Νότης Μαυρουδής*: Αποκαθήλωση θαυμαστών ειδώλων!

Τα σχολιάκια μου αντλούν τα θέματά τους σχεδόν πάντα από την επικαιρότητα. Ένα γεγονός, μια μικρή ή μεγάλη είδηση, ή ό,τι οσφραίνομαι στον… αέρα τής κοινωνικής και πολιτικής ζωής, γίνεται η αφορμή για να αναπτύξω ιδέες και συναισθήματα. Έτσι, μετά από τον παγκόσμιο σάλο που προκλήθηκε (πολύ καθυστερημένα είναι αλήθεια) γύρω από τον άνθρωπο – φαινόμενο του μουσικού θεάματος Μάικλ Τζόζεφ Τζάκσον, δεν θα μπορούσα να μην σχολιάσω την… πτώση ενός τέτοιου ειδώλου! Δεν θα ασχοληθώ με την ειδική περίπτωση μιας τόσο αντιφατικής (και ακραία ανατριχιαστικής) προσωπικότητας. Το γεγονός της τόσης δημοτικότητας του Τζάκσον έχει να κάνει με το θαυμαστό δείγμα που έχει καταθέσει: τραγουδιστής, χορευτής, χορογράφος, συνθέτης και παραγωγός, ένα υπέρ-εργαλείο αεικίνητο· συγχρόνως έντονα κι αντιθετικά συναισθήματα προκαλεί σε πολλούς ως πρόσωπο – σχεδόν σύμβολο — απεχθών παιδοφιλικών και… ρατσιστικών συμπεριφορών.
Στην εποχή μας, όπου όλα είναι φανερά και ξάστερα κάτω από τα φώτα και τον ανταγωνισμό που επικρατεί στον χώρο των μέσων ενημέρωσης και δημοσιότητας, μαζί με το κυνήγι τής… αποκλειστικότητας ειδήσεων και πληροφοριών, η προσωπικότητα του Τζάκσον μας έρχεται πλέον καταρρακωμένη και μειωμένη ηθικά όσο δεν παίρνει· αυτό όμως δεν σημαίνει πως ο μακαρίτης αυτόματα παύει να είναι το αξιοθαύμαστο πολύ-καλλιτεχνικό εργαλείο… και ο Άρχοντας — για δεκαετίες — της καταναλωτικής αγοράς των εμπορικών μουσικών παραγωγών που την λες και… βιομηχανία.
Σημειώστε πως οι δίσκοι του, τα μουσικοχορευτικά θεάματα που έστηνε και η διαδικτυακή του αποδοχή – απόδοση έσπαγαν τα ταμεία με εκατοντάδες εκατομμύρια πωλήσεων σε παγκόσμια κλίμακα· μια ασυναγώνιστη βιομηχανία θεάματος και ακροάματος, με εκατομμύρια θαυμαστές σε όλο τον κόσμο… Αναφέρομαι σε όλα αυτά για να σημειωθεί πως το μουσικό στίγμα και η καλλιτεχνική περίπτωση του Τζάκσον είναι αντίστοιχη των Beatles, Rolling Stones, και τόσων άλλων αξιομνημόνευτων συγκροτημάτων, τα οποία έκαναν τομή στον μουσικό χώρο τού θεάματος , αποκτώντας τεράστια φήμη και δημοτικότητα σε ένα ακροατήριο το οποίο τους τοποθέτησε σε… θεϊκή διάσταση!
Όμως, έτερον εκάτερον, όπως συνηθίζεται να λέμε. Ο Τζάκσον (και κάθε Τζάκσον) τελικά θα μείνει στην ιστορία για το μέρος εκείνο του εαυτού του που έχει να κάνει με την Τέχνη και τις επιδόσεις του και όχι για τις πολυποίκιλες διαστροφές του και την χρήση εξουσίας που άσκησε σε αδύναμα πλάσματα όπως παιδιά, τα οποία βρήκαν την δύναμη ως ενήλικες να καταγγείλουν τα όσα φρικτά έζησαν με τον Τζάκσον, έναν άνθρωπο που έζησε ως άλλος Τζέκιλ και Χάϊντ· ωστόσο, αν μαζέψουμε ονόματα από δημιουργούς, τραγουδιστές, σκηνοθέτες, ηθοποιούς, συγγραφείς, ποιητές, ζωγράφους και προσωπικότητες από άλλους όμορους καλλιτεχνικούς χώρους, οι οποίοι έζησαν σε καταστάσεις ανάρμοστες κι αντιφατικές, μέσα από της ψυχής τους το έρεβος, μακριά από την ουσία του έργου τους, πολλές φορές σε αντίθεση με τις ιδέες που υποστήριξαν και γι’ αυτό τους αγαπήσαμε περισσότερο, τότε θα γεμίσουμε με ενοχές…
Πώς όμως θα μπορούσαμε να αντιληφθούμε, να αναλύσουμε, να αποδεχθούμε τον καλλιτέχνη έξω και πέρα από το έργο του; Πώς είναι δυνατόν να περιμένουμε από έναν καλλιτέχνη να λειτουργεί διαχωρίζοντας και αφαιρώντας το ανθρώπινο στοιχείο του από το υπόλοιπο καλλιτεχνικό; Αναφέρομαι στην ανθρώπινή του διάσταση, η οποία αυτονόητα τον προσγειώνει και τον εξισώνει με «εμάς», απλά έμβια όντα ακριβώς όπως και «εκείνοι», με τη διαφορά πως οι καλλιτέχνες διαφοροποιούνται – ξεχωρίζουν – διακρίνονται λόγω τού καλλιτεχνικού τους έργου. Το άλλο, το ανθρώπινο στοιχείο, του παρέχει τη δυνατότητα να συμπεριφέρεται σύμφωνα με το δικό του ήθος, ύφος, χούγια, καταβολές, κουλτούρα, οικογενειακό περίγυρο, ψυχολογικά προβλήματα, κλπ.
Οφείλουμε να συνειδητοποιήσουμε πως ένας καλλιτέχνης διατηρεί και την ανθρώπινη διάσταση, η οποία ως υπαρξιακή οντότητα συνυπάρχει με το ιδιαίτερο ταλέντο του και, στις περισσότερες των περιπτώσεων, λειτουργεί ανεξάρτητα από εκείνο, πολλές φορές μάλιστα δίχως φραγμούς…
Γι αυτό και απορούμε, ξαφνιαζόμαστε, θυμώνουμε, για περιπτώσεις απρόσμενων και καταδικαστέων συμπεριφορών καλλιτεχνών.
Οι γνωστές απορίες: «Δεν το περίμενα από τον……… που έγραψε αυτά τα αριστουργήματα!», «Μα, είναι δυνατόν ο …….. να δολοφονήσει τον άντρα τής κόρης του;» Οι απορίες απλώνονται και σε πολιτικό επίπεδο: «Ένας τέτοιος ποιητής, μουσικός κλπ, να είναι… φασίστας;», «Η γνωστή τραγουδίστρια …….. να συμπαραστέκεται σε εθνικόφρονες και… μακεδονομάχους;»
Όλα παίζουν αγαπητοί μου. Το ανθρώπινο στοιχείο είναι πάντα εδώ και δεν απουσιάζει. Μια αρμονική συνύπαρξη της καλλιτεχνικής ομορφιάς και της σκοτεινής, περίπλοκης ανθρώπινης διάστασης (δύο… ψυχές σε μία) δεν είναι πάντα εύκολο να υπάρξει μέσα σε ένα σώμα. Πάντα ένας ιδιότυπος εσωτερικός «πόλεμος» υποβόσκει και αγωνίζεται για την επικράτηση….
Θα μπορούσα να αναφερθώ σε πάμπολλα παραδείγματα προσώπων, τα οποία παραβίασαν τόσα και τόσα θέματα ηθικών αξιών και σχετικών προβληματισμών αφήνοντάς μας ενεούς. Αυτή η αθώα και άκριτη πίστη στον δημιουργό, από τον κόσμο που τον διαβάζει, βλέπει, ακούει, είναι πλέον παλαιός τρόπος θαυμασμού προς τον καλλιτέχνη. Όπως προανέφερα, του αφαιρεί το ανθρώπινο στοιχείο και τον αντιλαμβάνεται ως είδωλο αποστειρωμένο από όποιες άλλες ιδιότητες και χαρακτηριστικά που συναποτελούν την οντότητά του…
Προτείνω να μην μπαίνετε στον κόπο να ψάχνετε τις… ξεχωριστές ψυχές ενός δημιουργού. Δεν θα καλοπεράσετε, αφού ο θαυμασμός σας θα ράγιζε σαν το κρύσταλλο. Αφήστε αυτόν τον θαυμασμό να παραμένει εσαεί απυρόβλητος, άθικτος, άτρωτος, αψεγάδιαστος, τέλειος!
Κρατείστε τον θαυμασμό σας στο είδωλο που επιλέξατε και μην ψάχνετε παραπέρα. Με λίγα λόγια ερχόμαστε κοντά στο… χριστιανικό «μη ερεύνα», διότι κάποια δυσάρεστη πληροφορία θα κατεβάσει τον… «θεό» στα επίγεια και αυτό θα σε ωθήσει στην αποκαθήλωσή του! Θα σε σπρώξει στην απαξίωση τού θεϊκού σου ειδώλου…

* Ο Νότης Μαυρουδής είναι κιθαριστής – συνθέτης

Δείτε τα προηγούμενα 105 άρθρα του Νότη Μαυρουδή