Γιάννης Ν. Κουμέντος*: Έχουμε πολύ δρόμο για τη στρατηγική ήττα του λαϊκισμού

Τα αποτελέσματα των Ευρωεκλογών, αλλά και των εκλογών σε Δήμους και Περιφέρειες κατέγραψαν μια πρώτη και σημαντική ήττα των δυνάμεων του λαϊκισμού στην Ελλάδα. Το ένα εκατομμύριο πολιτών που δεν ψήφισε τον ΣΥΡΙΖΑ ,ο μηδενισμός των ΑΝΕΛ από το αρχικό 10% του 2012,η μείωση της χουντοφασιστικής  Χ.Α., της  «χαβαλέ» Ένωσης Κεντρώων του Λεβέντη, αλλά και η εμφάνιση νέων λαϊκίστικών σχημάτων του Βαρουφάκη και του Βελόπουλου, δείχνουν μια πρώτη υποχώρηση του λαϊκισμού ,αλλά όχι και την οριστική καταδίκη του.
Γιατί όμως είναι δύσκολη η στρατηγική ήττα του λαϊκισμού τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Ευρώπη και   στην Αμερική του Τράμπ;
Η παγκοσμιοποίηση ,η εξέλιξη των νέων τεχνολογιών ,οι αναδυόμενες  οικονομίες στην Ανατολή (Κίνα, Ινδία, κλπ),η ένταση του χρηματιστηριακού κεφαλαίου δημιουργούν ανισορροπίες στις παραδοσιακές οικονομίες και κοινωνίες ,κατά κύριο λόγο της Ευρώπης και της Β. Αμερικής. Οι ανισορροπίες αυτές οξύνονται με το μεταναστευτικό ρεύμα και με τα πολιτισμικά και θρησκευτικά χαρακτηριστικά που μεταφέρει και τη δυσκολία ενσωμάτωσης αυτών των πληθυσμών στην ευρωπαϊκή κουλτούρα. Οι κυκλικές χρονικά οικονομικές κρίσεις του καπιταλισμού σε κλάδους επιχειρηματικότητας ή  περιοχές χωρών  φτωχοποιούν και περιθωριοποιούν  κοινωνικά στρώματα. Η ανάπτυξη των κοινωνικών μέσων δικτύωσης συνέβαλε στη διαμόρφωση με ψευτοπληροφορίες και αντιεπιστημονικές αναφορές ,τόσο στη ιδεολογική συστοίχιση ενός κρίσιμου αριθμού πολιτών που «αγανακτούν για  το κατεστημένο», όσο και στην παράλληλη οργάνωση τους σε κινήσεις, κινήματα και δίκτυα.  Μέσα  σε αυτό το περιβάλλον αναπτύσσεται ο λαϊκισμός και έχει αποκτήσει βαθιές ρίζες.
Κοινό χαρακτηριστικό όλων των λαϊκίστικών κινημάτων, κινήσεων και κομμάτων  είναι ο αντισυστημικός ,υποτίθεται, χαρακτήρας του. Αντισυστημικός ήταν ο ΣΥΡΙΖΑ, οι ΑΝΕΛ, η Χ.Α. ,αντισυστημικοί είναι οι Εναλλακτικοί της Γερμανίας, οι Ακροδεξιοί της Αυστρίας, ο Σαλβίνι και η Λίγκα, το κίνημα των 5 Αστέρων στην Ιταλία, ο Φάραντζ και οι BREXΙΤστές στην Μεγάλη Βρετανία, οι PODEMOS στην Ισπανία και άλλοι αντίστοιχοι σε Σκανδιναβία, Ολλανδία, Πολωνία και Ουγγαρία. Το ίδιο αντισυστημικός ήταν ο Τράμπ που έκανε αγώνα ενάντια στο Κογκρέσο, τη Βουλή και το κατεστημένο!! των ΗΠΑ.
Ποια είναι η κοινή έκφραση και συμπεριφορά  των αντισυστημικών –λαϊκιστών; Απλοποιούν τις αντιθέσεις και δαιμονοποιούν τους αντιπάλους τους. Πάντα φταίνε οι άλλοι. Στην Ελλάδα στράφηκαν ενάντια σε αυτούς που 40 χρόνια έκλεψαν και κατέστρεψαν τη χώρα. Η  «καταραμένη» μεταπολίτευση και η Δημοκρατία  φταίει  και το κατεστημένο πολιτικό σύστημα για όλα τα δεινά των Ελλήνων πολιτών, λες και δεν είχαμε την καλύτερη πολιτική –πολιτειακή περίοδο, δεν δεκαπλασιάσθηκε το κατά  κεφαλή εισόδημα των Ελλήνων, δεν υπάρχει η μεγαλύτερη κατοχή ιδιόκτητης κατοικίας στη Ευρώπη ,δεν έχουμε τα υψηλότερα ποσοστά σε σπουδές ,δεν ..δεν ..δεν. Για τους λαϊκιστές τα δάνεια των πολιτικών κομμάτων ,η Ζimens και οι μίζες, (καταδικαστέες συμπεριφορές βέβαια) κατέστρεψαν τη χώρα και όχι το στρεβλό παραγωγικό μοντέλο ,η υπερκατανάλωση και  τα πρωτογενή ελλείμματα  ,που μας οδήγησαν σε πάνω από 300 δις ευρώ χρέος. Το αφήγημα αυτό που δεν εξηγεί τις αιτίες των προβλημάτων, αλλά απλοποιεί την πραγματικότητα και τις υπαρκτές αντιθέσεις και αντιφάσεις του συστήματος ,αναγορεύει την πολιτική Θεολογία (Παράδεισος- Κόλαση) σε  κυρίαρχη πολιτική με διχαστικές  αντιθέσεις του τύπου, καλοί-κακοί ,πατριώτες-υπόδουλοι, μνημονιακοί –αντιμνημονιακοί, εμείς ή αυτοί, πολλοί ή λίγοι. Αυτή η πολιτική ,όχι μόνο δεν λύνει τα πραγματικά προβλήματα των νέων παραγωγικών και κοινωνικών αναγκών της χώρας, αλλά και διχάζει την κοινωνία και  καθυστερεί τη έξοδο από την κρίση. Αυτή είναι η πολιτική του λαϊκισμού ,που έχει στοιχεία έρποντος σταλινοφασιμού.
Οι λαϊκιστές χρησιμοποιούν το ψέμα ως ιδεολογικό εργαλείο (έχω αναφερθεί σε προηγούμενο άρθρο μου για την Ιδεολογία του ψέματος), αντιστρέφουν την πραγματικότητα, διαφοροποιούν τις εξαγγελλίες τους από την πρακτική τους (όχι μνημόνιο-αλλά ναι σε τρίτο και σκληρότερο μνημόνιο για χάρη της εξουσίας). Ουσιαστικά  δεν έχουν ηθικές αναστολές και  για αυτό και δεν διστάζουν να χρησιμοποιήσουν πρακτικές  διαστρέβλωσης της πραγματικότητας, υποβάθμισης της ανθρώπινης αξιοπρέπειας (δωράκια επιδομάτων, συντάξεων, διορισμοί κλπ), αποενοχοποίησης της παραβατικότητας και της τρομοκρατίας , εμπορευματοποίησης  της  ελπίδας με παλαιοκομματικού τύπου ρητορική, χρησιμοποίησης της μεθοδολογίας της εξαγοράς, τη κατασκευή  σκευωριών ,τη χρήση εκβιασμών για να παραμείνουν στην εξουσία. Επιβάλουν δηλαδή ένα πρωτόγονο κώδικα πολιτικής ηθικής και συμπεριφοράς χρησιμοποιώντας   το Μιθριδατισμό (εξοικείωση) της καθημερινότητας και τις πολιτικές πρακτικές και συμπεριφορές Παλιών Κομμάτων του περασμένου αιώνα. Αυτό  βρίσκει ανταπόκριση και περιγράφει την πολιτική, θεσμική  και ηθική κρίση μιας χώρα ,που δύσκολα ανατρέπεται.
Η πρόσφατη εκλογική ήττα των λαϊκιστών είναι ένα θετικό βήμα για την ελληνική κοινωνία, όμως δεν σημαίνει και την στρατηγική ήττα του λαϊκισμού, που είναι βαθιά ριζωμένος στην κοινωνική συμπεριφορά  και στις πολιτικές επιλογές μεγάλου τμήματος της  μετα-οθωμανικής νεοελληνικής κοινωνίας. Και για αυτό  το λόγο  ο δρόμος για τη στρατηγική ήττα του λαϊκισμού θα είναι μακρύς και επίπονος.

* Ο Γιάννης Κουμέντος είναι πρώην Σχολικός Σύμβουλος Π.Ε.

Πατήστε και δείτε τα 16 προηγούμενα άρθρα του Γιάννη Κουμέντου