Ζέφη Δημαδάμα*: Προσφυγικό ζήτημα και αδιέξοδες πολιτικές

Η Ευρωπαϊκή Ένωση ακόμη και σήμερα αδυνατεί να οργανώσει ένα αποτελεσματικό σχέδιο για το προσφυγικό, μεταναστευτικό ζήτημα. Τα κράτη μέλη παλινδρομούν μεταξύ της αποδοχής, απόρριψης των όποιων αποσπασματικών προτάσεων που κατά καιρούς ακούγονται χωρίς συστηματική στρατηγική.
Συγχρόνως, η παράμετρος Τουρκία και η στάση που αναμένεται να τηρήσει σε σχέση µε την κοινή δήλωση ΕΕ-Τουρκίας για το Μεταναστευτικό αποτελεί ένα μεγάλο ερωτηματικό και έναν απρόβλεπτο «παίκτη» στην περιοχή της ΝΑ Ευρώπης.
Αν συνδυαστούν τα παραπάνω με τη μεγάλη εικόνα της γεωπολιτικής κατάστασης στην περιοχή μας, τον ενεργειακό χάρτη και τις προκλητικές ενέργειες της Τουρκίας στην Κυπριακή ΑΟΖ κυρίως μετά και τα µέτρα που αποφασίστηκαν σε βάρος της Άγκυρας από την ΕΕ, τότε ανακύπτουν σοβαρές ανησυχίες για τη βιωσιμότητα της συμφωνίας μεταξύ ΕΕ-Τουρκίας.
Στην Ελλάδα η διαχείριση του προσφυγικού ζητήματος από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ αντιμετωπίστηκε τα τελευταία 4 χρόνια ως μια «υπεργολαβία» χωρίς κρατικό σχεδιασμό και έλεγχο με τη λογική του στοιβάγματος συλλήβδην προσφύγων και μεταναστών, ενήλικων και ανήλικων, ανδρών και γυναικών σε κέντρα υποδοχής. Αξέχαστη δυστυχώς παραμένει η περιβόητη φράση της αρμόδιας υπουργού του ΣΥΡΙΖΑ, η οποία αναφερομένη στους πρόσφυγες δήλωσε ότι “λιάζονται στις ελληνικές πλατείες” και αναχωρούν για άλλα τόπους (Γερμανία, σκανδιναβικές χώρες κλπ).
Όμως η κατάσταση είναι και παραμένει δραματική. Στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, χιλιάδες άνθρωποι εγκλωβίζονται και υφίστανται παραβιάσεις των δικαιωμάτων τους, οι οποίοι επιπλέον δεν έχουν στοιχειωδώς πρόσβαση σε αξιοπρεπή στέγη, ιατρική περίθαλψη, σίτιση, καθαριότητα και εκπαίδευση. Οι αριθμοί αποδεικνύουν το χάος και την απαξίωση. Ενδεικτικά:

• Στη Λέσβο διαμένουν 109 άνθρωποι σε κέντρο δυναμικότητας 3.100
• Στη Χίο διαμένουν 758 άνθρωποι σε κέντρο δυναμικότητας 1.014
• Στη Σάμο διαμένουν 566 άνθρωποι σε κέντρο δυναμικότητας 648
• Στην Κω διαμένουν 621 άνθρωποι σε κέντρο δυναμικότητας 816

Οι φροντιστές αυτών των ανθρώπων δεν επαρκούν και έχουν και οι ίδιοι «καταρρεύσει»  αφού δεν μπορούν να διαχειριστούν τον υπερπληθυσμό κατατρεγμένων ανθρώπων, ανθρώπων με ειδικά προβλήματα και ανάγκες.
Ταυτόχρονα, έχει «καταρρεύσει» και η τοπική κοινωνία. Άνθρωποι οι οποίοι άνοιξαν την αγκαλιά τους “λύγισαν” στο βάρος των αναρίθμητων μεταναστευτικών και προσφυγικών ροών. Οι τοπικοί πληθυσμοί πολλές φορές ανέλαβαν -εκ των πραγμάτων- να διαδραματίσουν το ρόλο του κεντρικού κράτους, το οποίο ήταν απών, το ρόλο των φροντιστών αλλά και των εκπαιδευτών, νοσοκόμων χωρίς καμία εκπαίδευση ή προετοιμασία…
Τα Ευρωπαϊκά Σοσιαλιστικά Κόμματα (ΕΣΚ) υπογράμμισαν την ανάγκη οργάνωσης και εφαρμογής μιας ενιαίας ευρωπαϊκής στρατηγικής εν μέσω αδιαφορίας, λαϊκισμού, ψευτοαλληλέγγυων και ακροδεξιών ή ρατσιστικών δυνάμεων, οι οποίες ενισχυθήκαν.
Συγκεκριμένα οι προτάσεις του ΕΣΚ αφορούν στην

1. ουσιαστική αποτίμηση των προβλημάτων που ήδη ανακύπτουν από την συμφωνία Ε.Ε. – Τουρκίας,
2. ανάγκη φύλαξης των συνόρων μας, με την ολοκληρωμένη συμβολή της Ε.Ε.
3. βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης για πρόσφυγες-μετανάστες
4. υλοποίηση πολιτικών κοινωνικής ένταξης
5. ειδική αντιμετώπιση των ευάλωτων ομάδων, όπως τα ασυνόδευτα προσφυγόπουλα, τις γυναίκες και τα παιδιά, τα ΑΜΕΑ, και τους Lgtbq.

Όμως ούτε και η κυβέρνηση της ΝΔ φαίνεται να κινείται προς αυτή την κατεύθυνση. Αν και είναι νωρίς ακόμη, ωστόσο δεν πρόταξε την αναγκαιότητα της αναθεώρησης του Κανονισμού Δουβλίνου και της ισότιμης συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών της Ε.Ε. στο θέμα του προσφυγικού όπως το ΕΣΚ προτείνει και υποστηρίζει σθεναρά. 
Επίσης, σημαντική οπισθοδρόμηση αποτελεί η απόφαση της κυβέρνησης της ΝΔ για τη μεταφορά των αρμοδιοτήτων για το Μεταναστευτικό στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη. Η παραπάνω απόφαση αποτελεί προβληματική προσέγγιση γιατί η αποτελεσματική μεταναστευτική πολιτική δεν είναι μόνο θέμα πολιτικών ασφάλειας αλλά αρκετών επιπλέον πολιτικών για την ενσωμάτωση των μεταναστών και για την εναρμόνιση της χώρας με τις κατευθύνσεις της Ένωσης.
Η αντιμετώπιση του μεταναστευτικού – προσφυγικού ζητήματος θα πρέπει να αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα της ΕΕ και των κρατών μελών, γιατί οι ροές δεν σταματούν ούτε τώρα, ούτε στο μέλλον. Η Ελλάδα οφείλει να πρωταγωνιστήσει στις προκλήσεις και να ανταποκριθεί συνδιαμορφώνοντας πολιτικές, δράσεις και υιοθετώντας ευρωπαϊκά και διεθνή εργαλεία (χρηματοδοτικά, εκπαιδευτικά κλπ) ώστε να αποτραπούν μελλοντικές επιβαρύνσεις και σοβαρά αδιέξοδα.

* Η Ζέφη Δημαδάμα, είναι Ειδικό Διδακτικό Προσωπικό στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και Αντιπρόεδρος Γυναικών Σοσιαλιστικού Κόμματος (ΕΣΚ)