Νότης Μαυρουδής*: Περί ανεξαρτησίας της δημοσιογραφίας

Και πάλι οι παρέες υποδεικνύουν-κατά κάποιον τρόπο-πολλά από τα θέματα της επικαιρότητας, τα οποία πολλές φορές ακολουθώ κι εγώ, αφού απασχολούν ευρύτερα τον κόσμο. Ένα από αυτά, είναι και το φλέγον θέμα της ανεξαρτησίας της δημοσιογραφίας· θέμα που, χωρίς κανέναν ενδοιασμό, θα μπορούσα να το ονομάσω, όχι μόνο σπουδαίο και ουσιαστικό, αλλά αναγκαίο-όχι τόσο για την γνωστοποίηση γεγονότων και συμβάντων, όσο για την πρόσβαση του κάθε πολίτη στο αγαθό της ενημέρωσης, ζήτημα που αγγίζει την ίδια την λειτουργία του πολιτεύματος της δημοκρατίας.
Η Πολιτική, οι Ιδέες, οι Θεωρίες, οι Αντιλήψεις, οι Μεθοδεύσεις, το ίδιο το Σύστημα, όλα λειτουργούν πλέον μέσα από την επιρροή που ασκεί η πληροφόρηση μέσω της ποιότητας των ειδήσεων και της εγκυρότητας των πληροφοριών· είναι γνωστό τοις πάσι πως πληροφορίες ενίοτε αποσιωπώνται και συχνά αλέθονται, αλλοιώνονται, διασκευάζονται, όπως θα λέγαμε για μουσικές και τραγούδια, διαμορφώνονται κατά το δοκούν από αργυρώνητους δημοσιογράφους και πρακτορεία ειδήσεων, για λογαριασμό συγκεκριμένων συμφερόντων, πολιτικών ομάδων και εφημερίδων, με ποικίλα οφέλη, ώστε η «άποψη» να γίνει…. πληροφορία, που θα στηρίξει την όποια εξουσία υπηρετούν. Δεν θα μπω στα αυτονόητα σχετικά με το ότι το «πείραγμα» της πληροφορίας δεν είναι αποκλειστικότητα μιας μόνο πολιτικής «γραμμής». Δεξιά και Αριστερά και κέντρο και ακροδεξιά και ακροαριστερά και σοσιαλδημοκρατία και όπου αλλού πέσει το μάτι μας, έχουν κατά διαστήματα υποπέσει σε αυτό το πολιτικής υφής αμάρτημα και πάντα αντιμετωπίζουμε περιπτώσεις οργανωμένης διαμόρφωσης της κοινής γνώμης, μέσα από συγκεκριμένη παρουσίαση, οποιουδήποτε γεγονότος και πάντα σύμφωνα με τους πολιτικούς στόχους που σκοπεύει να πλήξει η είδηση…
Το κοινό μυστικό λοιπόν είναι η χειραγώγηση της ενημέρωσης, καθώς και η σκέψη για το εάν την χειραγώγηση αυτή, μπορούμε να την τιθασεύσουμε.
Όποιος βιαστεί να απαντήσει θετικά, θα απογοητευτεί· διανύουμε την εποχή του διαδικτύου και αυτό θα είναι το μόνιμο καθεστώς της πραγματικότητας. Το διαδίκτυο — σκοτεινό και φανερό — μάς επιφυλάσσει πάντα εκπλήξεις και κρυμμένα μυστικά. Ποτέ κανείς δεν γνωρίζει επακριβώς τις εξελίξεις και κάθε υποψία για το τι κρύβεται στις χαοτικές αποθήκες τού διαστήματος και των δορυφόρων, είναι αναπάντητη και έωλη.
Οι κινητοποιήσεις και οι αγώνες, σε μια προσπάθεια να μειωθεί η ισχύς της οργανωμένης «μαγειρικής» των πληροφοριών, θα ματώσουν και θα πονέσουν όσους θα συμμετάσχουν σε αυτήν την ενσυνείδητη ενέργεια και αυτό προϋποθέτει βέβαια να βρεθούν άνθρωποι πρόθυμοι να αποδεχθούν και να υπηρετήσουν τον ρόλο του Δον-Κιχώτη της δημοσιογραφίας, αρνούμενοι να υπακούσουν τον όποιον «μεγάλο αδελφό» και τα συστήματα φίμωσης της ελεύθερης δημοσιογραφίας. Με λίγα λόγια, να α ν ε ξ α ρ τ ο π ο ι η θ  ο ύ ν από την γάγγραινα των fake news, καθώς και την παραπλανητική πληροφορία, η οποία, στη συνέχεια, θα μεταμορφωθεί καταλλήλως σε γεγονός αναμφισβήτητο και βέβαια σε σαθρό στην ουσία του επιχείρημα…
Πόσα και πόσα τέτοια σαθρά διαβάζουμε καθημερινά συσκοτίζοντας τις σκέψεις μας; Πόσες… μυθοπλασίες έχουν περάσει στο κοινό υποσυνείδητο δημιουργώντας αντιλήψεις που παγιώθηκαν με το πέρασμα του χρόνου;
Ποιος είναι ο πρακτικός τρόπος να απαλλαχτούμε από έναν τέτοιον γρίφο; Δεν θα μπορέσω να σας τον πω επειδή δεν τον ξέρω και δεν επιθυμώ να προβώ σε… παλληκαριές και λεονταρισμούς γράφοντας ανεδαφικές «λύσεις» τις οποίες ίσως διαθέτω ακόμα, από το ταλαιπωρημένο και μπαλωμένο πλέον αριστερό τσεπάκι μου…
Ο ρεαλισμός της εποχής μού δείχνει πως οι μαθητευόμενοι και οι νέοι πλέον δημοσιογράφοι, θα πρέπει (πόσο με ενοχλεί η τελευταία λέξη), να συνειδητοποιήσουν σε ποιον επαγγελματικό χώρο θα μπουν για να εργαστούν. Να σταθούν στις εργασιακές τους δυσκολίες οι οποίες, εκτός από τις κακές οικονομικές συνθήκες, είναι-κυρίως-η ποιοτική δημοσιογραφία και οι αλήθειες που πρόκειται να υπερασπιστούν.
Το μεγαλύτερο μέρος των δημοσιογράφων, των ανταποκριτών, των ανθρώπων του ρεπορτάζ κ.α, εργάζονται σε μη επιθυμητά Μέσα, μέσα σε ένα δυστοπικό πλαίσιο αναγκών εργασίας. Γνώρισα πολλούς τέτοιους δημοσιογράφους, στα ραδιόφωνα και στα έντυπα με τα οποία συνεργάστηκα και ένιωσα την ανασφάλεια στην εργασία τους και, πολλές φορές, την υποχωρητικότητά τους μπροστά στις βουλές του μεγάλου αφεντικού…
Ένα χαρακτηριστικό του επαγγέλματος είναι οι πρόωροι θάνατοι των επαγγελματιών δημοσιογράφων, σημάδι καταπίεσης, παρατεταμένου άγχους και ανασφάλειας…
Το κειμενάκι αυτό, να επαναλάβω πως δεν φιλοδοξεί να βρει την λύση για τον δρόμο προς την ανεξαρτησία της δημοσιογραφίας. Θα ήταν αναμενόμενο στην εποχή μας, με την πληθώρα των Μέσων, την υπαρκτή αχανή αγορά, να υπάρχει και η αντίθετη όχθη της ουτοπίας… Δεν γνωρίζω τα αντίστοιχα στις υπόλοιπες χώρες, αλλά έχω παρατηρήσει επανειλημμένως ξένα ειδησεογραφικά Μέσα να αναδεικνύουν ψευδείς ειδήσεις «προσφέροντας» μασημένο κι αλλοιωμένο φαγητό στους εκατοντάδες χιλιάδες των αναγνωστών τους… Αναζητώ κάποιον που θα φωτίσει τις απορίες μου:
-Πού και πώς μπορεί να λάβει χώρα μια τέτοια ανεξαρτησία;
-Με ποιους δαίμονες θα πρέπει να παλέψουν οι συνειδήσεις των ανθρώπων της ενημέρωσης;
-Πώς θα πρέπει να βαδίσουμε ως δημοκρατική κοινωνία, ώστε λέξεις όπως: σύγχρονη, αξιόπιστη, ανεξάρτητη, πλουραλιστική, ερευνητική, ανατρεπτική, αληθινή δημοσιογραφία, να μην είναι μόνο λέξεις στο χαρτί, δίχως κόστος και θυσία;
-Με ποιους πρακτικούς τρόπους θα μπορέσουμε να θεωρήσουμε ότι η πληροφορία και η είδηση δεν είναι εμπόρευμα, αλλά κοινωνικό αγαθό;
-Ποιο είναι, επί τέλους, το… «μυστικό» της δημοσιογραφικής αποστολής, που διατείνεται πως είναι ο διαρκής και ανυποχώρητος «έλεγχος κάθε εξουσίας»;
Όπως βλέπεται, αναγνώστες μου, τα ερωτήματα που ορθώνονται έχουν να κάνουν-κατά κύριο λόγο-με την υπαρκτή πραγματικότητα η οποία δυστυχώς φαίνεται απροσπέλαστη, φτιαγμένη από ατσάλι. Πώς θα την διαπεράσουμε; Με ποια εργαλεία δουλειάς και σκέψης; Από την απελευθέρωση και μετά, αλλά και την δεκαετία του ’80 στην μεταπολίτευση, δημιουργήθηκαν τα πρώτα συγκροτήματα εκδοτών και μεγαλομετόχων με την αρωγή και διαπλοκή των μεγάλων κομμάτων με το αζημίωτο φυσικά (Κουρής, Λαμπράκης, Ψυχάρης, Μπόμπολας, Καρατζαφέρης, Τράγκας, Αλαφούζος, Θ. Αναστασιάδης, πρόσφατα Μαρινάκης, Σαββίδης κ.α).
Σήμερα, η ανεξαρτησία των δημοσιογράφων δείχνει θολό και γκρίζο σύννεφο στον ουρανό· οι συνθήκες, εάν επιτρέψουν ένα βηματάκι παραπέρα, θα είναι τόσο όσο το πλαίσιο της περιορισμένης ελευθερίας θα συνεχίζει να ευνοεί τον κάθε βαρόνο της ενημέρωσης…

* Ο Νότης Μαυρουδής είναι κιθαριστής – συνθέτης

Δείτε τα προηγούμενα 129 άρθρα του Νότη Μαυρουδή