Είπαμε: τα κειμενάκια μου βρίσκουν αφορμές από κάθε γεγονός που θα προκαλέσει το ενδιαφέρον και την προσωπική μου ματιά, απ’ όπου θεωρώ πως το θέμα αφορά και μένα. Αίφνης, από τον πολύ ενδιαφέροντα ιστότοπο viewtag.gr και από τον επικεφαλής του, τον ευφάνταστο και έμπειρο δημοσιογράφο Γιάννη Καφάτο, διάβασα μια εξαιρετική συνέντευξη του επίσης δημοσιογράφου και γνωστού συγγραφέα Μιχάλη Φακίνου. Στάθηκα στην ερώτηση του Καφάτου:
«Μου έχει κάνει εντύπωση ότι απέχετε από κάθε είδους ηλεκτρονικό “πολιτισμό”. Όχι μόνο μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ούτε μέιλ δεν διαθέτετε. Πώς αισθάνεστε «εκεί έξω» μόνος σας;»
Και η αφοπλιστική απάντηση:
«Πολύ καλά, ευχαριστώ. Ο καθείς και το χάος του. Εγώ κάθε μέρα παίζω παρτίδα σκάκι με το δικό μου χάος. Όσο για το «εκεί έξω» σας πληροφορώ ότι εκτός από εξωγήινους υπάρχουν και άνθρωποι, υπάρχει πολιτισμός.»
Σκέφτηκα πως η ερώτηση και η απάντηση συνθέτουν θέμα άκρως ενδιαφέρον. Αφού είναι τοις πάση γνωστό πως οι μειονότητες υπάρχουν και ζουν στη δική τους διάσταση, ακόμα και περιθωριακά, ανάμεσα σε έναν πλειοψηφικά κινούμενο κόσμο που έχει πάρει τον δικό του δρόμο τής ανάπτυξης (?) και της τεχνολογίας· τον δρόμο των πολλών. Οι «από μέσα» και οι «απ’ έξω». Αυτός, χοντρικά είναι και ο προσδιορισμός της μάζας από την μια μεριά και της μειονότητας από την άλλη.
Ας μην μπούμε στο θέμα της αναζήτησης ποσοστών της μιας ή της άλλης μεριάς και ας μην υπερασπιστούμε καμία από τις δυο· διότι κινδυνεύουμε να αγγίξουμε τα όρια ενός ιδιότυπου ρατσισμού κι ενός ιδιότυπου αποκλεισμού. Εξάλλου, οι κοινωνικές πλειοψηφίες-μειοψηφίες είναι πάντα μεταβαλλόμενες και εξαρτημένες από τις ροές των γεγονότων τής προσωπικής και όχι μόνο καθημερινότητας. Ιδιαίτερα σε εποχές ραγδαίων εξελίξεων σε παγκόσμιο επίπεδο, με διαδικτυακές ταχύτητες, οι οποίες πολλές φορές είναι και απερίσκεπτες, με χειραγωγημένους πολίτες οι οποίοι είναι κλεισμένοι (σχεδόν… αιχμαλωτισμένοι) στα ψηλά τείχη ενός «δικού τους» κάστρου, με την καθημερινή συντροφιά τής τηλεοπτικής μοναξιάς, της καταιγιστικής διαφήμισης, της από παλαιόθεν «πλύσης εγκεφάλου» των ΜΜΕ… Πόσες ψυχές, αλήθεια, υπέστησαν την διάβρωση και την αρρώστια τής αλλοτρίωσης, άρα και της χειραγώγησης, εναποθέτοντας στο Σύστημα την δημιουργία και την καθοδήγηση της μαζικής κουλτούρας και κατανάλωσης…
Ο Φακίνος στάθηκε στο ύψος ενός συγγραφέα. «Ο καθείς και το χάος του»! Αυτό θα μπορούσε και από μόνο του να είναι ένα ολοκληρωμένο σλόγκαν και ο νοών νοείτω… Ο συγγραφέας (γεννημένος το 1940) δήλωσε πως υπάρχουν κι εκεί, στους «απ’ έξω», άνθρωποι και Πολιτισμός.
Πώς θα μπορούσαμε εξάλλου να ισχυριστούμε πως ο Πολιτισμός παράγεται, δημιουργείται, από την μάζα; Ο Πολιτισμός δημιουργείται α π ό και γ ι α τον άνθρωπο και την κοινωνία. Ο πολιτισμός της… μάζας είναι μια άλλη ιστορία. Όσο ο χρόνος κυλάει και με δεδομένο τις ανάγκες που διαμορφώνονται κατά τις πρώτες δεκαετίες του 21ου αιώνα, η δημιουργία εξακολουθεί να είναι α τ ο μ ι κ ή υπόθεση και εκπορεύεται από την ανάγκη να εκφράσει, αν είναι μπορετό, και τους «εντός των τειχών». Εάν δεν υπάρξει αυτή η διαδικασία, η δημιουργία εγκλωβίζεται στα δικά της τείχη περιμένοντας ίσως τον χρόνο (?) να «διορθώσει» το… ατόπημα.
Κάθε σοβαρός συγγραφέας, κάθε δημιουργός, διαθέτει το δικό του «χάος», τον δικό του δρόμο. Ζει και βιώνει την δική του διάσταση, το δικό του ιστορικό πεδίο· ενίοτε διακινδυνεύει την λάμψη του έργου του και την όποια επίδραση μπορεί να ασκήσει στην κοινωνία, μέσα από προτάσεις ρηξικέλευθες, ανατρεπτικές, οι οποίες ενυπάρχουν στην πνευματική του εργασία και μένει στους ανθρώπους να τις ανακαλύψουν και να τις αποκαλύψουν.
Αλήθεια, πόσο γοητευτικό και ουσιαστικά… ερωτικό είναι αυτό το «χ ά ο ς» στο οποίο αναφέρεται ο Φακίνος!
Το νιώθω κι εγώ κάθε φορά που επιχειρώ μια μουσική σύνθεση, ένα κείμενο, μια γραφή… Τότε αισθάνομαι ευτυχής, γεμάτος, αγαπάω περισσότερο τους ανθρώπους, συμφιλιώνομαι με την κοινωνία και αγναντεύω ένα μέλλον καλύτερο, έστω κι αν το δημιούργημά μου είναι σκοτεινό, μελαγχολικό.
Ο διάλογος του Καφάτου με τον Φακίνο, είναι ενδεικτικός και χρήσιμος για όποιον επιθυμεί να κατανοήσει τους «απ’ έξω» και τους «εντός» των τειχών.
Δεν είναι τυχαία η υπενθύμιση αποσπάσματος του Αλεξανδρινού στο, σχετικό με το θέμα, ποίημα:
«Αλλά δεν άκουσα ποτέ κρότον κτιστών ή ήχον.
Ανεπαισθήτως μ’ έκλεισαν από τον κόσμον έξω.»
Κρατάω: «Από τον κόσμον έξω»; Ίσως η εποχή, η βιασύνη να αποκτήσουμε —συχνά με κάθε κόστος — κομμάτια δύναμης επί των άλλων, οι σειρήνες της κατανάλωσης και της ύλης που μας πολιορκούν, να μας σπρώχνουν δυστυχώς προς αυτή την κατεύθυνση…
* Ο Νότης Μαυρουδής είναι κιθαριστής – συνθέτης
