ανακαλύψεις τής αρχαίας περιόδου οι οποίες προώθησαν τον πολιτισμό ένα βήμα παραπέρα και, πάντα, ξαφνιάζουν εμάς τους σύγχρονους.
(Για τους αρχειοθέτες των σχολίων μου, παραπέμπω τον αναγνώστη να ξαναδεί το No 411 «Μελλοντο-λογικά»).
Με εντυπωσιάζει ακόμα και το τηλεκατευθυνόμενο αεροπλανάκι του εγγονού μου, που γι’ αυτόν είναι μια απλή διαδικασία. Όχι, μην το ψάχνετε, δεν είμαι εναντίον των εργασιακών ρομπότ· θα ήταν ανόητο από μέρους μου γιατί θα ήταν σαν να αγνοούσα ή να έβλεπα… αφ’ υψηλού τις συνθήκες ανάπτυξης του καπιταλιστικού συστήματος και της εργασίας στη σύγχρονη εποχή, το οποίο έχει εξαπλωθεί πλέον σε ολόκληρη την Οικουμένη, ακόμα και στις πιο υπανάπτυκτες χώρες της Αφρικής και Λατινικής Αμερικής. Δηλαδή θα εθελοτυφλούσα και θα έμοιαζα σαν το ψάρι έξω απ’ το νερό. Με αυτόν τον αναχρονισμό θα έμπαινα στο κοινωνικό περιθώριο στο οποίο και θα σάπιζα… Το έχουμε επανειλημμένως τονίσει πως η τεχνολογία και η μηχανή έχουν γεννηθεί από τον άνθρωπο, για τον άνθρωπο. Όσο και να στερούν εργασία από τους εργάτες, τα εργοστασιακά ρομπότ και να δημιουργούν ανέργους, εν τούτοις, η χρησιμότητά τους στην ανάπτυξη είναι αναμφισβήτητη. (Βέβαια κάποιοι κάποτε είχαν οραματιστεί οι άνθρωποι να εργάζονται και να αμείβονται σύμφωνα με τις ανάγκες τους και να χρησιμοποιούν δημιουργικά τον ελεύθερο χρόνο τους, αλλά το όραμα πέθανε πριν ακόμα γεννηθεί. Περασμένη ιστορία πια). Τώρα, στην σημερινή πραγματικότητα των μηχανικών κατασκευών, η μεταλλική και απάνθρωπη όψη τους είναι εκείνη που με φοβίζει. Ένα… εργασιακό «περιβάλλον» ξένο και, ακόμα, ασυνήθιστο.
Παραδέχομαι πως το θέμα, πέρα από τις κοινωνικές και εργασιακές επιπτώσεις που μπορεί να έχει, είναι και ζήτημα α ι σ θ η τ ι κ ή ς. Χρειάζεται πολύς ακόμα χρόνος σε μας τους απλούς πολίτες να συνηθίσουμε αυτή την όψη που έρχεται από τον κόσμο της επιστημονικής φαντασίας, ενός μέλλοντος μιας πραγματικά προφητικής ενόρασης ευαίσθητων συγγραφέων και επιστημόνων…
Ψυχρά ανθρώπινα ομοιώματα, δίχως βλέμμα, δίχως ψυχή και σκέψη. Ρυθμισμένα να πράττουν και να υπηρετούν σύμφωνα με την «σκέψη» των προγραμματιστών τους. Δείχνουν… απειλητικά και ξέρουν να πραγματοποιούν ό,τι τους είναι προκαθορισμένο και προγραμματισμένο. «Ζουν» για να υπακούουν πειθήνια και με ακρίβεια χιλιοστού. Τέλος, πέρα από το (ακόμα) ασυνήθιστο θέαμα μηχανικών τεράτων, η συνεισφορά τους στην ανάπτυξη των προϊόντων, είναι αναντικατάστατη!
Είναι το παρόν και, οριστικά, το μέλλον κάθε μηχανικής υλοποίησης. Όποιος εναντιώνεται σήμερα στα ρομπότ, δεν ξέρει πού πατά και πού βαδίζει. Τα ρομπότ τα συναντάμε όπου υπάρχει μαζική κατανάλωση σε παγκόσμιο επίπεδο. Μπορεί να συμβολίζουν την ανθρώπινη αντικατάσταση, είναι όμως αποδοτικότερα και χρησιμότερα, όσο κυνικό κι αν ακούγεται αυτό.
Ανταπεξέρχονται στην παραγωγή αγαθών για την μαζική κατανάλωση, και, πρακτικά, η συμμετοχή τους είναι τεράστια!
Εάν μεταφερθούμε στη Μουσική τέχνη, η μηχανική παρέμβαση είναι γεγονός  κολοσσιαίων διαστάσεων. Τα εκατομμύρια παγκόσμιας ζήτησης σε μουσικά όργανα, (κιθάρες ηλεκτρικές, κλασικές, μπάσα, βιολιά, βιόλες, κοντραμπάσα, πιάνα κλασικά, ηλεκτρικά, παντός είδους πνευστά, κρουστά, ιδιόφωνα,  πολλαπλά εξαρτήματα κλπ), έφερε την ανθρωπότητα σε κατάσταση να αναζητήσει λύσεις και πέρα από την χειροποίητη εργασία στις κατασκευαστικές ανάγκες.
Το θέμα μού θυμίζει την ιταλική πόλη Κρεμόνα, η οποία ήδη από την Αναγέννηση (!!!) κατείχε διεθνώς τον τίτλο της πόλης της Μουσικής. Εκεί εξελίχθηκε και η οργανοποιία κυρίως των βιολιών με πρώτα ονόματα των Nicolo Amati, τον Giuseppe Guarneri και φυσικά τον ξεχωριστό Antonio Stradivari· μην ξεχνάμε πως η φίρμα «Stradivarius» υπήρξε παγκοσμίως ο ορισμός του ανώτατου επιπέδου ποιότητας της ανθρώπινης χειροποίητης κατασκευής. Υπάρχουν βεβαίως αντιστοίχως παλαιοί κατασκευαστές και σε άλλα όργανα.
Με την πάροδο του χρόνου και την καταναλωτική ανάγκη των νέων οικογενειών, των γενεών, στην κοινή προσπάθεια να δώσουν περισσότερη ποιότητα στα παιδιά τους, οι ανάγκες ύπαρξης όλο και περισσότερων οργάνων, έφερε σε θέση τούς κατασκευαστές να αναζητήσουν περισσότερα μέσα παραγωγής που να είναι προσιτά. Από το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα, αρχίζει σταδιακά το μεγαλύτερο μέρος της κατασκευής, να γίνεται με μηχανές. Δημιουργήθηκαν και αναπτύχθηκαν βιομηχανίες για να ανταπεξέρχονται στις πωλήσεις, παρ’ όλο που σε πολλές των περιπτώσεων, υπάρχουν ακόμα αξιόλογοι χειροποίητοι κατασκευαστές που παράγουν συνεχώς.
Η υποστήριξη από μηχανικές κατασκευές, επαναλαμβάνω, είναι υπό την κατοχή και τον έλεγχο τού ανθρώπου· κατασκευές προγραμματισμένες να υπηρετούν την μαζική παραγωγή, δίχως να χάνεται η ποιότητα σε σχέση με εκείνη την χειροποίητη. Σε μια εποχή όπου οι δορυφορικές συνδέσεις επικρατούν και εξελίσσονται, οι Πλανήτες μοιάζουν να είναι «οσονούπω» σε σημεία προσέγγισης. Συντελείται μια άνευ προηγουμένου μηχανική επανάσταση που τοποθετεί την καθημερινότητα σε διαφορετικά επίπεδα. Η ρομποτική ιατρική, αλλά και κάθε ρομποτική παρέμβαση έχει φτιαχτεί για τον άνθρωπο, ασχέτως αν η εμφάνισή τους είναι αποκρουστικά απάνθρωπη… Αυτά τα υπάκουα κατασκευάσματα, θα μπορούσαν, εν δυνάμει, να ενταχθούν σε μια… δημοκρατική διαδικασία στήριξης των θεσμών. Δεν διαθέτουν δική τους σκέψη, όμως· είναι υπάκουοι υπήκοοι της παραγωγής για την εξυπηρέτηση της κατανάλωσης. Και τούτο είμαστε αναγκασμένοι να το διατηρήσουμε με ό,τι αυτό συνεπάγεται….  
Μην το ψάξετε. Δεν θα βρείτε πολιτικοποιημένο αριστερό ή δεξιό ρομπότ–μηχανή. Είπαμε: είναι υπάκουοι υπήκοοι, όπως το μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας ανθρώπινης μάζας…

* Ο Νότης Μαυρουδής είναι κιθαριστής – συνθέτης

Δείτε τα προηγούμενα 139 άρθρα του Νότη Μαυρουδή