Μια σκιά πέφτει πάνω στην Ευρώπη. Μια σκιά που απλώνεται και απειλεί τις όποιες δημοκρατικές κατακτήσεις, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της ισότητας και της δικαιοσύνης. Μια σκιά που απειλεί να καταστρέψει την ευρωπαϊκή κοινότητα μέσα από τον δηλητηριώδη εθνικιστικό λόγο και τον ακραίο διαχωρισμό με φυλετικά κριτήρια.
Όπως αντιλαμβάνεστε, αναφέρομαι, για άλλη μια φορά, στο μαύρο φάσμα τού νεοφασισμού και του νεοναζισμού. Μου είναι δύσκολο να προσπεράσω κάποιες ειδήσεις, τις οποίες αξιολογώ ως ιδιαιτέρως δυσάρεστες, παρόλο που η διάθεσή μου είναι συνήθως να ψάχνω αφορμές με καλλιτεχνικό βάθος. Διαβάζω λοιπόν πως: «μένουν λιγότερο από τρεις εβδομάδες πριν τις ευρωεκλογές και νέα δημοσκόπηση δείχνει πρώτο κόμμα το ακροδεξιό Εθνικό Μέτωπο της Μαρίν Λε Πεν, να προηγείται δηλαδή και της δεξιάς». Διάβασα επίσης πως, στην πρώην διδάξασα δημοκρατικούς αγώνες Γαλλία, περίπου ένας στους δυο κατοίκους της μεγάλης αυτής ευρωπαϊκής χώρας προτιμάει για πρόεδρό της έναν άνθρωπο, ένα σύστημα, το οποίο θα είναι ικανό να διοικήσει μέσα από την κατάργηση ενός μεγάλου μέρους των δημοκρατικών δικαιωμάτων και των ελευθεριών…
Με λίγα λόγια, είναι έτοιμοι να θυσιάσουν κοινωνική δικαιοσύνη, ατομικές ελευθερίες και δικαιώματα προκειμένου να προστατευθούν οι περιουσίες και τα όποια κεκτημένα μιας ακραίας συντηρητικής αντίληψης του κόσμου… Παρατήρησα πως αυτή η στροφή προς την ακροδεξιά συμβαίνει λίγο – πολύ και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Το ίδιο σύμπτωμα, το βλέπουμε να έχει σχηματιστεί και στη δική μας χώρα παρόλη τη δημοκρατική παράδοση πολλών αγώνων για καλύτερη ποιότητα και ελευθερία· μια ακραία πολιτική κατεύθυνση η οποία στάζει δηλητήριο και μίσος στις καρδιές των ανθρώπων και ρίχνει την βαριά σκιά της, η οποία διαρκώς μεγαλώνει, στην ελληνική κοινωνία…
Όλο αυτό που παραθέτω εν συντομία, με οδηγεί σε περαιτέρω σκοτεινές σκέψεις που-ομολογώ-με ανατριχιάζουν! Με έκαναν να θυμηθώ τις καθημερινές περιπτώσεις… λαϊκών προτροπών και παραινέσεων στο μετρό, στα λεωφορεία, στα καφενεία, στην Εφορία, όπου συγκεντρώνεται το πόπολο, περί ι σ χ υ ρ ο ύ ανδρός «που χρειάζεται η χώρα μας», σκέφτομαι τις όλο και πιο συχνές μισαλλόδοξες και ξενοφοβικές αντιδράσεις συμπολιτών μας σε σχολεία εναντίον παιδιών μεταναστών και άλλα πολλά καθημερινά βίαια επεισόδια, τα οποία καταδεικνύουν την αλλαγή πλεύσης ενός μέρους της κοινωνίας μας που ευνοεί την ακροδεξιά και την εγκληματική συμμορία της ΧΑ.
Σκεφτόμουν πως το 1974, με την πτώση της Χούντας, πολλοί πιστέψαμε πως ο δημοκρατικός δρόμος μπορεί να μην ήταν στρωμένος με ροδοπέταλα αλλά πως θα γινότανε όλο και πιο εύκολος μέσα από αγώνες και κατάλληλες μεταρρυθμίσεις, πως θα προσαρμόζαμε ένα σύστημα προοδευτικών αξιών, σύμφωνα πάντα με την δική μας βαλκανομεσογειακή κουλτούρα, σε συνεργασία με την πιο προχωρημένη ευρωπαϊκή ιδέα… Από τότε δοκιμάσαμε δεξιές, κεντρώες και αριστερές διακυβερνήσεις και έπεται συνέχεια της οποίας την εξέλιξη δεν γνωρίζουμε. Οι προσδοκίες μας συνεχίζουν να μας ωθούν να σταθούμε μέσα σε προοδευτικό δημοκρατικό πλαίσιο… Αλλά, την ίδια στιγμή που το γράφω αυτό, σκέφτομαι με αγωνία πως αυτός ο πληθυντικός που χρησιμοποιώ «να επιμένουμε», «να σταθούμε» ίσως αφορά τελικά έναν κόσμο ο οποίος διαρκώς συρρικνώνεται τη στιγμή που το άλλο κομμάτι το ακραία δεξιόστροφο διογκώνεται σε όλη την εθνική επικράτεια και την ευρωπαϊκή κοινότητα.
Δεν έχω αναλυτικές πολιτικές ικανότητες για να περιγράψω τον κοινωνικό ευρωπαϊκό χάρτη, γι’ αυτό και δεν συνεχίζω ούτε με ενδιαφέρει να παίζω έναν τέτοιον ρόλο· όμως το στοιχειώδες με φέρνει σε θέση να θυμηθώ την ιστορία των εργασιακών και δημοκρατικών δεδομένων, των ευρωπαϊκών κεκτημένων. Κάποιοι μας οδηγούν πίσω στο χρόνο και στο χάος· τραγικές ηγεσίες που χρόνια τώρα πιέζουν ανοιχτά και δημόσια να αναιρέσουμε ως κοινωνία ό,τι κερδίσαμε με θυσίες, αγώνες, αίμα και δουλειά. Απειλούμαστε από ηγεσίες οι οποίες πρεσβεύουν και απεργάζονται τα ίδια σατανικά σχέδια του παρελθόντος χρόνου με σβάστικες, νεκροκεφαλές, κρεματόρια, ξεκάθαρους ρεβανσισμούς και αντεκδικήσεις με οσμή χιτλερισμού· συστήματα απολυταρχικής διοίκησης τα οποία— δια των όπλων και δια της βίας— επέβαλλαν τις πιο σκληρές και αυταρχικές μεθόδους σε υποταγμένους, από τον φόβο, πολίτες.
Την προσωπική μου ανασφάλεια και τον φόβο μπροστά στην αρνητική προοπτική να νικήσει μια τέτοια σκοτεινή σκέψη, καταθέτω. Διότι την οπισθοδρομική στροφή τής ιστορίας, δεν μπορώ να την αποκλείσω, αφού όλα όσα σχετίζονται με την πολιτική είναι χαρακτηρισμένα, από την ίδια την ανθρώπινη πορεία, ως εύθραυστα και πάντα σε κίνδυνο να ανατραπούν…
Το συμπέρασμα που βγαίνει από τα γραφόμενά μου είναι πως δεν πιστεύω στα δόγματα πως «η ιστορία διδάσκει», «η ιστορία μας κάνει πιο σοφούς»… Είναι αλήθεια πως η ελληνική πραγματικότητα μάς μπερδεύει. Δεν μπορώ να γνωρίζω το κατά πόσο οι πολιτικές και ιστορικές εμπειρίες της χώρας μας, «πέρασαν» στο κοινό υποσυνείδητο και σε ποια μορφή. Η ιστορία και όπως αυτή εξελίσσεται, δημιουργεί και πολιτισμό. Ο πολιτικός Πολιτισμός διαχέεται στον πολιτισμό τού κόσμου, του πολίτη, του λαού. Η εικονική πραγματικότητα, η οποία κυριαρχεί στα περισσότερα ΜΜΕ, ακόμα και μετά την πολύχρονη κρίση, προβάλλει κατ’ αποκλειστικότητα τη μεγάλη οπισθοδρομική και πεπαλαιωμένη πολιτική θέση. Αυτό απλώνεται και πέρα από τις στενές έννοιες του Πολιτισμού. Το μεγάλο ζήτημα του προσφυγικού, η λιτότητα, η ανεργία και οι αντίξοες κοινωνικές συνθήκες, με τον τρόπο που περιγράφονται, φαίνεται πως λειτουργούν εις βάρος της προοδευτικής πορείας και υπέρ της οπισθοδρόμησης, με κίνδυνο να επικρατήσουν μελλοντικά σκληρότερες συνθήκες…
Πώς γίνεται αυτό; πώς γίνεται να σκεπάζεται ένας Πολιτισμός από την τόσο φριχτή απειλή της επανάληψης της ιστορίας; O Πολιτισμός είναι μια σύνθεση πνευματικών και κοινωνικών κατακτήσεων· ένα τεράστιο μωσαϊκό τεχνών· μια έντονη ανθρώπινη προσπάθεια κατάθεσης ευαισθησιών· το ξεκαθάρισμα των παλαιών πνευματικών εργασιών μέσα στο πέρασμα του χρόνου. Η συνεχής προσπάθεια του ανθρώπου να ξεχωρίσει το άχρηστο από το χρήσιμο· το φως από το σκοτάδι.
Οι πρώτες δεκαετίες τού 20ού αιώνα, αλλά και έως λίγο μετά τη μέση του, χαρακτηρίστηκαν από δύο αιματηρούς πολέμους που προκλήθηκαν από την απληστία για εξουσία των ισχυρών, οι οποίοι στήριξαν ηγέτες που διακρίθηκαν για το σκοτάδι που ανέδυαν οι ιδέες τους, μαζί με την αγριότητα που εφάρμοσαν οι ναζιστικές ορδές και την οσμή της καμένης σάρκας που ακόμα πληγώνει την ανθρωπότητα… Δεν θέλουμε τέτοια επανάληψη της ιστορίας. Θέλουμε να χτυπήσουμε με όποιο μέσο μάς οπλίζει η δημοκρατία την ενδεχόμενη κατάργηση των ευρωπαϊκών δημοκρατικών κεκτημένων.
Τα σκοτεινά σύννεφα και οι μαύρες προοπτικές που διαφαίνονται στον ορίζοντα του ευρωπαϊκού μέλλοντος μού προκαλούν σκοτεινές σκέψεις. Νιώθω πως οφείλουμε να πολεμήσουμε ό,τι παραβιάζει τις ελπίδες, τα ιδανικά και τη δημοκρατία μας .
* Ο Νότης Μαυρουδής είναι κιθαριστής – συνθέτης
